امروز بسیاری از طرح های انتقال آب از حوضه کارون همچون بهشت آباد درگیر چالش های اجتماعی است و با توجه به سرنوشت نامشخص آنها، در نگاهی کلی توسط مدیران استان، طرح انتقال آب از خلیج فارس به اصفهان تنها گزینه ایست که زاینده رود دوباره به آب می رسد و اجرای آن از این منظر برایشان بسیار مهم است. این امر دغدغه کارشناسان حوزه آب را برانگیخته و شاهد آن مصاحبه های اخیر مدیران استان است که حکایت از آن دارد که این طرح مشکل تامین آب صنعت را مرتفع خواهد کرد. حتی استاندار اصفهان نیز فروردین امسال از حقابه 176 میلیون مترمکعبی تالاب گاوخونی چشم پوشی و عنوان کرد: «حتی اگر امکان تأمین نیاز آبی این تالاب که طبق نظر تخصصی حفاظت محیط زیست استان ۱۷۰ میلیون متر مکعب، امکان پذیر نیست، حداقل ۲۰ میلیون متر مکعب از آب مورد نیاز گاوخونی، در همین محل تحویل شود».
از سوی دیگر مسعود گلشیرازی، رئیس اتاق بازرگانی اصفهان 24 اسفند 99، در توییت خود نوشت: «آغاز طرح انتقال آب خلیج فارس به استان که با پیگیری و مشارکت اتاق بازرگانی اصفهان انجام شد، باعث توزیع متوازن کار، توسعه عدالت اجتماعی، جلوگیری از مهاجرت و گسترش طرح‌های صنعتی و حفظ اصفهان مانا خواهد شد». حسن قاضی عسگر، معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری اصفهان نیز با اعلام اینکه میزان آب انتقال یافته از طرح خلیج فارس به اصفهان را ۲۰۰ میلیون مترمکعب است، تاکید کرد: استان اصفهان چندین دهه است که با خشکسالی دست به گریبان است و اجرای این طرح می تواند آب مورد نیاز صنایع را تامین کند.
توجه به
توسعه صنعت
کارشناسان حوزه آب معتقدند، مدیران استان در طرح انتقال آب از خلیج فارس به اصفهان تنها به صنعت و در اصل به توسعه آن فکر کرده اند که در آینده نیز مشکلات زیست محیطی استان را دو چندان خواهد کرد. یک کارشناس زمین شناسی و منابع آب که نخواست نامش اعلام شود، با بررسی طرح انتقال آب از خلیج فارس به اصفهان، به " نوسان" می گوید: اجرای این طرح دو حالت دارد؛ یا آب در خلیج فارس شیرین و به اصفهان ارسال می شود که باید دید نمک این آب به کجا ریخته می شود؛ اگر به دریا ریخته شود اکوسیستم خلیج‌فارس برهم می ریزد و اگر بخواهند انبار کنند، آنگاه اکوسیستم خشکی آن منطقه دستخوش تغییر قرار می گیرد؛ از سوی دیگر اگر بخواهند بعد از انتقال آب شور، در اصفهان آن را شیرین کنند باید به سرانجام این نمک در اصفهان فکر کرد؟ او با بیان اینکه گفته می شود، آب طرح انتقال آب برای صنایع فولاد و گلخانه ها مورد استفاده قرار می گیرد، تاکید می‌کند: برای این مصارف، آب باید شیرین شود و حتی درصد خلوص آن باید از آب شرب بیشتر باشد. او ادامه می‌دهد: اگر صنایعی همچون فولاد مبارکه و ذوب‌آهن حامی اجرای این طرح انتقال آب هستند، در حال حاضر سرمایه‌گذاری بالایی برای پساب و بازچرخانی آب توسط این دو صنعت انجام می شود، درحالیکه پیش از این، همین پساب به زاینده رود و یا سفره های آب زیرزمینی وارد می شد که به نوعی از فرونشست زمین جلوگیری می‌کند، بنابراین سوال است که اگر این صنایع میلیاردها تومان برای خرید پساب سرمایه گذاری کرده‌اند، چرا اکنون در این طرح برای آب شیرین‌کن دوباره حاضر به سرمایه گذاری هستند.
