راهكار انتخابي، نظام پسانداز. وزير راه و شهرسازي گفته راهكار توانمندكردن سه گروه عمده متقاضی مسکن یعنی جوانان و خانهاولیها، حاشیهنشینان و ساکنان بافتهای فرسوده، توانمندکردن آنها از طريق استفاده از نظام پسانداز است. عباس آخوندي تأكيد دارد كه ديگر راهحلهاي دهه ٥٠، ٦٠ و ٧٠ راهحل عبور از بحران مسكن نيست. آخوندی توضيح ميدهد: دو اتفاق بسیار بزرگ در ١٠ سال گذشته در بخش مسکن رخ داده است؛ یکی بحث مسکن مهر بود که در هر صورت چیزی حدود دو میلیون مسکن با مداخله دولت عرضه شد. اتفاق دیگری که رخ داد، همان بیماریاي است که اقتصاددانان تحتعنوان بیماری هلندی مطرح میکنند. به این مفهوم، یک سرمایهگذاری گسترده در بخش مسکن رخ داد که منجر به احداث حدود ٢,٦ میلیون واحد مسکونی فاقد ساکن و حدود ٢.١ میلیون واحد مسکونی بهعنوان خانه دوم در سراسر کشور شد. کاهش نرخ رشد جمعیت از یک سو، افزایش عرضه ٢.٦ میلیون خانه خالی و عمدتا در کلانشهرها، انباشت ٢.١ میلیون واحد مسکونی خانه دوم از سوی دیگر، نشان میدهد که بازار ویژهای در کشور وجود دارد که نیاز واقعی متقاضیان مسکن را پاسخ نمیدهد. به همین دليل وقتی بخش مسکن را مورد توجه قرار میدهیم، میبینیم که از جهت ارقام کلی چیزی حدود ٢٤ میلیون خانوار و چیزی بیش از ٢٧ میلیون خانه در کشور داریم. در واقع اینها نشان میدهند که ما یک بازار به شدت دستکاریشده داریم.
دستكاريهاي گسترده در بازار مسكن
وی ادامه داد: در بازار مسکن ایران، دستکاریهای بسیار گستردهای انجام شده و این دستکاری در دو میلیون واحد مسکن مهر، ٢,٦ میلیون واحد مسکن سوداگری به صورت مسکن خالی و همچنین ٢.١ میلیون خانه دوم است که مجموعا ٦.٦ میلیون واحد مسکونی میشود که بیش از ٢٥ درصد کل خانوارهای ایران را شامل میشود. به گزارش پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، عضو کابینه دولت یازدهم با تأکید بر اينكه اتفاق رخداده در بخش مسکن کشور اتفاق عجیب و غریبی بوده است، به سیاستگذارانی که میخواهند وارد این عرصه شوند، توصیه کرد: هر کسی که بخواهد وارد برنامهریزی بخش مسکن شود، از یک سو با یک معادله و با شرایط بازار بسیار پیچیدهای مواجه است و از سوی دیگر در طرف تقاضا، شاهد هستیم که با وجود ارقام کلان و ارقامی که راجع به واحدهای اضافه عرضه گفته میشود، در حوزه تقاضا، چیزی حدود ١١ میلیون نفر در حوزه بافتهای حاشیهنشینی در وضعیت بدمسکنی هستند که حتما نیاز به بهسازی مسکن دارند. وی افزود: همچنین، چیزی حدود هشت تا ٩ میلیون نفر در بافتهای فرسوده در وضعیت بدمسکنی به سر میبرند که مجموعا ١٩ میلیون نفر این وضعیت را دارند و در مساکن نامناسب زندگی میکنند و اینها را باید به اضافه خانوارهای جدیدی کنیم که مرتب تحتعنوان خانوارهای جوان تشکیل میشوند و باید در سیاستگذاریهای حوزه مسکن مورد توجه قرار گیرند.
آخوندی اظهارکرد: آیا مفهوم مازاد عرضه به این معنی است که تقاضا برای مسکن وجود ندارد؟ درحالیکه پاسخ منفی است و بههیچوجه چنین مفهومی نیست و تفاضای واقعی مسکن هم در بافت فرسوده برای بهسازی وجود دارد و هم در بافت حاشیهای و هم در بخش خانهاولیها وجود دارد، اما از آن طرف نیز ما شاهد یک مازاد عرضه هستیم؛ مسئله چیست؟ اصلیترین مسئله در این بخش که سیاستگذار بايد نسبت به آن دقت و توجه داشته باشد، این است که نحوه مداخلات گذشته باعث شده که عرضه و تقاضا همدیگر را قطع نکنند. به این معنا عرضه در محلی شکل گرفته که آنجا عمدتا تقاضایی وجود نداشته است و در مکانهایی که تقاضا وجود دارد نیز اصولا عرضه مناسبی صورت نگرفته است، بنابراين عدم تلاقی عرضه و تقاضا در حوزه مسکن یکی از اصلیترین مسائل ماست. آخوندی یادآور شد: دومیلیونو ٥٧٨ خانه خالی در کشور وجود دارد، اما عرضهای نیست که بتواند تقاضای بازار را پاسخ دهد، بنابراین ما عدم تلاقی عرضه و تقاضای بسیار جدی در حوزه مسکن داریم. آخوندی گفت: تمام تلاش ما این است که اگر تقاضا در حوزه حاشیهنشینی است همانجا تقاضا را پاسخ دهیم، یا اگر تقاضا در حوزه بافت فرسوده و میانی شهرهاست، در همان بافتها پاسخ دهیم. رهاکردن حاشیه و رهاکردن بافت فرسوده و رفتن به بیابانها