مرعشی: یکی از بهترین رویکردها برای تغییر قیمت حامل های انرژی، افزایش تدریجی آن بود تا از بروز شوک به جامعه و اقتصاد جلوگیری شود/ لیلاز: اعتراض های اخیر به خاطر گرانی نرخ بنزین نبوده است بلکه منشا آنها به بی تدبیری و فساد بازمی گردد
«نشست بررسی تصمیم نظام درباره افزایش قیمت بنزین و تبعات آن» با حضور حسین مرعشی و سعید لیلاز در دفتر مرکزی حزب کارگزاران سازندگی ایران برگزار شد. در این نشست که به همت روابط عمومی حزب کارگزاران سازندگی ایران روز پنج شنبه، هفتم آذرماه در ساختمان این حزب برگزار شد، حاضران به بررسی ابعاد اقتصادی، اجتماعی و سیاسی افزایش قیمت بنزین و اعتراضات پس از آن و همچنین موضع حزب کارگزاران سازندگی ایران درباره آنها پرداختند.
انگیزه احمدی نژاد سیاسی بود
حسین مرعشی، سخنگوی حزب کارگزاران سازندگی ایران در ابتدای جلسه به عوامل مختلف گرانی بنزین اشاره کرد و بیان داشت: در رابطه با بنزین چند مسئله مهم وجود دارد که باید به صورت مستقل از هم مورد بحث قرار گیرد. موضوع یارانه ها به خصوص یارانه های حامل های انرژی یکی از مهم ترین چالش هایی است که همه دولت ها با آن روبه رو بوده اند. یارانه ها تابع قیمت ارز است و هر بار که به قیمت واقعی حامل های انرژی نزدیک شده ایم، تلاطم در قیمت ارز همه عملکرد را به چالش کشیده و حجم یارانه را تغییر داده است.
او گرانی بنزین در دوره روحانی و احمدی نژاد را متفاوت از هم دانست و اذعان کرد: چنین رخدادی در سال های ریاست جمهوری آقای احمدی نژاد نیز رخ داد. البته رویکرد احمدی نژاد اقتصادی نبود و تمام هدف وی از پرداخت یارانه به مردم جلب حمایت آنها و تبدیل شدن به قدرتمندترین شخص در کشور بود. برای همین حتی بالاتر از جیب دولت و مازاد بر قیمت آزادسازی قیمت ها یارانه پرداخت می شد. آقای روحانی نیز با چالش های مشابه دوران ریاست جمهوری آقای احمدی نژاد مواجه شد. در بازه زمانی که دلار از هزار به سه هزار تومان جهش پیدا کرد حجم یارانه ها نیز تغییر کرد و در دور دوم ریاست جمهوری آقای روحانی نیز با افزایش دلار همین مشکل گریبان گیر دولت شد و حجم محاسبه یارانه ها تغییر کرد.
او با انتقاد از دولت از وارد کردن شوک ناگهانی به قیمت ها افزود: یکی از بهترین رویکردها برای تغییر قیمت حامل های انرژی، افزایش تدریجی آن بود تا از بروز شوک به جامعه و اقتصاد جلوگیری شود. چنین حکمی در قانون برنامه سوم، چهارم و پنجم در رابطه با نرخ ارز آمده بود و به خاطر دارم که در مجلس و در خلال تصویب برنامه سوم و چهارم تعدیل نرخ ارز را به اندازه مابه التفاوت تورم داخلی و خارجی از جداول پیوست خارج کرده و به ماده و تبصره تبدیل کردیم.
سخنگوی حزب کارگزاران سازندگی ایران همه دولت ها را در این رخداد مقصر دانست و گفت: متاسفانه هر یک از دولت هایی که بر سر کار آمدند مادامی که قیمت و درآمد نفتی خود را مناسب دیدند، این تبصره را اجرا نکردند. از سال سوم آقای خاتمی که قیمت نفت رو به افزایش بود و درآمدهای ارزی نیز حاصل شد این سیاست اعمال نشد. آقای احمدی نژاد نیز تا جایی که توانست قیمت ارز را ثابت نگه داشت و زمانی که تحریم ها افزایش پیدا کرد، کنترل از دستش خارج شد و قیمت ها افزایش پیدا کرد.
