نچه مسلم است اتفاقاتی که طی ماه‌های اخیر در شبکه بانکی رخ داده است، اعتماد مردم به مؤسسات مالی و اعتباری را خدشه دار کرده است
سپرده‌گذاران خرد شبکه بانکی که با پس‌انداز گوشه‌ای از درآمد خود اندوخته‌ای مهیا کردند، بشدت نگران هستند که اتفاقی برای دارایی‌شان بیفتد

کافی است کلید واژه «ورشکستگی بانکها» را در یکی از موتورهای جستوجوی اینترنت انتخاب کنید. انبوهی از اخبار و گزارشها درباره ورشکستگی شبکه بانکی در رسانههای مختلف به چشم میخورد. برخی از رسانهها خود فهرست بانکها و مؤسسات اعتباری ورشکسته را بر اساس خط کشهای ارزیابی خود مشخص کردهاند و رسانه دیگری از مردم میخواهد در برخی از مؤسسات سپردهگذاری نکنند.
مردم نیز دراین گیر و دار دچار سردرگمی شدهاند و به دنبال محلی امن برای سپردهگذاری یا سرمایهگذاری دارایی خرد خود هستند. درطول هفتههای اخیر شبکه بانکی چند ضربه محکم از ناحیه شایعات و اخبار نادرست خورده است. فیلمی متعلق به دو سال پیش بهعنوان سندی برای ورشکستگی بانک پارسیان درفضای مجازی منتشر میشود و سپس درز کردن پیش خبر احتمال ادغام مؤسسات ثامن، کوثر و مهراقتصاد دردسرهای جدی برای این مؤسسات بخصوص برای ثامن که شایعه ورشکستگی آن دهان به دهان میچرخد ایجاد کرده است.
حالا پس از چند روز از انتشار این شایعه تمام سپردهگذاران ثامن حتی کسانی که دسترسی چندانی به اخبار روز ندارند،   برای دریافت پول خود از صبح زود درمقابل شعب این مؤسسه صف میکشند تا روزانه بخشی از سپرده خود را دریافت کنند. درروی دیگر این سکه مدیران نگران ثامن هستند که برای تأمین نقدینگی مورد نیاز این خیل عظیم سپردهگذاران که به 600 شعبه مؤسسه درسراسر کشور هجوم آوردهاند، تلاش میکنند.
کارشناسان بانکی اعتقاد دارند انتشار اینگونه شایعات که درشرایط فعلی کشور باورپذیری بیشتری هم پیدا کرده است میتواند برای هر بانک کوچک و بزرگی مشکل جدی ایجاد کند.
درهمین راستا یکی از مؤسسات اعتباری که نام آن در خبر منتشره درخصوص ادغامیها دیده میشود، برای اینکه خیال سپردهگذاران خود را راحت کند، پشت باجههای شعب خود انبوهی از اسکناس در مقابل دید مردم قرار داده تا مشتریان به فکر بیرون کشیدن سپردههای خود نیفتند.

اعتمادی که خدشه دار شد
آنچه مسلم است اتفاقاتی که طی ماههای اخیر در شبکه بانکی رخ داده است، اعتماد مردم به مؤسسات مالی و اعتباری را خدشه دار کرده است. هرچند بانک مرکزی در قالب اطلاعیه رسمی و گفتوگوی مقامات ارشد به سپردهگذاران ثامن اطمینان داد که نگران سپردههای خود نباشند، اما به هر روی حتی شایعه بودن این اخبار میتواند باعث ترس و نگرانی مردم شود.
به طور عمده سپردهگذاران خرد شبکه بانکی که با پسانداز گوشهای از درآمد خود اندوختهای مهیا کردند، بشدت نگران هستند که اتفاقی برای داراییشان بیفتد. بخصوص پس از انتشار وسیع اخبار، عکسها و فیلمهای سپردهگذاران تعاونی اعتباری فرشتگان که این روزها با نام کاسپین شناخته میشود و گرفتاری آنها در دریافت پولشان، این نگرانی بیشتر شده است.

تغییر رفتار سپردهگذاران
از زمانی که سپردهگذاران ثامن برای دریافت پولشان به شعب این مؤسسه اعتباری هجوم آوردند، همه درخصوص اینکه کدام بانک یا مؤسسه برای سپردهگذاری امنتر است سؤال دارند. محلی که به دور از هرگونه ریسکی سود ماهیانه یا حداقل اصل پول سپردهگذاران را حفظ کند. گویا حالا هشدارهای بانک مرکزی درخصوص اینکه مردم سراغ مؤسسات و بانکهایی که نرخ سود بالاتر از عرف نظام بانکی میدهند، نروند، برای مردم معنا پیدا کرده است. تا زمانی که هیچ اتفاقی برای مؤسسات مالی و اعتباری غیرمجاز نیفتاده بود، بخشی از سپردهگذاران برای کسب سود بیشتر پول خود را نزد اینگونه مؤسسات سپردهگذاری میکردند وحتی برای کسب سود بیشتر تن به ریسکهایی مانند فروش خانه مسکونی یا خودروی خود میدادند تا پول آن را به حسابهای سپرده خود اضافه کنند تا در آینده خانه و خودروی بهتری بخرند. اما حالا رفتار سپردهگذاران تغییر کرده است و با مفهوم ریسک آشنا شدهاند. حالا حتی کسانی که به هشدارها و توصیهها درخصوص اعتماد نکردن به سودهای بالا توجه نمیکردند حاضر شدهاند تا با نرخ سود مرسوم و پایینتر پول خود را در بانکهایی سپردهگذاری کنند که ریسک کمتری دارد.
برهمین اساس از زمان انتشار شایعات ورشکستگی برخی از بانکها و مؤسسات اعتباری شاهد جابهجایی و مهاجرت سپردهها میان بانکها و مؤسسات اعتباری هستیم. کسانی که از بدون مجوز بودن برخی از مؤسسات اطمینان حاصل کرده و ریسک آن را دریافتهاند به سرعت سپردههای خود را به سایر بانکها منتقل کردهاند. درمیان سپردهگذاران افرادی هستند که بانکهای دولتی را برای انتقال سپردههای خود انتخاب کردهاند تا از امنیت سپرده خود مطمئن شوند.

