از سال ٦٠ تا ٦٧ که جنگ بود و ما همیشه دسترنج فیلمبرداریهایمان از جنگ را به دست ایشان ظاهر میکردیم. چه لذتی داشت در میان سروصدای دستگاههای لابراتوار صداوسیما، صدای فریاد استاد را میشنیدیم. آن صدا به من میگفت که وارد لابراتوار نشدیم. وارد کلاس درس شدهایم و باید آداب شاگردی را بجا آوریم. چقدر دلم برای آن صدا در لابراتوار تنگ میشد.
[پولاد امین] اکبر عالمی در سینمای ایران یک چهره عادی نبود. او نشان یک دوران بود. دورانی که تنها روزنه سینمادوستان ایرانی برای تماشای فیلمهای غیرایرانی، تنها و تنها جعبه جادویی بود که در آخرین ساعات آخرین روز هفته در قالب برنامه «هنر هفتم» فیلمهای مهمی را روی آنتن میفرستاد. بعدتر ویدیو، ماهواره و سپس اینترنت جایگاه آن برنامه و برنامههای مشابه را به چالش کشید؛ اما این چالشها نتوانستند جایگاه شخصی اکبر عالمی را در سینمای ایران با کمترین خدشهای مواجه کنند. یا همانطور که «اردشیر عالمی» فرزند اکبر عالمی در اینستاگرام نوشته: «فقط پدر من نبود، پدر چند نسل ایران بود، تأثیر وجودش تا سالها باقی خواهد ماند». حقیقت نیز همین است. عالمی استاد چند نسل از سینماگران بود و ماند. تا همین اواخر- که کرونا او را هم مثل بسیاری دیگر از سینمای ایران گرفت.
مردی از جنس جادو
تنها مدیرانی مانند رئیس صداوسیما، رئیس سازمان سینمایی، مدیران فارابی، معاون امور هنری وزارت ارشاد، خانه سینما، کانون کارگردانان سینمای ایران و سازمان سینمایی حوزه هنری نبودند که درگذشت اکبر عالمی را به سینمای ایران تسلیت گفتند و جایگاه والای او را یادآوری کردند. فقدان عالمی سینماگران سرشناس این سینما را هم آزار داده است.
«ابراهیم حاتمیکیا» که اکبر عالمی را «بزرگمرد همیشه اُستاد» مینامد، درباره روزهای دور آشنایی با عالمی نوشته است: «سال ٥٩ جوانی بودم ١٩ساله، عاشق فیلمبرداری. برای اولینبار در کلاسهای فیلمسازی شرکت کردم و شدم شاگرد استاد اکبر عالمی. دلچسبترین کلاسهای فیلمسازی. او با کیف چرمی بزرگی وارد کلاس میشد و همچون شعبدهبازان، یکییکی از کیف اسلاید و کتابی و ابزاری بیرون میکشید و ساعتها به شیوه سمعی و بصری شاگردان را سِحر میکرد. استاد به من جسارت داد و من در زیرزمین خانه، فیلم سوپر ٨ را که ١٥متر طول داشت، ظاهر کردم. باوری که استاد به ما میداد، از جنس سِحر بود. او ایمانی میداد که فراتر از تکنیک بود».حاتمیکیا دوران مدیریت اکبر عالمی را در لابراتوار صداوسیما از یاد نبرده است: «از سال ٦٠ تا ٦٧ که جنگ بود و ما همیشه دسترنج فیلمبرداریهایمان از جنگ را به دست ایشان ظاهر میکردیم. چه لذتی داشت در میان سروصدای دستگاههای لابراتوار صداوسیما، صدای فریاد استاد را میشنیدیم. آن صدا به من میگفت که وارد لابراتوار نشدیم. وارد کلاس درس شدهایم و باید آداب شاگردی را بجا آوریم. چقدر دلم برای آن صدا در لابراتوار تنگ میشد».... و دورانی دیگر از نگاه ابراهیم حاتمیکیا: «سال ٦٧ با اتمام جنگ وارد دانشگاه شدم. گرفتار فیلمساختن بودم. فضای دانشگاه برایم سخت شد و تصمیم به ترکتحصیل گرفتم. کسی خم به ابرو نیاورد؛ جز استاد عالمی که به من نهیب زد که باید برگردم و قوانین خشک آموزشی را به همت خودش کنار زد و چه لذتی داشت دوباره در کلاس استاد عالمی نشستن».
چگونه بیمار شد؟!
امیر سراییمقدم، خواهرزاده اکبر عالمی که خبر خاکسپاری پیکر عالمی را در تاریخ بیستوسوم مهر در قطعه هنرمندان بهشتزهرا به خبرگزاریها داده؛ درباره چگونگی ابتلای این مدرس و صاحبنظر سینما به ویروس کرونا میگوید: «طبیعت ویروس کرونا بهگونهای است که نمیتوان با اطمینان کامل گفت که فرد کجا و چگونه به آن مبتلا شده است».