افزایش قیمت ۲۰۰ درصدی اشتباه بود
مرعشی منطقی ترین رویکرد افزایش نرخ ارز و تعدیل نرخ حامل های انرژی را در بستر ملایم به اندازه مابه التفاوت تورم داخلی و خارجی دانست و عنوان کرد: در ماه های اخیر و در طی جلساتی که با آقای جهانگیری داشتم هم گفتم که شوک های اقتصادی وارد شده به علت تحریم های شدید، جهش قیمت دلار و همه کالاها و از دست رفتن درآمدهای نفتی و اضافه نشدن حقوق به تناسب آن زیاد بوده و جامعه تحمل شوک جدید را ندارد و بهتر است افزایش قیمت بنزین در این مقطع زمانی صورت نگیرد زیرا قیمت بنزین بیشتر از آنکه آثار اقتصادی داشته باشد، دارای آثار روانی است.
وی افزایش قیمت حدود ۲۰۰ درصدی را اشتباه استراتژیک دانست و گفت: اگر هم بنا به تغییر قیمت بود پیشنهاد ما این بود که نهایتا افزایش ۵۰ درصدی قیمت صورت گیرد که این پیشنهاد پذیرفته نشد. راهکارهای مختلفی ارائه شد از جمله آقای لاریجانی که معتقد بودند قیمت همه حامل های انرژی باید تغییر پیدا کرده و به جای آن مبلغی حدود ۲۰۰هزار تومان به مردم داده شود و یا اینکه آقای جهانگیری معتقد بودند که به ازای هر نفر سهمیه بنزین تعلق بگیرد و مردم در سامانه ای به خرید و فروش آن بپردازند و قیمت آن را مردم تعیین کنند تا اینکه آقای نوبخت پیشنهاد دو نرخی کردن بنزین را مطرح کردند که پذیرفته شد.
مرعشی ادامه داد: بعد از آنکه در جلسه سران قوا افزایش بنزین تصویب شد، شخصا تصور نمی کردم که اجرای آن در سال انتخابات عملی شود. نظامی که نیاز به حضور پرشور مردم در انتخابات دارد چنین بحرانی را در جامعه ایجاد نمی کند و این یک استراتژی اشتباه بود. در سالی که انتخابات برگزار شده است، اجرای اصلاحات اقتصادی سابقه نداشته است.
وی افزود: موضوع مهم دیگر تغییر وجهه ایران در جامعه بین المللی بود. در شرایطی که دیر یا زود نیاز به مذاکره با کشورهای منطقه، اروپا و امریکا داریم و پس از موفقیت های جمهوری اسلامی در سرنگون کردن پهپاد و یا موفقیت یمنی ها در تخریب تاسیسات آرامکو، ایران در موضع قدرت قرار داشت و فاصله ایجاد شده از حوادث سال ۹۶ نیز این قدرت را بیشتر کرده بود. به همین نسبت، احتمال مذاکره و توافق با طرف های غربی نیز بالاتر رفته بود. اما پس از تظاهرات آبان ماه دوباره به سال ۹۶ بازگشته ایم و ایران در موضع ضعف قرار گرفته است. مسئولان باید در نظر می گرفتند که در این شرایط هر اقدامی که می توانست منجر به عکس العمل اجتماعی شود، نباید اتفاق بیفتد.
قهر مردم با انتخابات ربطی به بنزین ندارد
مرعشی در پاسخ به سوالی درباره تاثیر اعتراضات در انتخابات اسفندماه، قهر مردم با انتخابات را مختص بنزین ندانست و افزود: در رابطه با انتخابات نیز ما قبل از ماجرای بنزین با مشکلاتی مواجه بودیم. یک بخش از مشکلات به جبهه اصلاحات برمی گردد که متاسفانه هنوز موفق به حل آن نشده ایم. این مشکل نداشتن تعامل با نهادهای ناظر بر انتخابات است که نمی دانیم با چه فرمانی باید به انتخابات ورود پیدا کرد.
