«حملات گزارش شده به تانکرهای مرتبط با ژاپن زمانی اتفاق افتاد که نخست‏وزیر آبه شینزو برای گفت‏وگوهایی گسترده و دوستانه در حال دیدار با مقام معظم رهبری بود. مشکوک بودن برای توصیف آنچه احتمالا امروز صبح اتفاق افتاده، کفایت نمی‏کند. مجمع گفت‏وگوی منطقه‏ای پیشنهادی ایران، ضروری است.» این عبارات نخستین واکنش محمد جواد ظریف، وزیر خارجه کشورمان به حملات روز پنجشنبه به دو نفتکش در دریای عمان است. حمله‏ای که روز پنج شنبه ۱۳ ژوئن رخ داد و در جریانش دو تانکر نفتی موسوم به«آلتر فرانت» و «کوکوکا کاریجیس» هدف حمله قرار گرفتند. بر اساس گزارش‏های شبکه‏های خبری چون الجزیره و العالم حمله یک اژدر موجب این انفجار و آتش سوزی شده است. با این حال، هنوز هیچ گروهی مسئولیت این حملات خصمانه و مغرضانه را بر عهده نگرفته و تمام خدمه یکی از کشتی‏های آسیب دیده پس از نجات در ایران به سر می‏برند. انتشار خبر حمله به دو نفتکش به واشنگتن فرصت داد تا ادعاهای بی‏اساسش علیه تهران را تکرار کند.

مایک پمپئو روز پنج‏شنبه ساعاتی بعد از انتشار توئیت وزیر خارجه کشورمان بدون ارائه هیچ سند و مدرکی مدعی شد تهران در انجام این حملات دست داشته، وزیر خارجه آمریکا بدون اشاره به جزئیاتی در مورد این حملات، بدون ارائه مستندات ادعا کرد که «با توجه به اطلاعات به دست آمده در مورد نوع سلاح به کار رفته در حمله و پیچیدگی عملیات» به این نتیجه رسیدیم که این حملات توسط ایران اجرایی شده، مایک پمپئو همچنین تأکید کرد که از نماینده کشورش در سازمان ملل متحد می‏خواهد تا این مورد را در شورای امنیت مطرح کند. کنش خصمانه و تکراری پمپئو واکنش تند مقام‏های رسمی دستگاه دیپلماسی را به دنبال داشت، وزیر خارجه کشورمان روز جمعه در پیامی توئیتری دیگر ادعای همتای آمریکایی‏اش را به چالش کشید و اتهام‏زنی‏های مقام‏های آمریکایی درباره حمله روز گذشته به دو نفتکش در دریای عمان را به تحرکات ضد ایرانی گروه B، چهره‏های تنش آفرینی چون جان بولتون، بنیامین نتانیاهو، محمد بن سلمان و محمد بن زاید مرتبط دانست و درباره این اتهام‏زنی‏های بی‏سند هشدار داد.

ظریف در صفحه توئیترش در این باره نوشت: « ایالات متحده بدون ارائه شواهد واقعی یا ضمنی، فوراً اتهام‏هایی علیه ایران زده است؛ موضوعی که روشن می‏کند تیم «B» در حال حرکت به سمت طرح ثانویه خود است: بر هم زدن دیپلماسی شامل اقدامات شینزو آبه نخست‏وزیر ژاپن و لاپوشانی کردن تروریسم اقتصادی خود علیه ایران، من چند ماه قبل دقیقاً درباره این سناریو هشدار داده بودم البته من غیبگو نیستم اما این تیم را به خوبی می‏شناسم». وزیر خارجه کشورمان ظریف در ماه‏های گذشته بارها درباره مواضع «تیم B» گفته بود. او نخستین بار در مصاحبه با شبکه خبری فاکس نیوز از این کلید واژه ( گروهB) استفاده کرد، عبارتی که زمینه ساز ارائه تحلیل‏های رسانه‏ای متفاوت شد.

علاوه بر وزیر خارجه ایران، سید عباس موسوی، سخنگوی دستگاه دیپلماسی ایران نیز اظهارات بی‏اساس پمپئو را به چالش کشید و گفت: « مشکوک بودن حوادث برای نفتکش‏ها نه تنها شوخی و خنده دار نیست بلکه نگران کننده و هشدارآمیز است.» او همچنین به مقام‏های آمریکایی یادآوری کرد که مسئولیت حراست از تامین امنیت تنگه هرمز بر عهده جمهوری اسلامی است، ایران در سریع ترین زمان ممکن به کمک ملوان‏های سانحه دیده شتافت و آنها را نجات داد. موسوی افزود: « ظاهرا برای آقای پمپئو و سایر دولتمردان آمریکایی متهم کردن ایران در حادثه مشکوک و تأسف بار برای نفتکش‏ها راحت ترین و ساده انگارانه ترین کار است. در‏حالی‏که نخست وزیر ژاپن برای کاهش تنش‏ها، با مقام معظم رهبری در حال دیدار است کدام دست‏های پنهان در تلاش برای اثرگذاری بر این تلاش‏ها در منطقه است و چه کسانی از آن سود می‏برند».

