مجمع جهاني اقتصاد، واقع در سوييس، از سال 2006 تاكنون گزارشي از شكاف جنسيتي در ۱۵۶ كشور را در چهار زمينه آموزش، سلامتي، فرصت‌هاي اقتصادي و توانمندسازي سياسي تهيه مي‌كند.
براساس گزارش امسال اين نهاد، شكاف جنسيتي در برخي زمينه‌ها مثل سلامتي و آموزش به آرامي در حال كم شدن است، اما نابرابري جنسيتي در محيط كار كه مدت‌هاست به عنوان مشكل‌ترين زمينه نابرابري شناخته شده است، همچنان وجود دارد و پيش‌بيني مي‌شود كه تا ۲۶۷ سال و نيم آينده هم همچنان وجود داشته باشد و پاندمي كرونا نيز كمكي به آن نكرده است.
10 كشور نخست اين جدول به ترتيب عبارتند از: ايسلند، فنلاند، نروژ، نيوزيلند، سوئد، ناميبيا، راواندا، ليتواني، ايرلند و سوييس.
آمار سال 2021 در قياس با سال 2020 نشان از يك عقبگرد كلي در آمار شكاف جنسيتي در جهان دارد، با منفي شش دهم درصد عقبگرد، حالا پركردن متوسط شكاف جنسيتي در جهان 135 سال و نيم زمان نياز دارد. اين در حالي است كه طبق گزارش سال گذشته اين مجمع، براي پركردن شكاف جنسيتي در جهان به 99.5 سال زمان احتياج بود. در اين گزارش عنوان شده است كه وخامت وضعيت شكاف جنسيتي در جهان در سال 2021 متوجه شيوع كرونا و افزايش شكاف جنسيتي در چندين كشور با جمعيت بزرگ است.
چهار شاخصه اين گزارش عبارتند از: «مشاركت اقتصادي و برابري فرصت‌ها»، «دستيابي به آموزش»، «سلامت و بقا» و «اثرگذاري سياسي» و پيشرفت كشورهاي مختلف در برداشتن موانع راه رشد زنان مورد بررسي قرار گرفته است.
مجمع جهاني اقتصاد در اين گزارش به تحقيقي استناد كرده كه توسط سازمان بين‌المللي كار وابسته به سازمان ملل انجام شده و نشان مي‌دهد كه زنان در بحران كرونا بيشتر از مردان شغل‌شان را از دست داده‌اند. يك دليل اين امر اين است كه زنان بيشتر از مردان در بخش‌هايي كه در دوران پاندمي تعطيل شدند، مشغول به كار هستند؛ بخش‌هايي مثل مهمانداري هتل‌ها و رستوران‌ها، فروشندگي، آرايشگاه‌ها و... .
مانند سال گذشته، همچنان بزرگ‌ترين شكاف جنسيتي در چهار شاخصه اين گزارش مرتبط با مشاركت سياسي زنان است كه به صورت ميانگين و در بازه صفر تا صد، تاكنون 22 درصد اين شكاف در جهان پر شده است. اين گزارش نشان مي‌دهد كه حدود 26.1 درصد از حدود 35 هزار و 500 صندلي پارلمان در جهان به زنان تعلق دارد و از ميان بيش از 3 هزار و 400 وزير در جهان، تنها 22.1 درصد از آنها وزير زن هستند. اين گزارش پيش‌بيني مي‌كند كه شكاف جنسيتي در حوزه مشاركت سياسي زنان در جهان به 145.5 سال نياز دارد تا پر شود.
وضعيت ايران در گزارش
گزارش شكاف جنسيتي از سال 2006 به صورت سالانه و با يك روش‌شناسي ثابت و مشخص، اما با تعداد كشورهاي متفاوت منتشر مي‌شود. در آخرين گزارش، 156 كشور حاضر هستند كه از اين ميان جايگاه ايران با دو پله سقوط نسبت به سال گذشته، از ميان 156 كشور، جايگاه 150 را به دست آورده است.
به صورت كلي و در چهار شاخصه اصلي اين گزارش وضعيت ايران به شرح زير است: «مشاركت اقتصادي و برابري فرصت‌ها» رتبه 150 (0.375)، «دستيابي به آموزش» رتبه 119 (0.953)، «سلامت و بقا» رتبه 129 (0.963) و «اثرگذاري سياسي» با رتبه 151 (0.036).
در شاخص مشاركت اقتصادي و برابري فرصت‌ها، بهترين عملكرد ايران متوجه حقوق برابر براي كار مشابه است كه در اين زيرمجموعه رتبه ايران 110 است و حدود نيمي از راه (0.579) را براي رسيدن به بستن شكاف جنستي در اين امر بسته است. كمترين رتبه ايران در اين مجموعه متوجه نسبت حضور زنان به مردان در نيروي كار است كه ايران با رتبه 152 و با درصد (0.246) در اين وضعيت قرار دارد.
در شاخص دستيابي به آموزش، ايران با رتبه 119 به صورت كلي بهترين عملكرد خود را با پوشش حدود 95درصد شكاف جنسيتي نشان مي‌دهد، اين شاخص از چهار زيرمجموعه با عنوان‌هاي نرخ باسوادي، آموزش ابتدايي، آموزش دبيرستان، آموزش آكادميك و تخصصي تشكيل شده است و نگاهي به وضعيت ايران در اين زيرشاخص‌ها نشان مي‌دهد كه ايران در تمامي اين موارد بيش از 85درصد از شكاف جنسيتي را پوشش داده است. بيشترين شكاف جنسيتي در اين زير مجموعه متعلق به حضور زنان در آموزش‌هاي تخصصي و آكادميك است.
شاخص سلامت و بقا از دو زيرمجموعه نرخ نسبت جنس در زمان تولد و اميد به زندگي مشخص مي‌شود. ايران در هردوي اين زيرمجموعه‌ها با درصدهاي به ترتيب (0.944 و 1.008) توانسته است شكاف جنسيتي خود را حدودا پر كند. گرچه رتبه اين شاخص (129) از شاخص تحصيلي پايين‌تر است (119)، اما ميزان پركردن شكاف جنسيتي در بخش سلامت (0.963) وضعيت اندكي بهتر از حوزه آموزش (0.953) دارد.
وضعيت وخيم عددها خود را در بخش مشاركت سياسي زنان در ايران نشان مي‌دهد. جايگاه اين شاخص با رتبه 151 (0.036) چندان خبري از پوشش شكاف جنسيتي نمي‌دهد. اين شاخص از سه زيرشاخص حضور زنان در پارلمان، زنان در موقعيت‌هاي وزارت و ميزان حضور يك زن در صدر رياست بر كشور در 50 سال گذشته تشكيل مي‌شود. در ميان زيرشاخص‌هاي مشاركت سياسي زنان ايران، بهترين عملكرد متوجه وزارت زنان است.
به صورت كلي نمودار جهت‌گيري اين گزارش نشان مي‌دهد كه جهت‌گيري سياستگذاري در ايران در جهت پركردن شكاف جنسيتي به سوي مشخصه‌هاي سلامت و آموزش است و در اين دو شاخصه ايران توانسته جاي بسيار اندكي را براي شكاف باقي بگذارد.