بعد از دو سال ترسالی، حکمرانی خشکسالی در کشور تا جایی نمایان شده که علاوه بر بحران آب، با خاموشی های سراسری برق مواجهیم و به گفته مسئولان توانیر با افزایش دمای هوا، تا نیمه شهریور ماه قطعی برق ادامه دار خواهد بود. اگرچه به گفته مدیران صنایع هر ساله برنامه مدیریت بار از نیمه خرداد یا اوایل تیر ماه آغاز می شد، اما افزایش دمای هوا و برخی عوامل دیگر موجب شده تا از نیمه اردیبهشت ماه با قطعی برق غافلگیر شویم. از سوی دیگر مردم نیز از این وضعیت گلایه دارند و بسیاری از خانواده ها در شرایطی که هنوز با کرونا مواجهند، از نیاز آنها به اکسیژن در شرایط قطعی برق نگرانند.
رشد۱۹ درصدی
مصرف انرژی
به گفته وزیر نیرو، جمع‌بندی کمیته مربوطه شورای امنیت کشور که توسط وزیر کشور ابلاغ شده و همچنین دبیرخانه شورای امنیت ملی، بر این است که یکی از دو علت قطعی برق، افزایش دما و استخراج رمزارزها هستند. رضا اردکانیان توضیح داد: نتیجه خشکسالی‌ها، کمبود آب برای تولید برق، افزایش زودهنگام دما و استخراج غیرقانونی رمزارزها موجب شد تا برخلاف تمام سال‌های گذشته، رشد مصرف انرژی ۱۹ درصد باشد. در سال ۹۹ اوج مصرف ۴۵ هزار مگاوات بود که در سال جاری به ۵۴ هزار مگاوات رسیده است. ۸ هزار و ۵۰۰ مگاوات افزایش مصرف معادل برق تولیدی ۷۰ توربین گازی است. وی گفت: ۹ درصد افزایش مصرف برق مربوط به دستگاه‌های سرمایشی، ۲ هزار مگاوات مربوط به دستگاه‌های استخراج رمزارز، ۲ هزار مگاوات مربوطه به رشد مصرف در صنایع بزرگ و افزایش یک میلیون مشترک سالانه و اندکی مربوط به مصرف چاه‌های کشاورزی است. اردکانیان تصریح کرد: هر ساله از انتهای شهریور ماه واحدهای نیروگاهی به تعمیرات می‌روند، در فروردین ماه سال ۹۹، ۱۹ هزار مگاوات هنوز در حال تعمیر بود که این میزان در سال ۱۴۰۰ به ۱۳ هزار مگاوات کاهش داده شد، در اردیبهشت ماه سال گذشته ۱۰ هزار مگاوات در تعمیرات بود، اردیبهشت امسال ۸ هزار و ۵۰۰ مگاوات، خرداد سال گذشته ۸ هزار و ۴۰۰ مگاوات در حال تعمیر بود، اما اکنون تنها ۴ هزار و ۲۰۰ مگاوات در حال تعمیر است که این از سرعت بیشتر تعمیرات در نیروگاه‌ها حکایت دارد.