در میانه تنش‏های لفظی میان تهران و واشنگتن شورای امنیت سازمان ملل متحد نیز به پیشنهاد آمریکا و با حضور نماینده این بازیگر یعنی جاناتان کوهن برای بررسی ابعاد این حادثه تشکیل جلسه داد؛ جلسه‏ای که فرصتی بود برای تکرار ادعاهای واهی وزیر خارجه آمریکا. واشنگتن پیش از این نیز در جریان عملیات خرابکارانه در نفتکش‏های اماراتی نیز چنین سناریوی بی‏نتیجه‏ای را تعریف کرد. در همان جلسه هم آمریکا به واسطه نداشتن دلایل و مستندات لازم نتوانست به اهداف خصمانه‏اش دست یابد.

پس لرزه‏های حمله به نفتکش ها

روز پنجشنبه شبکه‏های خبری عربی طی گزارش‏های پیاپی از حمله به دو نفتکش در دریای عمان خبر دادند، براساس گزارش‏های ارائه شده توسط شبکه‏های المیادین، الجزیره و العالم و سایر رسانه‏های منطقه‏ای و فرامنطقه‏ای این دو کشتی از نوع سوپرتانکر و حامل نفت خام از خلیج فارس بودند. یکی از نفتکش‏ها موسوم به «فرانت التیر» (Front Altair) متعلق به شرکت نروژی فرونت لاین بود که با پرچم جزایر مارشال متعلق به نروژ با محموله «اتانول» از قطر بارگیری شده و دیگری کوکوکا کاریدجس (Kokuka Courageous) وابسته به شرکت ژاپنی با همین نام با پرچم پاناما از «الجبیل» عربستان به مقصد سنگاپور، محموله «متانول» بارگیری کرده بود. ۴۴ شیپینگ واچ ساعاتی بعد اعلام کرد که ملوان دو فروند کشتی نفتکش خارجی که در دریای عمان دچار حادثه شدند با هماهنگی مرکز جست‏وجو و نجات دریایی هرمزگان از آب گرفته شدند و توسط شناور ناجی ایرانی به بندر جاسک منتقل شدند.

در این سانحه هیچ یک از ملوان‏ها آسیب ندیدند، فقط همانگونه که خبرگزاری رویترز نوشته آتش سوزی گسترده در سطح نفتکش‏ها ایجاد شده و اخبار ضد و نقیضی درباره وضعیت این دو کشتی غول پیکر به گوش می‏رسد، برخی رسانه ها می‏گویند در حال غرق شدن هستند و گروهی دیگر می‏گویند یکی از آنها غرق شده. خبرگزاری آسوشیتدپرس به نقل از شرکت کشتیرانی ژاپنی مالک کشتی (کوکوکا کارجس) نوشت که ملوانان این نفتکش لحظاتی پیش از حمله، اجسامی را در هوا مشاهده کرده اند که این امر نشان می‏دهد نفتکش مزبور بر اثر برخورد به مین آسیب ندیده است. این موضوعی است که به نوشته این خبرگزاری با ادعای آمریکایی‏ها و فیلم مبهم منتشر شده توسط آنها در تناقض است.