وی افزود: مشکل دوم کارآیی است که به نظر مطلوب نمی آید. ما در انتخابات مجلس در سال ۹۴ موفق بودیم به صورتی که کف رای اصلاحات از سقف رای اصولگرایان ۴۰ هزار رای بیشتر بود و در انتخابات شورای شهر در سال ۹۶ که اهمیت کمتری نسبت به مجلس داشت کف رای اصلاحات ۴۰۰ هزار رای بیشتر از سقف رای طیف مقابل بود. طبق این آمار می توان نتیجه گرفت که روند کار ما تا سال ۹۶ موفقیت آمیز بود اما پس از آن چند اتفاق شرایط را برای ما دشوار کرد.
روحانی اشتباه کرد به راست پیچید
سخنگوی حزب کارگزاران سازندگی ایران اشتباه روحانی در تغییر مسیر خود به سمت جناح راست را یکی از دلایل کاهش محبوبیت اصلاح طلبان دانست و ادامه داد: در مجلس نیز فراکسیون امید با خودزنی آقای عارف شروع کرد و سایر دوستان نیز ادامه دادند؛ رقیب ما جبهه پایداری بود و ما نیز قصد آن را داشتیم که کرسی های متعلق به آنان را به حداقل برسانیم. به همین منظور در شهر یا استانی که نماینده نداشتیم حاضر به حمایت از اصولگرایان معتدل در مقابل پایداری ها شدیم.
او افزود: آقای عارف به ریاست مجلس فکر می کرد و تصور می کرد که تمام ۱۵۰ کرسی ما به ایشان رای می دهند در صورتی که حدود ۱۰۰ نفر اصلاح طلب بوده و مابقی آقای لاریجانی را به ایشان ترجیح می دادند. سایر دوستان نیز به چنین مسائلی که فراکسیون امید کارآمد نبوده دامن زدند و شرایط به شکل حاضر درآمد. در شوراهای شهر نیز به جز مشهد نتوانستیم موفق عمل کنیم و در تهران موفق به پر کردن جای آقای قالیباف نشدیم.
عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی ایران با بیان اینکه مجموع این اتفاقات قبل از گران شدن بنزین شرایط اجتماعی ما را نامطلوب کرده بود، بیان داشت: ما با همین شرایط نیز به احتمال زیاد لیست تهران را خواهیم بست زیرا معتقدیم طیف مقابل دچار راهبرد اشتباه شده و ما می توانیم از آن بهره کافی را ببریم.
او ادامه داد: از دیدگاه من و با توجه به آمار به دست رسیده، درصد مشارکت تهرانی ها حدود ۲۵ درصد بوده و سایر استان ها به صورت میانگین حدود ۵۰ درصد مشارکت خواهند کرد.
موافق سیاست های رادیکال نیستم
حسین مرعشی عوامل بیگانه را در دامن زدن به آشوب های اخیر بی اثر ندانست و با انتقاد از رفتار تند در مقابل معترضان گفت: من موافق سیاست های رادیکال نیستم و باید به دنبال اقتداری پایدار بود. اگر قصد پایدار بودن اقتدار خود را داریم باید در صحنه بین المللی با رویکرد صلح عمل کنیم و در داخل نیز میانه روی را پیش بگیریم.
او دموکراسی و اهمیت دادن به نظر اکثریت مردم را شرط بقای نظام دانست و بیان داشت: نظام اگر بهترین سیاست ها را نیز اتخاذ کند ولی در عمل تنها ۲۰ درصد از مردم آن را بپذیرند، نمی توان مسائل کشور را حل کرد. باید به گونه ای عمل شود که حداقل توسط ۵۰ درصد مردم پشتیبانی شود. دولت نیز باید در جهت بهبود ارتباط میان مردم و نظام، با مردم گفت وگو کند و رابطه اش را بهبود ببخشد.