و مجددا احداث مسکن، مسئله را بر سر جای خود باقی میگذارد. اگر قرار بود مداخله مسکن مهر کمکی به خانهدارشدن مردم و حل مسئله مسکن آنها کند که ١٩ میلیون بدمسکن در بافت فرسوده و حاشیههای حداقل به نصف خود میرسید درحالیکه میبینیم مسئله بدمسکنی به قوت خود باقی مانده است. وزیر راه و شهرسازی افزود: علت اینکه بنده شخصا در این چهار سال تا این حد روی بحث توانمندسازی و مدل بانک مسکن تأکید داشته و دارم این است که تنها راهحلی که میبینم، توانمندسازی متقاضیان واقعی مسکن است و آخر کار هیچکدام از مدلهای دهه ٥٠، ٦٠ و ٧٠ پاسخگوی نیاز دهه ٩٠ نخواهد بود. عضو کابینه دولت یازدهم ادامه داد: درحالحاضر، شهرهای جدید به صورت جدی پاسخگوی نیاز مسکن مردم نیست زیرا تحولات جمعیتی شهر تهران بهعنوان پایتخت و بزرگترین شهری که بیشترین تقاضا را داشته در سال ٩٠، ٨,٥ میلیون و سال ٩٥، ٨.٧ میلیون نفر بوده است. اینها، نشان میدهد که تحولات جمعيتی مانند دهههای گذشته نیست و این تصور که باید شهرهای جدیدی را پیرامون تهران برای سرریز جمعیت ایجاد کنیم، وجود ندارد. این تحولات جمعیتی نشان میدهد راهکارهای دهه ٦٠ و ٧٠ پاسخگوی نیاز امروز جمعیتی کشور نیست. آخوندی تصریح کرد: راهکار مسکن مهر نیز از ابتدا به هیچیک از نیازهای واقعی مسکن برای متقاضیان پاسخ نمیداد؛ مسکن مهر نه شبیه راهکارهای جدید بود، نه شبیه راهکارهای آمادهسازی زمین کنار شهرها و از ابتدا معلوم بود که به هیچکدام از نیازهای اصلی پاسخ نمیدهد و پاسخ اصلی به مسئله مسکن و تأمین آن، مداخله گسترده دولت نبود.
وی با اشاره به بحث پسانداز و تمرکز بر خانهدارشدن گروههای هدف، افزود: کاری که ما باید انجام دهیم این است که نظام خرد خانوار را با نظام پسانداز کلان کشور تأمین منابع كرده و در سطح کلان آنها را به هم پیوند دهیم. این کار خوشبختانه بهتدریج دارد پاسخ میدهد. درحالحاضر میزان پساندازکنندگان بخش مسکن به حدود ٢٠٠ هزار نفر رسیده است که آنها به فاصله یک سال تا ١٨ ماه وارد بازار میشوند. آخوندی گفت: ما سیاست پسانداز را از سال ٧٢ تعقیب کردیم، در اوایل دهه ٨٠ میزان پساندازکنندگان در کشور نزدیک به سه میلیون نفر بود، یعنی نظمی در حوزه عرضه و تقاضا در بخش مسکن وجود داشت، اما متأسفانه از سال ٨٤ به بعد کل نظام پسانداز در حوزه مسکن متلاشی شد. وی گفت: معتقدم اگر آن برنامه نظام پسانداز تداوم پیدا میکرد ما هیچگاه دچار چنین گرفتاریاي در بخش مسکن نمیشدیم و اگر آن پسانداز بیش از سهمیلیوننفری ادامه پیدا میکرد، مرتب در بازار مسکن، افراد با اطمینان خاطر پسانداز میکردند تا از تسهیلات تعهدی خود استفاده کنند. آخوندی بیان کرد: نرخ سود تسهیلات را پایین آوردهایم و درحالحاضر چیزی حدود ٨ و ٩,٥ درصد شده درحالیکه در بازار نرخ مبادله حدود ٢٧ درصد است و این سود تسهیلات نرخ بسیار پایینی است و سقف تسهیلات از ٢٠ میلیون تومان برای زوجین به چیزی حدود ١٦٠ میلیون تومان رسیده و حدود هشت برابر شده است. درحالحاضر دو پارامتر پیشروی سیاستگذاران در این بخش است؛ یکی طول دوره بازپرداخت که درحالحاضر ١٢ سال است و سیاستگذار میتواند با آن اعمال سیاست کند و آن را افزایش دهد و دیگری نیز طول دوره پسانداز است که مدت آن میتواند برای دسترسی به تسهیلات کاهش پیدا کند. وی افزود: این دو ابزار سیاستگذاری میتواند با کسری منابع در بانک مواجه شود. کاری که ما تعقیب کردیم همین بحث افزایش سهمیه بانک مسکن بود. سرمایه بانک مسکن حدود سههزارو ٣٠٠ میلیارد تومان بود، خوشبختانه با پیگیریهای متعددی که صورت گرفت، چیزی حدود پنجهزارمیلیاردش اعمال شد و به هشتهزارو ٣٠٠ میلیارد تومان رسید و حدود ١٥٠ درصد سرمایه بانک مسکن رشد کرد که این میزان در تاریخ بانک مسکن بیسابقه است. آخوندی ادامه داد: ما در وزارت راه و شهرسازی پیگیر پنج هزار میلیارد تومان افزایش سرمایه بعدی هستیم تا با افزایش پنج هزار میلیارد تومانی سرمایه بانک مسکن، این بانک تبدیل به بزرگترین بانک از جهت میزان کفایت سرمایه در ایران شود و با سرمایهای حدود ١٣هزارو ٣٠٠ میلیارد تومان، نسبت کفایت سرمایه آن بیشتر از سایر بانکها باشد.
منبع: ایران