یوتاکا کاتادا رئیس شرکت کشتیرانی ژاپنی نیز در گفت‏وگو با آسوشیتدپرس گفت که ممکن است اجسامی که ملوانان در هوا مشاهده کرده‏اند گلوله باشد. با این حال او امکان حمله توسط دو سخت افزار اژدر و مین را رد کرد، چرا که به باورش خسارات واردشده فراتر از خط تراز کشتی با سطح آب (واترلاین) است. طبیعتا پس لرزه‏های این حادثه که بهتر است آن را در راستای سناریوی نخ نماشده جنگ طلبان منطقه یعنی همان متحدان آمریکا تعریف کرد، گسترده بود؛ از تنش‏های لفظی و نگرانی‏های جامعه جهانی نسبت به مسئله به خطر افتادن صلح و امنیت حاکم گرفته تا افزایش چند درصدی قیمت نفت. همان ساعات اولیه شبکه خبری المیادین در خبری فوری اعلام کرد که این رخداد موجب شده که قیمت نفت خام برنت بیش از ۲ دلار افزایش یابد، سی ان بی‏سی نیز از ساعاتی بعد از افزایش ۳ درصدی قیمت طلای سیاه در بازارهای جهانی نوشت و بلومبرگ هم مدعی شد قیمت نفت رشد ۴ درصدی داشته، هرچند العربیه از رشد ۴ و نیم درصدی قیمت نفت خبر داد و گفت این مسئله بازارهای انرژی جهان را شوکه کرد و تعاملات انرژی در سطح جهانی را به شکلی منفی تحت تاثیر قرار داد.

تلاشی بی‏ سرانجام

مقام‏های واشنگتن در راستای سیاست‏های خصمانه شان تلاش دارند تا ایران را عامل حملات روز پنجشنبه تعریف کنند و از این طریق اجماع جهانی خودخواسته شان را علیه تهران تعریف کنند، اما نه جامعه بین الملل این سناریو را باور کرد و نه ناظران و تحلیلگران. ناظران می‏گویند برخی از بازیگران منطقه، همان‏هایی که وزیر خارجه کشورمان آنها را در قالب گروه Bتعریف کرده بود در این رخداد نقش داشتند تا مسیر خروج از بن بست کنونی را ببندند. حزام الحزام، استاد سعودی مقیم لندن بر این باور است که سناریوی انفجار نفتکش‏ها که یکی از آنها متعلق به شرکتی ژاپنی بود، (همان کشوری که نخست وزیرش برای رفع تنش‏ها و تحکیم روابط سیاسی، اقتصادی و تجاری به ایران سفر کرده بود)، در راستای سناریوی طراحی شده امارات اجرایی شده، به نوشته این استاد دانشگاه امارات با هدف قرار دادن دو نفتکش در دریای عمان، امنیت خلیج فارس را به بازی گرفته و ماجراجویی می‏کند و آن را به خطر می‏اندازد، این بازیگر تلاش دارد تا ایالات متحده را درگیر حمله نظامی کنند.

الحزام همچنین به تلاش‏های دیپلماتیک ابوظبی برای هم صدا کردن قطر، عمان و پاکستان برای تحقق این مهم اشاره کرد و در این باره نوشت: « امارات در جست‏وجوی اجماع جهانی و منطقه‏ای علیه ایران است، سازمان اطلاعات این کشور انفجارهای الفجیره را برای تحقق این سناریو طراحی کرد، اما تلاش هایش بی‏سرانجام است». ابراهیم فریحات، استاد دانشگاه «جرج تاون» و کارشناس مسائل مربوط به بحران‏های بین المللی فعال در پژوهشکده «دوحه» نیز در مورد اینکه این حادثه توسط متحدان واشنگتن یا همان گروهBطراحی و اجرا شده با حزام هم صداست اما برخلاف او می‏گوید این طرح توسط رژیم صهیونیستی طراحی و اجرا شده،، فریحات در گفت‏وگو با شبکه خبری الجزیره گفت: « در شرایطی که نخست وزیر ژاپن برای رفع تنش‏ها به ایران آمده برخی طرف‏ها تلاش دارند صلح را به مسلخ بکشانند، رژیم اسرائیل با انجام این حمله خواسته تا این پیام را به نخست‏وزیر ژاپن بدهد که اکنون زمان برای تحقق این مهم نیست». عمر عیاصره نیز در گفت‏وگو با الجزیره این حادثه را مشکوک توصیف کرد و گفت ایران در این رخداد نقشی نداشته هرچند دشمنانش می‏خواهند این مهم را به گونه‏ای دیگر ترسیم کنند. چندی است که ترامپ از سیاست‏ها و مواضع رادیکالش علیه ایران به شکلی سریالی عقب نشینی می‏کند، این مهم طبیعتا برای متحدان منطقه‏ای واشنگتن هم تهدید است و هم پرهزینه، از همین رو این گروه تلاش دارند تا با طراحی سناریوهایی این چنینی و به چالش کشیدن صلح حاکم بر منطقه ایالات متحده را درگیر بازی‏های ماجراجویانه و پرهزینه شان کنند، این موضوعی است که یک ماه پیش محمد جواد ظریف، وزیر خارجه کشورمان نسبت به وقوعش هشدار داده بود.

 

ساناز نفیسی/ سازندگی