از انجام خریدهای ساده از فروشگاههای اینترنتی جهانی و رزرو هتل برای مسافرتهای خارجی گرفته تا پرداخت برای فعالیتهای اقتصادی بزرگ، تمام آنها نیاز به اتصال به شبکه پرداخت جهانی دارد. شبکهای که به خاطر تحریم و دوری از تحولات مالی و بانکی جهانی، ایرانیها سالها از آن محروم بودهاند. بعد از توافق هستهای و اجرای برجام نیز ورود ویزا و مسترکارت به ایران، سامانههای پرداخت بینالمللی، از داغترین و پرحاشیهترین بحثها بودهاند. محمود واعظی نیز تابستان سال 95 در زمانی که در کسوت وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات فعالیت میکرد، اعلام کرده بود:«یک سال است روی مسأله کارتهای بینالمللی خرید و تسهیل تجارت الکترونیک کار میکنیم و با استفاده از کارتهای اعتباری بینالملل مشکلات مردم برای سفرهای خارجی و پرداختهای بینالمللی تا حدی حل خواهد شد.»
حالا به طور جدی، اتصال ایران به شبکه شتاب بینالمللی کلید خورده است و احتمالاً تا یک سال دیگر شهروندان ایرانی نیز به سیستم بانکی جهانی متصل خواهند شد.
شرکت خدمات انفورماتیک با شرکت PBC روسیه در روز 19 مهرماه قراردادی را امضا کردند که بر اساس این قرارداد 11 میلیون یورویی، شرکت روسی موظف است تا 9 ماه دیگر، زیرساختهای اتصال به شبکه شتاب جهانی را در ایران ایجاد کند.
قرارداد 11 میلیون یورویی
سید ابوطالب نجفی، مدیرعامل شرکت خدمات انفورماتیک در گفتوگو با «روزنامه ایران» درباره این قرارداد چنین توضیح داد:«ابتدا مناقصهای برای انتخاب شرکت طرف قرارداد برگزار کردیم و در شروع مناقصه حدود 9 شرکت از 6 کشور حضور داشتند. از کشورهای هند، فرانسه، سوئیس، روسیه، بلژیک و یکی دو کشور دیگر در این مناقصه بینالمللی شرکت کردند.»
او درباره نحوه اجرایی شدن این قرارداد نیز گفت:«زمان اجرای طرح، حدود 9 ماه است و ما برای آن 5 سال هم پشتیبانی در نظر گرفتهایم. طرف روسی قرارداد موظف است که ظرف 9 ماه زیرساختها را به وجود آورد، ما هم امیدوار هستیم که در سالهای در نظر گرفته شده برای پشتیبانی، خودمان دانش کار را کسب کنیم.»
رقم قرارداد با شرکت روسی PBC، 11 میلیون یورو و منبع تأمین آن، شرکت خدمات انفورماتیک است. شرکتی بورسی، که سهامداران کلان آن بانک مرکزی، شرکت سرمایهگذاری بانک ملی و شرکت سرمایهگذاری بانک صادرات هستند و بخشی نیز سهامداران خرد بورسی در اختیار دارند. نجفی درباره جزئیات پرداخت مالی این قرارداد میگوید:«مبلغ 11 میلیون یورو، برای دوره 5 ساله است. حدود 5 میلیون یورو از آن به پشتیبانیهای 5 ساله اختصاص دارد و در طول همین زمان پرداخت میشود. 6 میلیون یورو نیز هزینه سوئیچ و سایر سامانه هاست که بر اساس پیشبرد کار پرداخت میشود.»
نجفی در این باره که چرا شرکت خدمات انفورماتیک از سوی ایران مأمور اجرای این کار شده است، گفت:«شبکه شتاب کشور، شبکه شاپرک و چکاوک که زیرساختهای مهم و اساسی بانکداری کشور هستند، در اختیار شرکت خدمات انفورماتیک است و این شرکت بهعنوان بازوی اجرایی بانک مرکزی سامانهها را جلو میبرد. بانک مرکزی با توجه به اعتماد به مجموعه خدمات و سرویسهای قابل توجه خدماتی، شرکت ما را موظف کرده است که فضای اتصال به شبکه پرداخت بینالمللی را فراهم کنیم.»
اتصال نهایی به شبکه بینالمللی؛ حدود یک سال دیگر
بر اساس قرارداد منعقد شده، پس از 9 ماه زیرساختهای اتصال ایران به شبکه شتاب بینالمللی فراهم خواهد شد و پس از آن، با مذاکراتی که بانک مرکزی به موازات اجرای زیرساخت انفورماتیک با شرکتهای خدماتی انجام میدهد، ایران به شبکه شتاب متصل خواهد شد. نجفی در این باره نیز چنین توضیح داد:«اتصال کشور به شبکه شتاب را در دو فاز میتوان دید، یک فاز این است که همین امروز شبکههای پرداخت بینالملل مثل ویزا و مستر که از بازیگران بزرگ دنیا هستند، به ایران بیایند و با آنها قرارداد ببندیم و به ما بگویند که حالا به شبکه بینالمللی متصل شوید. برای این اتصال لازم است ایران زیرساختهایی را داشته باشد، که نداریم. ما بهدنبال ایجاد زیرساختهای لازم برای اتصال به این شبکه هستیم.»
او ادامه داد:«فاز بعدی کار این است که بانک مرکزی با شرکتهای شتاب بینالمللی مذاکره کند و آنها را به ایران بیاورد. بخشی از این کار پیش نیاز فنی است، که ما آن را فراهم میکنیم. بخش دیگر نیز نیاز به مذاکرات فنی، حقوقی، نحوه محاسبه کارمزد و... دارد که بانک مرکزی به طور موازی پیگیری میکند، امیدواریم آن هم درمدت 9 ماه تا یک سال آینده به نتیجه برسد و بتوانیم در آن زمان به طور عملیاتی به شبکه پرداخت بینالمللی متصل شویم.»
اما آیا تاکنون گامهای عملی برای مذاکره با این شرکتها برداشته شده است؟ نجفی بیان کرد:«چند ماه پیش نشستهای اولیهای داشتیم که در آن دوران ویزا و مستر راغب به حضور در بازار ایران بودند. اما الان احتیاج دارند که خودشان برای حضور در بازار ایران با نهادهای نظارتی امریکا مذاکره کنند. به همین دلیل ما با دو سازمان پرداخت بینالمللی مثل «یوپیای» که چینی است و «جی سی بی» در ژاپن، در حال مذاکره و بررسی شرایطشان هستیم که شاید با آنها بهتر به نتیجه برسیم.»
نیم نگاه
بر اساس قرارداد منعقد شده، پس از 9 ماه زیرساختهای اتصال ایران به شبکه شتاب بینالمللی فراهم خواهد شد و پس از آن، با مذاکراتی که بانک مرکزی به موازات اجرای زیرساخت انفورماتیک با شرکتهای خدماتی انجام میدهد، ایران به شبکه شتاب متصل خواهد شد.
فاز بعدی کار این است که بانک مرکزی با شرکتهای شتاب بینالمللی مذاکره کند و آنها را به ایران بیاورد.
ما با دو سازمان پرداخت بینالمللی مثل «یوپیای» که چینی است و «جی سی بی» در ژاپن، در حال مذاکره و بررسی شرایطشان هستیم که شاید با آنها بهتر به نتیجه برسیم.
ایران