قطار بالا میرود، سرعت میگیرد، بالاتر میرود، سرعت بیشتر میشود، بالاتر میرود، در همان سرعت و در همان جای بالای بالایی که ایستاده، به دور میرسد، میپیچد و آدمهایی که سوار این قطار تند مارپیچ هستند، جیغ میکشند. چهره هایشان ترسیده و در پس این ترس هیجان و لذت نهفته است. قطار با همان سرعت و از همان بالا، به سرازیری میرسد، چهرههای ترسیده حالا از شدت باد موهایشان هم به عقب رفته و با هیجان و ترس به پایین زل میزنند، صندلی هایشان را محکمتر میچسبند و جیغ میزنند. قطار آنقدر میپیچد و آنقدر بالا و پایین میرود تا دست آخر به یک مکان امن میرسد و در مسیر مستقیمی پیش میرود و مسافران، پیاده میشوند. این یک «رولر کاستر» واقعی است؛ خبرگزاری اسپوتنیک برای توصیف آنچه طی یکی دو هفته گذشته در بازار یک ارز دیجیتال میگذرد، از تیتر «رولر کاستر بیت کوین» استفاده میکند. چیزی که در شهربازیهای ایران هم بدون آنکه با نمونههای خارجی قابل قیاس باشد، با عنوان ترن هوایی وجود دارد. در این بازار، همه چیز مانند یک بازی ترن هوایی در شهربازی میماند؛ مدام بالا و پایین، پیچهای خطرناک، ترس، جیغ و وحشت و البته لذت ناشی از این هیجانات. سرمایهگذاران بیت کوین هم حالا درست در چنین شرایطی زندگی میکنند.
آنها روی یک ارز اینترنتی سرمایهگذاری کرده اند؛ پولی که نیست، پشتوانهای که برای آن وجود ندارد، نهدیده میشود، نه قابل لمس است، نه اصلاً در هیچ کجای دیگری بجز در خطوط فیبر نوری وجود دارد. بیت کوین، یکی از ارزهای اینترنتی است که هیچ واقعیتی ندارد اما در حقیقت ارزش هر یک عدد از آن به 20 هزار دلار هم در دو ماه گذشته رسیده بود. بیت کوین، عجیب ترین پدیده این روزهای بازارهای جهان است، یک روز 20 هزار دلار ارزش دارد و چند روز بعد، ارزش آن 11 هزار دلار میشود. یک ماه بعد به زیر ۹ هزار دلار هم سقوط میکند و دوباره به محدوده ۱۰ هزار دلاری برمیگردد. به هر حال روی هیچ قیمتی از آن نمیشود حساب خاصی باز کرد. وال استریت ژورنال درباره منطق بالا و پایین شدن ناگهانی قیمت بیتکوین نوشته بود: «بهسادگی. بهدلیل عرضه و تقاضا. در حال حاضر مردم بیت کوینهای زیادی میخرند و ۱۶.۷ میلیون سکه را به ارزش ۱۸۹ میلیارد دلار معامله کردند. کف ارزش بیت کوین صفر است. هیچ بانک مرکزی از آن حمایت نمیکند و ارزش دارایی خالصی ندارد. تنها کالایی که خود ارزش داشته طلا بوده که از هزاران سال گذشته با ارزش بوده است.»
چرا قیمت بیتکوین سقوط کرد؟
بیتکوین فراز و نشیبهای زیادی را در سال ۲۰۱۷ پشت سر گذاشت و همین هم باعث شد که بیم و امید زیادی همراه فعالان این بازار مجازی برای سال ۲۰۱۸ باشد. سیانبیسی چند وقت قبل، پیشبینی جالبی از قیمت بیتکوین داشت که بسرعت به واقعیت پیوست. این رسانه نوشته بود: «ارزش بیت کوین میتواند در سال ۲۰۱۸ به ۶۰هزار دلار برسد اما افت شدید قیمت مجدد در راه است.» جولیان هوسپ، کارآفرینی در حوزه ارزهای دیجیتالی میگوید هنوز رشد ارزش بیت کوین تمام نشده اما قبل از آن با یک روندنزولی رو به رو خواهد شد.