این کارشناس، همچنین با بیان اینکه اصفهان 1500 متر از سطح دریا ارتفاع دارد، می گوید: پمپاژ آب در این ارتفاع نیازمند هزینه بالایی است و باید دید هزینه انرژی این طرح از چه منبعی تامین می شود و آیا برای تامین برق این پمپاژ، وزارت نیرو دوباره اقدام به احداث نیروگاه مازوت سوز می کند که این اقدام نیز منجر به هزینه های مضاعف و آلودگی می شود. او با بیان اینکه از سمیرم حدود 1.5 میلیارد مترمکعب آب وارد کارون می شود و همچنین از فریدون شهر حدود 700میلیون مترمکعب آب از استان خارج و وارد دز می شود، تاکید می‌کند: اگر بخشی از این آب را به استان اصفهان بازگردانیم و مورد مصرف قرار دهیم به مراتب بهتر و کم هزینه‌تر از طرح های انتقال آب همچون خلیج فارس به اصفهان خواهد بود. او اضافه می‌کند: خروجی‌های آب استان باید به استان اصفهان بازگردد که این معادل 2 میلیارد مترمکعب است، در حالیکه در طرح انتقال آب از خلیج فارس تنها 200 میلیون مترمکعب آب وارد اصفهان می شود. به عقیده این کارشناس، توسعه صنایع در اصفهان به معنای پذیرش مهاجر به این استان است که نیازمند سهم آب شرب هستند در حالیکه اکنون برای خود اصفهانی ها نیز آب شرب وجود ندارد.
طرح پرهزینه
آب گران قیمت
از سوی دیگر مهدی بصیری- عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی اصفهان با اعتقاد بر اینکه طرح انتقال آب از خلیج فارس به اصفهان بسیار پرهزینه است و با میزان آب گران قیمتی که انتقال می‌دهد، به هیچ وجه امکان رفع بحران آب حوضه زاینده رود را ندارد، تصریح می‌کند: از نظر محیط زیست و اقتصادی طرح انتقال آب از خلیج فارس به اصفهان توجیهی ندارد. این طرح علاوه بر آلوده کردن دریا، مصرف بسیار بالای انرژی دارد و در درازمدت، به زیان اقتصاد کشور است. او با بیان اینکه طرح انتقال آب از خلیج فارس به اصفهان حداقل نیازمند یک نیروگاه جدید برای تامین انرژی و برق آن است، تاکید می کند: متاسفانه وزارت نیرو در حوزه برق خورشیدی سرمایه گذاری بالایی نکرده است، بنابراین در این شرایط ناچار به استفاده از سوخت فسیلی هستیم که آلودگی بالایی به همراه خواهد داشت. به گفته بصیری، این طرح حکایت از توسعه صنعت در اصفهان دارد، بنابراین کمبود آب در بخش شرب، محیط زیست و کشاورزی همچنان سر جای خود باقی می ماند و به طور قطع شرایط آبی اصفهان بدتر خواهد شد.
او با بیان اینکه سالیانه حدود ۱۰ میلیارد مترمکعب آب شیرین از چندین استان از طریق خوزستان وارد خلیج فارس می شود که البته ۳ تا ۴ میلیارد مترمکعب آن برای محیط زیست رودخانه و دریا لازم و مفید است، این درحالیست که دوباره در طرحی هزینه بر می خواهیم آب را از خلیج فارس به اصفهان منتقل کنیم. به گفته عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی اصفهان، متاسفانه آب شیرین با EC ۲۰۰۰ را وارد خلیج‌فارس می کنیم و در طرحی هزینه بر می خواهیم آب شور دریا با EC ۴۰۰۰۰ را بعد از نمک‌زدایی آب، دوباره به مرکز کشور انتقال دهیم. او تاکید می کند: چنین طرح هایی توجیه زیست محیطی ندارد و با مقدار آبی که این پروژه تامین می کند، مشکل کم آبی بخش های شرب، محیط زیست و کشاورزی اصفهان حل نخواهد شد، همچنین این گونه طرح ها تنها برای شرکت ها و دست اندرکاران اجرا مفید است، بنابراین تنها با کنترل برداشت ها و با شناخت و تنظیم رودخانه زاینده رود و رعایت حقابه ها می توان چالش کم‌آبی اصفهان را برطرف کنیم.
در نهایت کارشناسان حوزه آب بر این عقیده اند که برای حل مشکل آبی اصفهان، باید مشخص شود مدیریت آب استانی است یا حوضه ای؛ اگر حوضه ای است، در حال حاضر شاهد انتقال آب به خارج از حوضه زاینده رود هستیم که هیچ یک در حوضه های آبی زاینده رود نیستند؛ بنابراین باید تمام این طرح ها لغو شوند، و اگر مدیریت آب استانی است باید تمام آب های خروجی از سمیرم، فریدون شهر و ... به استان اصفهان بازگردد. از سوی دیگر باید تعریف ما از صنعت تغییر کند و اصفهان باید به سمت صنایع دستی، صنایع گردشگری و هایتک برود و در این استان دیگر نباید توسعه ناپایدار داشته باشیم. همچنین می توان هزینه های بسیار بالای طرح انتقال آب از خلیج فارس به اصفهان را صرف مدیریت احیای زاینده رود کرد تا شاید بتوان با این هزینه، خود زاینده رود را احیا کنیم. از همه مهمتر آنکه، در طرح های انتقال آب، بعد از تامین آب شرب باید به احیای زاینده رود و تالاب گاوخونی توجه کنیم و سپس به دنبال توسعه صنعت و یا کشاورزی باشیم.