سراییمقدم که در آخرین پروژه مستند عالمی دستیار او بوده، میگوید: «دو روز پیش از بستریشدن آقای عالمی، برای ساخت مستندمان به بیمارستان رفته بودیم و البته ایشان حدود ۱۲ روز پیش برای حضور در یک جلسه دفاع به دانشگاه رفته بودند. طبیعتا بهطور قطع و یقین نمیتوان گفت در کدامیک از این مکانها به کرونا مبتلا شدهاند».
داغی برای سینما و انسانیت
اکبر زنجانپور یکی دیگر از هنرمندان شناختهشده سینما، تئاتر و تلویزیون است که بعد از درگذشت اکبر عالمی درباره او نوشته: «وای باز هم مرگ یک عزیز. امروز هم خبر از دستدادن اکبر عالمی عزیز را شنیدم و در غمش نالانتر شدم، مرد بزرگی که سینما و انسانیت را داغدار کرد».
حیرت یک نسل
فرزاد حسنی، مجری محبوب و ممنوعالتصویر نیز خاطراتی از اکبر عالمی به یاد دارد: «همیشه گفتهام لذت فیلمدیدن با اکبر عالمی یکی از بزرگترین لذتهای عالم است که اگر کسی تجربه نکرده باشد، یکی از مهمترین اتفاقات دنیا را از دست داده است. نگهداشتن فیلم در هر دقیقه و صحبت درباره فیلم اتفاقی است که خیلیها در کلاسهای او تجربه کردهاند و من حدود ۱۸ یا ۱۹ ساله بودم که تجربهاش کردم و هنوز در ۴۳ سالگی آن را به خاطر دارم».
فرزاد حسنی میگوید که عالمی را از دهه ٦٠ و برنامه سینمایی «آن روی سکه» شناخته: «در آن برنامه عالمی با اجرایی علمی و دقیق به تروکاژهای سینمایی، حقههای سینمایی و پشت صحنههای سینما میپرداخت. پالوده سخنگفتنش و بدون آلایشبودنش توجه را جلب میکرد. زمانی که کسی تدریس میکند، هرگونه کلمه اضافه ذهن را منحرف میکند و او بلد بود بدون این کلمات اضافه، برنامهاش را اجرا کند. او هیچگاه یک مجری معمولی نبود و آداب تخصصی خودش را داشت و از زیادهگویی و بیهودهگویی پرهیز میکرد. همیشه هم روی این نکات تأکید داشت که مجری باید در مقابل میهمان از تولید کلمات اضافی اجتناب کند و بر این مسأله روی خود مراقبت داشته باشد».حسنی به مهمترین برنامه تلویزیونی اکبر عالمی نیز نقبی میزند: «هر پنجشنبه وقتی شبکه یک فیلمی پخش میکرد، خود فیلمدیدن اتفاقی بسیار اعجابانگیز بود و بعد از آن پخش «هنر هفتم» حیرت دیگری برای نسل ما بود. برخی از برنامهها فقط شما را عاشق میکنند اما «هنر هفتم» جواب عشق شما را هم میداد و پاسخی به نیازها بود».
عالمی که بود؟
مجری و کارشناس تلویزیون، استاد دانشگاه تربیت مدرس و مستندساز ایرانی که در رشته سینما از دانشکده هنرهای دراماتیک فارغالتحصیل شده بود. عالمی که دارای دکترای سینما از انگلستان بود، از سال ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۶ عضو فرهنگستان هنر و فرهنگستان زبان و ادب فارسی نیز بود. از فعالیتهای هنری او میتوان به ساخت برنامههای هنری و فرهنگی تلویزیونی در زمینه سینما همراه با اجراهای حرفهای و ماندگار و نقدهای تأثیرگذار فیلم، چند دهه تدریس در دانشگاههای هنر، مدیریت لابراتوارهای سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ساخت حدود ۳۰ فیلم مستند برای صنایع داروسازی، پتروشیمی، نساجی و چوب به زبانهای انگلیسی، فرانسوی، اسپانیولی، آلمانی، ایتالیایی، عربی اشاره کرد. اکبر عالمی که در سال ۱۳۹۳ در جشن تصویر سال در خانه هنرمندان ایران مورد تجلیل قرار گرفته و از او بهعنوان «معمار کلمه با دانشی چندوجهی» یاد شده بود؛ فیلمهایی مانند «مروارید خلیجفارس» و «خلیجفارس، نواحی نهگانه» را در کارنامه داشت. او گویندگی مجموعههای «جهان، آفریده هنر»، «نوابغ عکاسی» و «چرا زیبایی مهم است؟» را نیز انجام داده بود.
کتابهای «قدرت واژگان»، «تمهیدات سینمایی»، «فرهنگ جامع انیمیشن» و ترجمه کتاب «ظهور در عکاسی و سینما» بخش دیگری از فعالیتهای فرهنگی- سینمایی اکبر عالمی را تشکیل میدهد.