هوسپ، مؤسس شرکت تن اکس است؛ شرکتی که درتلاش است معاملات پولهای دیجیتالی را آسانتر کند. او به سی ان بیسی میگوید:«من فکر میکنم شاهد افزایش ارزش بیتکوین تا ۶۰ هزار دلار خواهیم بود. اما از طرف دیگر پیشبینی میکنم که بازار شاهد بیت کوین ۵ هزار دلاری نیز باشد. اما سؤال اینجاست که کدام اول اتفاق میافتد؟منتقدانی که از نظر علمی جایگاه بالایی دارند و چندین دولت رسمی در خصوص خطرات سرمایهگذاری در پولهای دیجیتالی هشدار دادند و گفته میشود که احتمال افت قیمت این پول بیشتر از افزایش ارزش آن است، آنها معتقدند هیچ عاملی ارزش این ارز را تعیین نمیکند.» اما سناریوی افت ارزش، زودتر اتفاق افتاد و ارزش بیتکوین به کانال ۷ هزار دلاری هم رسید. بر اساس گزارش بیزینس اینسایدر، بازار ارزهای دیجیتال اوضاع نامساعدی را از ابتدای سالجاری تاکنون پشت سر میگذارد که بیشتر از قوانین سختگیرانه بعضی دولتها و واکنشهای چندی از کشورهای آسیایی ضربه خورده است. ارزش بیت کوین در حال حاضر به کمتر از نیمی از اوج ارزش آن در ماه دسامبر که بیشتر از ۱۹ هزار دلار بود، رسیده است. رکود هفته گذشته به سبب اعلامیههای بانکهای بزرگ در ممنوع کردن استفاده از کارتهای اعتباری این بانکها برای خرید بیت کوین و دیگر ارزهای دیجیتال است. در ایالات متحده، JPMorgan Chase، Bank of America و Citigroup این ممنوعیت را اعلام کردهاند و احتمال میرود که Lloyds Banking Group در انگلیس هم این کار را انجام داده باشد.
پس از انتشار این گزارشها، اطمینان حاصل شده که چین در حال برنامهریزی بستن وب سایتهای مربوط به ICOs و انواع دیگر معاملات ارزهای دیجیتال است. مطابق اخبار منتشر شده در South China Moning Post: برای جلوگیری از خطرات مالی، دولت چین اقدامات لازم برای حذف سیستم عاملهای مرتبط با مبادله ارز مجازی یا ICOs را لحاظ خواهد کرد. همچنین بر اساس گزارش رویترز، به نظر میرسد دولتهای بسیاری از کشورها با بیت کوین سر ناسازگاری دارند. بهعنوان نمونه به گزارش رویترز دولت هندوستان چندی قبل اعلام کرده بود که تصمیمی برای قانونی کردن بیت کوین بهعنوان یک پول رایج در این کشور ندارد. برخی بر این باورند که یکی از اصلیترین دلایل سقوط قیمت بیتکوین اعلام مقامات هندی مبنی بر اقدام برای قانونمند کردن بیشتر معاملات بیتکوین در این کشور است. وزارت اقتصاد هند روز پنجشنبه اعلام کرد که ارزهای مجازی در این کشور غیرقانونی بوده و دولت این کشور قصد دارد معاملات آنها را به طور کامل متوقف کند. همچنین گمرک کره جنوبی در بیانیهای اخیراً اعلام کرد 637.5 میلیارد وون معادل 596 میلیون دلار مبادله غیرقانونی ارز خارجی را شناسایی کرده که با استفاده از ارزهای رمزپایه صورت گرفته بود.از سوی دیگر فیس بوک نیز چند روز قبل اعلام کرده بود که بهدلیل سیاستهای خود علیه بازاریابهای فریبکار قصد دارد تبلیغات مرتبط با ارزهای دیجیتالی را مسدود کند، البته این کمپانی افزوده بود این تصمیم موقتی خواهد بود.
«احساس ثروت» و رشد اقتصادی
با بیتکوین
رشد ارزش بیتکوین میتواند ۰.۳درصد به رشد تولید ناخالص داخلی ژاپن اضافه کند. دو تحلیلگر ژاپنی بر این باور هستند که «تأثیر ثروت» بر دارندگان و صاحبان ژاپنی بیت کوین بهعنوان عامل محرکهای قوی برای افزایش مصرف آنها و بالا بردن هزینههای مصرفی عمل میکند که تأثیر قابل توجهی بر تولید ناخالص داخلی ژاپن دارد.
