رتبه 25 ام اصفهان در شاخص فضای کسب و کار و در بین 32 استان کشور نشان از وضعيت نامساعد در محيط کسب‏ وکار دارد. وضعیتی که بنا بر گزارش پایش ملی محیط کسب وکار ایران، توسط سه اتاق بازرگانی، تعاون و اصناف کشور بررسی شد تا وخامت اوضاع را در استانی که همواره در تمامی شاخص ها مدعی جایگاهی رفیع، پس از پایتخت بوده است، را نشان دهد.
اما این تمام داستان نیست؛ فعالان اقتصادي مشارکت کننده در اين پايش، سه مؤلفه بي‏ ثباتي و غيرقابل پيش ‏بيني بودن قيمت‏ها (مواد اوليه و محصولات)؛ دشواري تأمين مالي از بانکها؛ و بي ثباتي سياست ها، مقررات و رويه هاي اجرايي ناظر بر کسب و کار را نامناسبترين آیتم ها برای بهبود و توسعه شاخص کسب و کار اعلام کرده اند؛ مواردی که بارها از زبان فعالین تجارت و اصناف اصفهان نیز به کرات مطرح شده اند. اما چرا اصفهان به چنین جایگاهی رسیده است؟ و آیا امیدی به بهبود این شرایط وجود دارد؟

 

با وجود بیش از نه هزار و دویست واحد صنعتی، نرخ بیکاری اصفهان حتی دو درصد بالاتر از میانگین کشوری است. فعالان کار و تولید استان، عدم تخصص و سلیقه ای و جزیره ای نگاه کردن مدیران را عامل وضعیت موجود می دانند؛ شرایطی که صنعت و تولید اصفهان را نابود می کشاند. قوانین مالیاتی از سوی برخی مدیران به جای 100 درصد، با سختگیری های نابجا به اندازه 120 درصد اجرا می شوند و روز به روز، بروکراسی اداری استان افزایش می یابد.

بورکراسی؛ ام الامراض است!
این گلایه ها در حالی مطرح است که محسن مهرعلیزاده، از آغاز فعالیت خود بر مسند مدیریت ارشد استان اصفهان، همراه از بروکراسی اداری و سختگیری برخی ادارات و مدیران آنها انتقاد شدیدی داشته و حتی در یکی از جلسات، از بروکراسی اداری به عنوان "ام الامراض" یاد کرده است. بیماری صعب العلاجی که باعث می شوند برخی مدیران و مسئولان با ابزار قانون، سنگ پیش پای سرمایه گذار بگذارند؛ درحالی که قانون برای تسهیل و تسریع در امور و نه برای سختگیری وضع شده است.
اواخر آذر ماه 96 بود که استاندار اصفهان در یکی از جلسات شورای گفتگوی دولت با بخش خصوصی به مدیران استان فرصتی سه ماه داد تا بروکراسی های سخت اداری را حذف کنند و تاکید کرد که دادن مجوزها نباید بیش از 15 روز زمانبر باشد. مهرعلیزاده، همچنین اواخر سال گذشته در یکی از جلسات شورای مدیران استان تاکید کرد که استفاده از مدیران جوان و جسور باید مورد توجه قرار گیرد و مدیران نباید بیش از اندازه محافظه کار باشند.
اما استاندار اصفهان سال 97 را جدی تر آغاز کرد و در پنجاه و نهمین جلسه شورای گفتگوی دولت با بخش خصوصی، بدون هیچ تعارفی خطاب به مدیران استان، اعلام کرد که اگر حوصله کار ندارید از مقام خود استعفا دهید و در جایگاهی دیگر به فعالیت خود ادامه دهید: " مدیران باید نسبت به گذشته، کار و سرعت مضاعفی در فعالیت خود داشته باشند و به همین منظور کندی هایی که در برخی از سیستم های اداری وجود دارد قابل تحمل نخواهد بود، چرا که کم کاری مدیران یک نوع خیانت به مردم است و این برای بنده به عنوان مدیرعالی استان قابل تحمل نیست".
مهرعلیزاده در جشنواره "امتنان از کارگران نمونه استان"، که هشتم اردیبهشت برگزار شد با صراحت تاکید کرد که برای اصفهان با چنین جایگاه بین المللی و پتانسیل های بسیار در حوزه های مختلف، کسر شان است که سرمایه گذاران از آن فراری باشد و باوجود رتبه اول در تولید و صنعت کشور، نرخ بیکاری آن نسبت به میانگین کشور 2 درصد هم بیشتر باشد. وی با انتقاد بر اینکه متاسفانه در بسیاری از بخش های تولید اشتغال مفید از بین رفته، به وضعیت کارخانه ذوب آهن اصفهان اشاره کرد و گفت: "شاید دو سوم نیروی کار ذوب آهن نسبت به کاری که باید انجام دهند، اضافه هستند؛ البته این به معنای اضافه بودن کارگران نیست بلکه مدیریت آن باید به نحوی عمل می کرد که کارگران با کار در ظرفیت تولید بالا مشغول کار شوند".