هیچ تصمیمی در اصلاحات بدون نظر کارگزاران اتخاذ نمی شود
سخنگوی حزب کارگزاران سازندگی ایران شایعات در خصوص جدایی این حزب از اصلاح طلبان را قویا تکذیب کرد و هشدار داد: به صلاح کارگزاران نیست راه دیگری را پیش بگیرد. امروز صداهایی که از احتمال جدایی کارگزاران منتشر می شود قصد جداسازی ما از اصلاحات را دارد که این رویه خط مخالفان اصلاحات است. امروز هیچ تصمیمی در جبهه اصلاحات بدون نظر کارگزاران اتخاذ نمی شود و این یک فرصت خوب برای حزب است. او در واکنش به کنایه های برخی از اصلاح طلبان به کارگزاران افزود: ما باید رویه آقای هاشمی رفسنجانی را ادامه دهیم. در دوران ریاست جمهوری ایشان، در خیابان ها به دخترشان ناسزا می گفتند اما ایشان سکوت می کرد زیرا هدف شان تعالی ایران بود.
باید پاسخگوی انتخاب روحانی باشیم
حسین مرعشی در پاسخ به پرسشی درباره موضع حزب پیرامون نامه ای با امضای برخی از اصلاح طلبان عنوان کرد: نباید هر گروهی به اسم اصلاحات تحرکاتی انجام دهد و در نهایت هزینه ای به پای اصلاح طلبان نوشته شود. اگر در مجلس ششم هم دو گروه حزبی به جای رفتن به مسیر خود و کشاندن جریان اصلاحات در این مسیر، با خرد جمعی احترام می گذاشتند، امروز در این شرایط نبودیم. وی با هشدار به اصلاح طلبان خاطرنشان کرد: اصولگرایان نمی توانند به خاطر حمایت خود از آقای احمدی نژاد در دور دوم پاسخگو باشند زیرا برای همه آنها روشن شده بود که ایشان نمی تواند کشور را اداره کند. در دور اول آقای روحانی ما زمانی به ایشان رای دادیم که آقای هاشمی رفسنجانی تایید صلاحیت نشدند و اگر انصاف را رعایت کنیم نیز روحانی در دور اول کارنامه قابل قبولی از خود ارائه داد ولی ما نیز باید در دور دوم به مردم پاسخگو باشیم زیرا باید فکری در خصوص برنامه های چهارساله دوم آقای روحانی و تضمین اجرای آنها می کردیم.
مرعشی گفت: در حال حاضر با مسئله ای روبه رو هستیم که روند اشتباهی در آن طی شده است و همه هم صحنه را ترک کرده اند. درگیری های اخیر نیز می توانست شرایط را وخیم تر کند. سوال اینجاست که با چنین آشوب هایی می توان دموکراسی برقرار کرد؟ مگر سوریه به این سمت رفت؟ عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی ایران در پایان به مسئولان نظام توصیه کرد که با در پیش گرفتن مشی میانه روی در همه شئون سیاسی از وقوع چنین حادثه هایی جلوگیری کنند.
صداو سیما جهت دار است
سعید لیلاز، عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی ایران دیگر سخنران «نشست بررسی تصمیم نظام درباره افزایش قیمت بنزین و تبعات آن» بود.
لیلاز با اشاره به اطلاع رسانی های جهت دار درباره مسائل اقتصادی بیان داشت: متاسفانه در روزهای اخیر صداوسیما روش نادرستی را پیش گرفته است. مثلا هیچ گاه به مردم گفته نشده که بیشترین افزایش نرخ بنزین مربوط به دولت شهید رجایی بوده که یک شبه ۲۰۰ درصد قیمت بنزین گران شد اما مردم حرف ایشان را قبول کردند ولی در حال حاضر مردم صحبت های این دولت را باور ندارند. او با اشاره به صحبت هایی که به نقل از ایشان در فضای مجازی منتشر شده گفت: من شخصا معتقد نیستم که باید بی توجه به اعتراضات، اصلاحات اقتصادی انجام دهیم و اگر خلاف چنین صحبتی از رسانه های بیگانه منعکس شده کذب است.
