این تصمیم گمرک به دنبال سوءاستفاده گسترده قاچاقچیان و سودجویان از این قانون گرفته شد. براساس اعلام گمرک در سال97، حدود 5میلیون دستگاه تلفنهمراه از طریق مسافران وارد کشور شده است. این موضوع درحالی رخ داد که تنها 2.5میلیون دستگاه موبایل توسط تاجران و از طریق رسمی به کشور وارد شده است. به عبارت دیگر، در سال97 چیزی حدود 70درصد موبایلهای واردشده، از طریق مسافران بوده است. گمرک زیان ناشی از دورزدن این قانون را چیزی حدود 4هزارمیلیارد تومان برآورد کرده است.
داستان از کجا شروع شد؟
برای مبارزه با قاچاق بیرویه تلفنهمراه هر مسافری میتوانست با کدملی خودش، تنها یک گوشی را در سامانه گمرک ثبت کند و البته علاوه بر این، معافیت مسافران میتوانستند به ارزش ۸۰دلار بار مسافرتی با خود به همراه داشته باشند. این معافیت ۸۰دلاری به اضافه حذف مالیات از موبایل مسافری، سودجویان را به فکر بهرهبرداری از شرایط انداخت. قاچاقچیان اینبار از کدملی مسافران سوءاستفاده کرده و بدون اطلاع آنها، اقدام به واردات گوشی کردند، اما ماجرا به همینجا ختم نشد و برخی دیگر از افراد، آگاهانه اقدام به فروش اطلاعات هویتی خود به واردکنندگان کردند که هر دو مورد غیرقانونی شناخته شد؛ چراکه معافیت ۸۰دلاری واردات موبایل تنها برای «مسافران واقعی» و «صرفا استفاده شخصی» درنظر گرفته شده بود.
آرام، عضو هیأتمدیره انجمن واردکنندگان به «شهروند» میگوید: «در برخی از ماههایسال که تعداد سفرهای خارجی خیلی کم میشد، هر پاسپورت به قیمت 500هزار تومان هم اجاره میشد اما در برخی از روزها و مناسبتها مثل اربعین یا عاشورا و ایام حج که تعداد مسافرهای زیارتی زیاد بود، قیمت اجاره پاسپورت به 50 تا 100هزار تومان میرسید.»
مسافران اربعین میتوانند گوشی وارد کنند؟
با شروع راهپیمایی اربعین و سفر میلیونی ایرانیان به عراق، باز هم احتمال برخی سوء استفادهها شدت گرفت و بهمن طاهرخانی، عضو کمیسیون حقوقی و قضائی مجلس، نسبت به سوءاستفاده از مسافران کربلا برای ورود گوشی همراه قاچاق به داخل کشور هشدار داد. البته آنگونه که معاون فنی گمرک ایران اعلام کرده، براساس مصوبه ۲۲ مهرماه ستاد تنظیم بازار، معافیت ۸۰دلاری برای واردات گوشی مسافری از این بعد منتفی خواهد شد. به گفته آرام، مسافرهای کربلا درصورت واردات موبایل باید 80دلار عوارض ورودی آن را پرداخت کنند.
تغییر نرخ ارز برای محاسبه حقوق گمرکی
از سوی دیگر، پیش از این حقوق و عوارض گمرکی تلفن همراه مسافری براساس ارز رسمی (٤٢٠٠٠ ریال) محاسبه میشد؛ اما براساس ابلاغیه جدید ستاد مقابله با قاچاق کالا و ارز، از این به بعد حقوق و عوارض گمرکی گوشی تلفنهمراه مسافری براساس نرخ سامانه سنا محاسبه میشود. مهرداد جمال ارونقی در این زمینه نیز گفت: «اعمال نرخ ارز براساس سامانه سنا برای محاسبه حقوق ورودی و مالیات بر ارزش افزوده گوشی تلفنهمراه مسافری ابلاغ شده است. یک حساب کتاب ساده نشان میدهد که 80دلار پیش از ابلاغ این مصوبه معادل 336هزار تومان بود اما از این پس با احتساب قیمت حدود 11هزار و 200 تومانی هر دلار (سنا) واردکنندگان موبایل چیزی حدود 896هزار تومان باید عوارض پرداخت کنند.»
آرام در پاسخ به اینکه با توجه به عوارضی که از این پس واردکنندگان بابت واردات موبایل باید پرداخت کنند، آیا امکان دارد مسافری بخواهد گوشی را از کشورهای همسایه وارد کند، گفت: «گوشیهایی که به صورت مسافری وارد میشوند، فاقد گارانتی و خدمات پس از فروش هستند. از طرفی با ابلاغ مصوبه جدید گمرک مسافران باید به ازای واردات موبایل چیزی حدود 800هزار تومان حقوق گمرکی پرداخت کند که صرفه اقتصادی واردات گوشی را بهطور کامل از بین خواهد برد.»
حالا اما این خبر تأثیر خاصی هم روی بازار نگذاشته است؛ چراکه به گفته فعالان بازار، موبایل مدتهاست ریزش مشتری را تجربه میکند.
آیدین آرام، عضو هیأتمدیره انجمن واردکنندگان موبایل هم به «شهروند» میگوید: «به دلیل نبود مشتری، بازار هیچ واکنش منفی نسبت به این تصمیم نشان نداده و قیمتها تغییری نکرده است.» عضو هیأتمدیره انجمن واردکنندگان درباره میزان صرفه واردات گوشیهای مسافری توضیح میدهد: «واردات گوشی مسافری به دلیل پرداختنکردن حقوق گمرکی و سایر هزینه دستکم یکمیلیون تومان ارزانتر از واردات رسمی تمام میشود. جدای از این، قاچاقچی هیچ مالیاتی را پرداخت نمیکند؛ درحالی که شرکتهای رسمی واردات که به صورت شفاف عمل میکنند، همهساله بخش زیادی از درآمد خود را بهعنوان مالیات به دولت پرداخت میکند.»
او با اشاره به بازار داغ فروش پاسپورت و سیمکارت برای رجیستری موبایل مسافری، حالا امیدوار است که جلوی قاچاق موبایلی که تحت عنوان مسافر وارد کشور میشد، بسته شود. به گفته این فعال بازار، این مصوبه به تمامی گمرکات کشور ابلاغ شده و چنانچه زائران کربلا قصد ورود گوشی را داشته باشند، باید 80دلار بر مبنای ارز سنا که هماکنون در بازار چیزی حدود 11هزار و 200 تومان قیمت دارد، پرداخت کنند.