سپردههای بانکی مردم بیمه است
درچنین شرایطی بانک مرکزی درصدد اطمینان دادن به مردم است. درهمین زمینه مدیرکل نظارت بر بانکهای بانک مرکزی با تأکید براینکه هرآنچه در مورد بانکها به لحاظ قوانین مالی صادق است، برای مؤسسات مالی نیز صدق میکند، میگوید: بانکها مؤسساتی اقتصادی هستند که از محل جذب سپردههای بانکی سرمایه جذب و در طرحهای اقتصادی سرمایهگذاری میکنند، این سپردهگذاری با ریسکهایی همراه است که ما برای حفاظت از آن، بانکها را مکلف به سپردهگذاری برخی از منابعشان در بانک مرکزی کرده ایم، صندوق سپردهگذاری کار بیمه سپردهها را انجام میدهد که از آن محل از سپرده سپردهگذاری حمایت میکند.
عباس کمرهای با انتقاد از شایعاتی در مورد ورشکستگی بانکها میافزاید: با توجه به فضای انتخابات ریاست جمهوری، مباحثی در مورد بانکها مطرح شد که صد درصد کذب بود، بانکها علاوه بر سپرده قانونی با صندوق سپردهگذاری و خطوط اعتباری و بازار بین بانکی نه تنها ورشکسته نمیشوند بلکه میتوانند اعتبارات لازم را برای بازپرداخت سپردهگذاران هم تأمین کنند.

چه نهادی مسئول بیمه سپردههاست؟
در سال ۱۳۹۲ برای نخستین بار صندوق ضمانت سپردهها تأسیس شده است که بانکها باید عضو آن باشند و مبالغی را به عنوان ضمانت به این صندوق بپردازند و اگر روزی دچار ورشکستگی شدند، این صندوق بخشی از سپردهها را به سپردهگذاران پرداخت خواهد کرد.
این صندوق در وبسایت خود سقف پرداختی به سپردهگذاران را در صورت ورشکستگی بانکها ۱۰۰ میلیون تومان برای هر سپردهگذار اعلام کرده است و اگر سپردهگذاری بیش از این میزان در بانک سپردهگذاری کرده باشد، باید از خیر بقیه پولش بگذرد یا منتظر بماند تا اموال بانک فروخته شود و طلبش را وصول کند.
صندوق ضمانت سپردهها براساس قانون برنامه پنجم توسعه تشکیل شده و برای ضمانت پولهای مردم نزد بانکها است، تاکنون ۳۸ بانک و مؤسسه مالی و اعتباری عضو صندوق شدهاند. صندوق ضمانت سپردهها براساس ماده 95 قانون برنامه پنجم توسعه در اواسط سال 92 تأسیس شد که اساسنامه آن تهیه و ثبت شد و آییننامهای برای فعالیت آن تهیه شده و توسط هیأت دولت تصویب و ابلاغ شد. صندوق ضمانت سپرده به صورت یک نهاد عمومی غیردولتی است که منابع آن از محل حق عضویت بانکها و مؤسسات مالی و اعتباری و از محل 0.25 درصد سپردههای بانکی تأمین میشود. مدیرعامل صندوق ضمانت سپردهها، گفت: آیین نامه اولیه در سال 92 اشکالاتی داشت که در سال 93 اشکالات آن در دولت رفع شد و از اواخر سال 93 با اصلاح آییننامه و ابلاغ آن کار صندوق شروع شد.
این صندوق از هیأت امنایی متشکل از رئیس کل بانک مرکزی بهعنوان رئیس هیأت امنا، وزیر امور اقتصادی و دارایی، رئیس سازمان برنامه و بودجه و معاون نظارت بانک مرکزی و 2 نفر شامل یکی از مدیران عامل بانکهای خصوصی و دیگری از مدیران بانکهای دولتی تشکیل شده و هیأت مدیره صندوق جدا از مدیرعامل است و 5 نفر هیأت مدیره مدیرعامل را انتخاب میکنند و خود هیأت مدیره توسط هیأت امنا و با حکم رئیس کل بانک مرکزی منصوب میشود. براساس قانون، همه بانکها و مؤسسات مالی و اعتباری مکلف هستند، عضو صندوق ضمانت سپرده شوند.

منبع: ایران