منشا تورم شبکه فاسد بانکی است
عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی ایران ادامه داد: مسئله من در خصوص بنزین به دو مورد برمی گردد. مسئله من یارانه نیست و روش پرداخت آن مربوط به سیاست های دولت است. نکته من این است که ما در حال هدر دادن منابع خود هستیم و با این کار کشور را نابود خواهیم کرد. مصرف بالای سوخت عوارضی همچون بیماری های مختلف، ترافیک و آلودگی دارد که نیاز است حتما به این موارد فکر شود.
او به دستاوردهای دولت اشاره و خاطرنشان کرد: آقای روحانی تولید گاز روزانه را از ۳۲۰ میلیون مترمکعب به ۹۶۰ میلیون مترمکعب در روز رساند و این دستاورد بزرگی برای دولت به شمار می رود ولی به علت سیاست های نادرست نتوانستیم از آن به خوبی بهره ببریم.
این کارشناس اقتصاد سیاسی ادامه داد: نکته بعد این است که من به هیچ عنوان طرفدار افزایش قیمت حامل های انرژی نبوده و نیستم و این اشتباه بزرگی است که اکثرا تصور می کنند کارگزاران و لیبرال ها موافق افزایش قیمت ها هستند. اگر دولتی قصد کنترل نرخ ارز و حامل های انرژی را دارد از طرف دیگر باید تورم را نیز کنترل کند و اگر توان چنین کاری را ندارد نباید سایر قیمت ها را نیز ثابت نگه دارد. او ایجاد تورم را به خاطر وجود عوامل دیگر دانست و گفت: منشا تورم در ایران شبکه فاسد بانکی است که سالیانه ۱۵۰ تا ۲۰۰ هزار میلیارد تومان از جیب مردم ایران برمی دارند و به سپرده گذاران یعنی پنج تا ۱۰ درصد از جامعه می پردازند.
علت ناکارآمدی، تعویق در تصمیم گیری است
لیلاز با بیان اینکه در سال ۷۴ نرخ تورم به ۵۰ درصد رسید اما مرحوم هاشمی رفسنجانی، پول به دست آمده از کاهش یارانه ها را صرف بازسازی ایران پس از جنگ کرد، ادامه داد: باید به اعداد و رقم مسلط بود و از جای جای این کشور اطلاعات دقیق داشته باشیم تا بتوانیم نظرات درست به مردم ارائه دهیم. یکی از بالاترین آمارها مربوط به مصرف انرژی به ایران اختصاص دارد که معادل هزار میلیون لیتر نفت خام در روز است در حالی که نیاز واقعی کشور بین ۶۰۰ تا ۷۰۰ میلیون لیتر بوده و باید به آن برسیم که متاسفانه تنها راه وقوع این اتفاق، مکانیزم قیمت است. باید توجه داشت که هر اصلاحی از قیمت عبور می کند.
لیلاز با تاکید بر اینکه آقای روحانی باید پنج سال پیش قیمت بنزین را آرام آرام افزایش می داد تا این گونه شوک به کشور وارد نکند، گفت: بحران های ایران، از جمله فساد و ناکارآمدی به خاطر تعویق در تصمیم گیری است، البته بحران کشور علاوه بر نحوه گزینش مدیران که به دست شورای نگهبان اتفاق می افتد، به خاطر تحریم های بی رحمانه ایالات متحده نیز هست.