این تحلیل جالبی است چرا که عمده تحلیلگران و اقتصاددانان اینطور فرض میکنند که بیتکوین هم در کل بازار سرمایهگذاری دنیا سهم اندکی دارد و هم برای آنکه بتواند روی «اقتصاد واقعی جهان» اثرگذار باشد، به مؤسسات مالی متصل نیست. اندازه کل بازار ارزهای رمزنگاری شده در ۳۱ دسامبر ۲۰۱۷، ۵۶۰ میلیارد دلار بود. همچنین تنها سه شرکت از میان ۵۰۰ خرده فروش آنلاین برتر جهان، بیتکوین را بهعنوان وسیلهای برای پرداخت پذیرفتهاند.
با تمام اینها، مؤسسات مالی سنتی اخیراً اقدام به آشنا کردن مشتریانشان با دنیای ارزهای رمزنگاری شده کردهاند. Cboe، CME و گلدمن ساکس مؤسساتی بودهاند که به سمت آینده شفاف بیتکوین و دیگر ارزهای رمزنگاری شده، حرکت کردهاند. گلدمن همچنین میزی را برای تجارت رمزی افتتاح کرده است. با توجه به اینکه بیتکوین توانست به ارزش ۲۰ هزار دلار برسد، بسیاری از کسانی که در ابتدای سال ۲۰۱۷، بیتکوین خریده بودند، حالا احساس میکنند که بسیار بسیار ثروتمندتر شدهاند. دو تحلیلگر ژاپنی میگویند:«احساس این افزایش بسیار بزرگ در ثروت و دارایی را نمیتوان نادیده گرفت.»
در اقتصادها «احساس ثروت» یک نوع افزایش قابل اندازهگیری در فعالیتهای اقتصادی است که با افزایش قیمتها اتفاق میافتد. در این زمان، مصرفکنندگان احساس میکنند که ثروتمندتر شدهاند و شروع به افزایش هزینههایشان میکنند. این پدیده در سال ۲۰۰۸ در زمان بحران مالی اعتباری شناخته شد؛ زمانی که قیمت ملک افزایش یافت و صاحبخانهها احساس کردند که از همیشه ثروتمندتر هستند. با این احساس، آنها شروع به مصرف و پرداخت هزینه بیشتری کردند و مدام پول نقد بیشتری صرف کردند. حالا برخی از تحلیلگران معتقدند که چنین اتفاقی در حوزه بیتکوین و دارندگان آن در حال رخ دادن است.
بیتکوین در ژاپن بسیار محبوب است، ۴۰ درصد از کل تجارت بیتکوین به ین، ارز رایج ژاپن انجام میشود که از سهم دلار نیز بیشتر است. حدود یک میلیون از مردم ژاپن، ۳ میلیون و ۷۰۰ هزار بیتکوین دارند. سایمون و میاموتو، تحلیلگران اقتصادی برجسته ژاپنی محاسبه کردهاند که این میزان دارایی میتواند ۹۶ میلیارد ین، چیزی برابر با ۸۵۱ میلیون دلار مصرف اضافی با خود به همراه داشته باشد. تنها در روز کریسمس، مبادلات بیتکوین به ین حدود ۵.۱ تریلیون برابر با ۴.۵۲ میلیارد دلار افزایش یافت. این یعنی صاحبان ژاپنی بیتکوین ۳ میلیارد دلار رشد در داراییشان در کل سال را تجربه کردند.
محاسبات این دو تحلیلگر ژاپنی از دل طیف وسیعی از مطالعات تاریخی درباره احساس ثروت و افزایش دارایی در اقتصاد ژاپن بیرون آمده است، اما آنچه که این دو به صراحت نگفتهاند اما از اطلاعاتشان برمیآید، این است که اگر افزایش قیمت بیتکوین میتواند به رشد تولیدناخالص داخلی ژاپن کمک کند، همچنین میتواند آن را به عقب براند؛ مگر این که بازار ارزهای رمزنگاری شده سقوط کند.