چندین کیلومتر که در مسیر خاکی ۵۵ کیلومتری آران‌وبیدگل به کویر مرنجاب واقع در شمال استان اصفهان پیش برویم، ورای تپه‌های خاکی و درختچه‌های گز و تاغ در یکی از مسیرهای فرعی ساختمانی از دور دست به چشم می‌خورد و در کنارش سه حوضچه و استخر کوچک و متوسط پرورش ماهی‌های قزل‌آلا، تزیینی و خاویاری. 

چند عضو یک خانواده با رو آوردن به حرفه آبزی‌پروری از هشت سال پیش تا کنون با استفاده از آب شور منطقه‌ای کویری به پرورش این ماهیان پرداختند و پساب آن را نیز دوباره به چرخه بازگردانده و استفاده می‌کنند.

تلاش‌های چند ساله این خانواده در حاشیه کویر آران‌وبیدگل به تازگی نتیجه داده و در مجموع افزون بر ۱۳ کیلوگرم خاویار از ماهیان پرورشی این مجموعه تولید کرده‌اند؛ نمودی کامل از اقتصاد مقاومتی.

تخم ماهیان خاویاری با وجود اسیدهای آمینه آرزین، هیستامین، ایزولوسین، لیزین، میتونین و همچنین لستین و کلسترول ماده غذایی سرشار از انرژی است و جزء گران‌ترین غذاهای جهان به شمار می‌رود که در زمان حاضر دریای خزر به عنوان بزرگ‌ترین منبع این گونه از ماهیان، افزون بر ۹۰ درصد خاویار جهان را تامین می‌کند.

با توجه به ممنوع شدن صید تجاری ماهیان خاویاری از سوی سازمان حمایت از گونه‌های در حال انقراض (سایتس)، بنابر آخرین آمارهای انتشار یافته در زمان حاضر ۱۲۶ مزرعه دارای پروانه در ۲۰ استان کشور در زمینه پرورش این گونه‌ها فعالیت دارند که البته برای چشم‌انداز ۱۴۰۴ تولید نزدیک به ۱۰ هزار تن گوشت و ۱۰۰ تن خاویار در کشور هدف‌گذاری شده است.

بر این اساس پرورش ماهیان خاویاری یک فرصت سرمایه‌گذاری جذاب با توجیه اقتصادی مناسب و البته کمی گران‌قیمت و زمان‌بر است که در صورت بهره‌گیری از برنامه‌ریزی و کارشناسی، می‌تواند ارزش افزوده مناسبی برای فعالان برجا بگذارد.

 

پرورش ۸۰ قطعه ماهی در حاشیه کویر

مدیر این مجموعه پرورش ماهی در گفت‌وگو با ایرنا تشریح کرد: پرورش این ماهی‌ها از سال ۱۳۹۰ آغاز و در ابتدا نزدیک به ۲۰۰ قطعه بچه ماهی برای پرورش و استحصال خاویار خریداری شد.

مهدی آزادپور افزود: ۸۰ قطعه ماهی ماده در هشت سال گذشته با هزینه و تلاش بسیار پرورش داده شد که سه قطعه ماهی در ماه‌های گذشته به تولید خاویار رسیدند.

وی بیان کرد: سایر ماهی‌های بالغ نیز به مرور زمان پس از انجام سونوگرافی از سوی شیلات شناسایی و خاویار آنها استحصال می‌شود.

این تولیدکننده در ادامه بر لزوم حمایت‌ بیشتر از فعالیت‌های مرتبط با پرورش ماهیان خاویاری تاکید کرد و گفت: پرداخت تسهیلات بانکی از جانب دولت در شرایط کنونی با کارمزد ۱۸ درصد و بازپرداخت یکساله است که انتظار می‌رود تسهیلاتی با سود کمتر و دوره بازپرداخت بیشتر ارایه شود.

وی با اشاره به افزایش قیمت خوراک آبزیان افزود: این افزایش چند برابری در حالی صورت گرفت که قیمت خرید خاویار در یک‌سال گذشته تغییری نکرد و در چنین شرایطی نیاز به حمایت‌های بیشتر داریم.