وی از پیشنهاد خود به دولت پرده برداشت و گفت: پیشنهاد من در خصوص بنزین این بود که باید قیمت بیشتر از اینها افزایش پیدا می کرد تا به اقشار ضعیف تر رسیدگی بهتری صورت پذیرد. قیمت پایین سوخت باعث شده تا قسمت تحقیق و توسعه کارخانه های خودروسازی ایران فعال نباشند. در همین دو هفته ماشین های دوگانه سوز با افزایش قیمت مواجه شدند و این بدان معناست که مردم به مصرف سوخت ماشین اهمیت بیشتری نسبت به گذشته می دهند و این یکی از مزیت های افزایش قیمت بنزین بود.
اعتراضات به افزایش نرخ بنزین نبود، به فساد بود
این کارشناس اقتصاد سیاسی با بیان اینکه اعتراض های اخیر به خاطر گرانی نرخ بنزین نبوده است بلکه منشا آنها به بی تدبیری و فساد بازمی گردد، اظهار کرد: زمانی که صحبت از اصلاحات بانکی می شود همان سپرده گذاران و ثروتمندان مانع آن شده و از اصلاح ساختار اقتصادی جلوگیری می کنند و اگر دست به اصلاحات اقتصادی نزنیم اعتراضات شدید تر از امروز می شوند.او افزود: باید این نکته را نیز عنوان کرد که خطرناک ترین دوره برای یک حکومت زمانی است که دست به اصلاحات می زند. من در آذر ۹۶ و در جریان یک سخنرانی اعلام کردم که مصرف لبنیات در کشور به نصف رسیده و باید برای چنین مسائلی افسوس بخوریم.
لیلاز آمریکا را عامل مشکلات امروز دانست و خاطرنشان کرد: تمرکز امریکا برای فشار بر ایران به این دلیل بوده که جمهوری اسلامی در موضع قدرت قرار دارد و به جرات می توان گفت که قدرتمندترین کشور منطقه است.
شرایط ایران ناامید کننده نیست
عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی ایران ادامه داد: برخلاف تصور بسیاری از مردم و کارشناسان شرایط ایران را ناامیدکننده نمی دانم. درآمد سرانه هر عربستانی از محل صادرات نفت حدود ۴۰ برابر هر ایرانی است اما رشد اقتصادی این کشور به میزان کشور ماست. ما در همه کشورهای خاورمیانه دچار پیچیدگی هایی هستیم و کشور ما نیز از آن مستثنی نیست. معتقدم که در دوران گذار قرار گرفته ایم و به مراحل آخر رسیده ایم و این در حالی است که به غیر از ترکیه هیچ یک از کشورها این گذار را حتی آغاز نکرده اند. او به آمارهای مثبت در خصوص کشور اشاره کرد و بیان داشت: طبق آمار HDI تا قبل از تحریم ها از شرایط خوبی بهره مند بودیم به طوری که از کشورهای عربستان و روسیه جلوتر بوده و همطراز کره جنوبی به شمار می آمدیم. دو حادثه تنها در ۱۰ ماه آقای روحانی را با مشکل جدی روبه رو کرد. تحریم های امریکا که باعث از دست رفتن ۱۰۰ میلیارد دلار شد و جاری شدن سیل که دو درصد از GDP ایران معادل ۲۵ میلیارد دلار را از بین برد.
چرخش بد روحانی در سال ۹۶
لیلاز چرخش روحانی را اشتباهی بزرگ دانست و خاطرنشان کرد: در سال ۹۶ آقای روحانی چرخشی بزرگ انجام دادند و تصورشان این بود که می توانند با به دست آوردن رضایت جناح راست کشور را مدیریت کنند که نه آنها ایشان را حمایت کردند و نه آقای روحانی توانست کشور را اداره کند.
وی در پایان با ابراز امیدواری از شرکت مردم در انتخابات عنوان کرد: ناامیدی های امروز جامعه مشابه سال ۸۳ و ۹۲ است. سال ۷۶ اکثر دوستانم باور نمی کردند که آقای خاتمی تایید صلاحیت شوند و بتوانند رای بیاورند. ما تا به امروز بن بست ها را شکسته ایم و از این جهت شخصا به آینده امیدوارم.