ادارات میرزا بنویس!
اما در سمت بخش خصوصی نیز وضعیت چندان مساعدتر نیست! و کارخانه ها بنا بر شرایط اقتصادی، مجبور به کاهش ظرفیت تولید خود هستند. صدها واحد صنعتی و تولیدی در اصفهان به شکل مریض اداره می شوند و بعضا با50 تا 20 درصد و حتی نزدیک به صفر درصد ظرفیت خود دایر هستند.
مهرعلیزاده، با انتقاد از خصوصی سازی هایی که به طرز اشتباه در اصفهان اتفاق افتاده، گفت: " متاسفانه زمانی فردی به طور غیر مسئولانه خصوصی سازی هایی را به غلط انجام داد و افرادی که هیچ ارتباطی با مجموعه کار و تولید نداشتند، مجموعه ای را خریداری و با عملکرد نادرست خود چند صد میلیارد تومان بدهی برای آن به بار آورند و در نهایت پول زیادی نیز را به جیب زدند. در این شرایط شورای کار مجموعه های تولیدی، با احساس وظیفه تا چند ماه تولید را اداره کردند، اما مگر می شود بدون اختیار و منابع لازم، تولید را پیش برد؛ در نهایت همین کارگران مقابل استانداری تجمع می کنند و خواستار حقوق معوقه خود می شوند و من نیزحق را به آنها می دهم؛ اما با احترام باید پرسید آقای مدیر سازمان صنعت، معدن و تجارت در زمان ارائه مجوزها کجا بودید؟ آیا صرف اینکه موافقت نامه اصولی را سال ها قبل بررسی کرده و صرف واگذاری و دادن یک پروانه بهره برداری، کار شما کافی است؟ آیا نباید بر بهره برداری نه هزار واحد صنعتی در استان دقت می شد؟ و آیا نباید نظارتی بر این قضیه می کردید"؟
وی کار دستگاهها، را به کار "میرزا بنویسی" تشبیه کرد که تمام وقت در حال نوشتن است؛ در حالیکه به اذعان مهرعلیزاده، سازمان صنعت، معدن و تجارت استان باید علاوه بر تزریق اندیشه و فکر، برای صنعت استان آینده نگری می کرد که چه مجوری را صادر کند و چه مجوزی را صادر نکند. استاندار اصفهان در همان جلسه گفت: سازمان صنعت باید همانند یک پزشک عمل کند و با کمک افراد باسواد و آمارگیری های درست، مشکلات واحدهای صنعتی را پیش از وقوع تشخیص دهد و پیش بینی کند که حدود شش ماه دیگر در یک واحد تولیدی چه اتفاقی می افتد.

دیر به داد واحدها رسیدیم!
گویا استاندار قصد از مرجعی دیگر نیز واحدهای صنعتی اصفهان را رصد کند و این کار را از طریق دستیار ویژه اقتصادی خود که اواخر سال گذشته منصوب کرده، دنبال می کند. به گفته مهرعلیزاده در این کار ابتدا صدها واحد تولیدی بیمار شناسایی شدند و دستگاه‌های مربوطه را موظف به پیگیری مشکلات آنها کردم تا قبل از اینکه این واحدها به کلی از بین بروند به آنها کمک شود. متاسفانه واحدهای بسیاری در اصفهان همانند پلی اکریل وجود دارند که آنها را در "آی سی یو" نگه داشته ایم. وی معتقد است: " در حالیکه دولت طرح های جدیدی همچون "استاد و شاگرد" را برای اشتغال جدید پیشنهاد داده اما در استان اصفهان که اشتغال اصیل موجود است را از دست می دهیم؛ شاید دلیل آن بخشی به سیاست های کلان اقتصادی و تحریم ها بازمی گردد؛ اما بخشی دیگر به خودمان برمی گردد؛ چرا که اگر به موقع به داد مشکلات این کارخانجات می رسیدیم این گونه نمی شد که تعدادشان به صدها کارخانه برسد".
به نظر می رسد آنچه امروز بیش از هر زمان دیگر در اصفهان ضرورت دارد؛ تغییر نگاه مدیران، جسارت و ریسک پذیری آنها و ارائه آمارهای درست و شجاعانه است؛ در غیر این صورت بخش بزرگی از تولید نصف جهان به رکودی بیشتر فرو می رود و دیگر با هیچ نسخه ای نمی توان به نجات اقتصاد این شهر امیدوار بود.