آزادپور همچنین تصریح کرد: کمک به شناسایی بازار فروش برای خاویار تولیدی، از سوی دستگاه‌های ذی‌ربط ضروری است؛ چرا که در زمان حاضر محصولات تنها به افراد خاصی که انحصار صادرات را در دست دارند، به کمتر از یک‌سوم قیمت جهانی فروخته می‌شود.

 

حمایت از تولید خاویار در مسیر تحقق اقتصاد مقاومتی

فرماندار آران‌وبیدگل در این زمینه به خبرنگار ایرنا اظهار کرد: تولید و صادرات خاویار به نوعی تحقق اقتصاد مورد تاکید رهبری فرزانه انقلاب است که با تلاش و کوشش کویرنشینان این شهرستان شاهد به ثمر نشستن آن هستیم.

اسماعیل بایبوردی افزود: پرورش ماهیان خاویاری در آران‌وبیدگل نمونه سخت‌کوشی مردمانی است که انحصار تولید محصولی ارزشمند و ارزآور را شکستند، تولید آن را از نقاط شمالی کشور به حاشیه کویر مرکزی کشاندند و ظرفیتی باور نکردنی برای گردشگران داخلی و خارجی ایجاد کردند.

وی بیان کرد: در راستای حمایت از تولید داخل از هیچ تلاشی برای ارایه تسهیلات به تولید ماهیان خاویاری فروگذار نخواهد شد و در این راستا نامه‌نگاری با دستگاه‌های ذی‌ربط در جریان است.

مدیر جهاد کشاورزی شهرستان آران‌وبیدگل نیز در گفت‌وگو با ایرنا رتبه ششمی استان اصفهان در تولید خاویار کشور را مورد اشاره قرار داد و تاکید کرد: طرح پرورش ماهی و استحصال خاویار این مجتمع در استان نمونه بوده است.

حسین فتاحی با بیان اینکه ماهیان این واحد به مرحله تولید خاویار رسیده است، اضافه کرد: نزدیک به ۶.۵ کیلوگرم خاویار اواخر سال گذشته و ۷.۵ کیلوگرم هم در ماه گذشته تولید شد که به مرور تا پایان سال ادامه خواهد داشت.

وی ادامه داد: سرعت رشد ماهیان خاویاری در این مرکز ۲ برابر نسبت به سایر مرکزهای تولیدی در کشور است؛ چنان که حتی این ماهیان در دریای خزر پس از نزدیک به ۱۴ سال خاویار تولید می‌کنند اما در این منطقه کویری به کمتر از هفت سال رسید.

مدیر جهاد کشاورزی شهرستان آران‌وبیدگل تاکید کرد: دولت تلاش دارد به هر شکلی از تولید و پرورش ماهیان خاویاری در این شهرستان حمایت کند و در این راستا از جمله ارائه تسهیلات سرمایه در گردش بدون محدودیت صورت می‌گیرد.

وی گفت: با توجه به کاهش ذخایر ماهیان خاویاری در دریای خزر و به دنبال آن کاهش صادرات، امید می‌رود فعالیت چنین واحدهایی بتواند در سالی که به نام رونق تولید نام‌گذاری شده، نقش مهمی در تولید و صادرات کشور ایفا کنند.

ماهیان خاویاری یا استورژون، از خانواده تاس‌ماهیان، از جمله گونه‌های آب‌زی کم‌مانندی هستند با قدمتی چند صد میلیون ساله که از این رو فسیل‌های زنده جهان نامیده می‌شوند و همراه با تکاملی فیلوژنی تا کنون بازمانده‌اند.

این ماهیان به ۲۷ گونه و زیرگونه در جهان تقسیم می‌شوند که از این تعداد ۶ گونه در دریای خزر زندگی می‌کنند و ارزش اصلی به واسطه تخم آنهاست که به خاویار یا مروارید سیاه مشهور است.

گونه فیل‌ماهی در بین ۶ گروه ماهیان خاویاری موجود از نظر ضریب تبدیل غذایی دارای ارزش اقتصادی بالاتر و رشد مناسب‌تر است و خاویار آن نیز کیفیت بالاتری دارد.

در زمان حاضر نزدیک به ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار قطعه انواع ماهیان زینتی و ۴۰ تن ماهیان سردابی و گرم‌آبی از سوی ۵۰ واحد پرورشی در شهرستان آران‌وبیدگل به صورت سالانه تولید و روانه بازار می‌شود.