استخراج یک بیت کوین
به اندازه ۲۴ واحد مسکونی
چندی پیش نیز مصطفی رجبی‌مشهدی- سخنگوی صنعت برق اعلام کرد که استخراج یک بیت کوین به اندازه مصرف ۲۴ واحد مسکونی در طول یک سال برق مصرف می‌کند. بنابر آمار شرکت توانیر، هر سال در ایران مشترکان خانگی رقمی حدود ۸۳ میلیارد کیلووات ساعت برق مصرف می‌کنند و اگر این رقم را به تعداد ۲۸ میلیون مشترک خانگی در کل کشور تقسیم کنیم، می‌بینیم مصرف سالانه برق هر واحد مسکونی رقمی حدود دو هزار و ۹۵۰ کیلووات ساعت است. با این حساب وقتی سخنگوی توانیر می‌گوید یک بیت‌کوین به اندازه مصرف ۲۴ واحد مسکونی در سال برق مصرف می‌کند، این یعنی احتمالا استخراج هر بیت‌کوین ۷۲ هزار کیلووات ساعت برق مصرف می‌کند. سخنگوی صنعت برق استان اصفهان نیز با انتقاد از رشد قارچ گونه رمزارزها در کشور، به "نوسان" گفت: یکی از عوامل اصلی قطعی سراسری برق در اصفهان فعالیت رمزارزهای غیرمجاز است. محمدرضا نوحی توضیح داد: مطابق آمارهای اعلام شده بین 4.5 تا 5 درصد تولید رمزارزها در دنیا، در ایران انجام می شود که نزدیک 2 هزار مگاوات را به خود اختصاص می دهد. وی با اشاره به معضل فعالیت رمزارزهای غیرمجاز، تاکید کرد: تا به امروز آمار بالایی ذستگاه تولید رمز ارز در اصفهان شناسایی کرده ایم، اما امکان شناسایی بسیاری دیگر را نداریم، چراکه ماینرهای غیرمجاز امروز از برق بخش خانگی، کارخانه ها و کارگاه های تعطیل همچون کوره های آجرپزی، مرغداری ها و اراضی کشاورزی استفاده می کنند، بنابراین با توجه به این موضوع، تیم هایی مستقر و شرکت های توزیع برق بر سر شناسایی رمزارزهای غیرمجاز جایزه تعیین کرده اند. از سوی دیگر رئیس جمهور پنجم خرداد امسال و در جریان جلسه هیات دولت، از ممنوعیت تولید و استخراج رمز ارزها در کشور حتی مراکز دارای مجوز، تا پایان شهریور ماه خبر داد. حسن روحانی با اشاره به مشکل کمبود برق گفت: خوشحالم که وزیر نیرو در این مورد از مردم عذرخواهی کرد. ریشه اصلی این موضوع هم خشکسالی امسال است. برق برای استخراج رمز ارزها با مجوز، 300 مگاوات است، اما غیر مجازش 2000 مگاوات است، بنابراین هر کسی تعدادی ماینر گذاشته و این بیت کوین را استخراج می‌کند. پس از امروز تا پایان شهریور هر نوع استخراج رمز ارز ممنوع و غیرقانونی است.
رئیس اداره اطلاع رسانی شرکت توزیع برق شهرستان اصفهان نیز با بیان اینکه قرنطینه‌های خانگی و استفاده از دستگاه‌های اکسیژن ساز نیز منجر به افزایش مصرف برق شده است، گفت: استخراج رمز ارز نیز به صورت قارچ گونه و غیرمجاز در کل کشور در حال گسترش است. محمد علی‌اکبری با اعتقاد بر اینکه میزان مصرف ماینرها آن قدرها زیاد نیست، توضیح داد: کل مصرف ماینر در کل کشور ۳۲۰ مگاوات است، مصرف برق کل کشور ۵۸ هزار مگاوات است، بنابراین میزان مصرف ماینرها آن قدرها زیاد نیست، علاوه بر این از ابتدای خرداد، این ماینرها از شبکه خارج شده است. وی با تاکید بر اینکه استخراج غیرمجاز برق امروز صنعت برق را با مشکل مواجه کرده است، گفت: در کل دنیا ۱۵ تا ۲۰ هزار مگاوات برق برای تولید رمز ارز مصرف می‌شود؛ بر اساس نرخ معاملات پیش بینی می‌شودکه بین ۷ تا ۱۰ درصد این رمز ارزها در ایران تولید می‌شود که بر اساس آن بین 1500 تا 2 هزار مگاوات رمز ارز به صورت غیرمجاز در ایران استخراج می‌شود. در مزارع کشاورزی، صنایع متروکه، منازل و با استفاده از کامپیوترهای شخصی برای رمزارزهای جدید، در مراکز آموزشی و تجاری نیز شاهد ماینینگ هستیم.
سیاست غلط وزارت نیرو
از سوی دیگر اما، رئیس کمیسیون بلاکچین و رمزارز سازمان نظام صنفی رایانه ای کشور با اعتقاد بر اینکه سهم استخراج رمزارزها بر شبکه برق ناچیزاست، گفت: زیرزمینی شدن استخراج رمزارز نتیجه سیاست غلط و تعرفه گذاری وزارت نیرو است که برآورد می شود استخراج رمزارز در کشور ما بالغ بر ۶۰۰ مگاوات است. با توجه به ظرفیت تولیدی کشور که ۶۰ هزار مگاوات است متوجه می شویم که یک درصد از ظرفیت پیک مصرف برق در کشور به استخراج رمزارزها اختصاص دارد. عباس آشتیانی با رد اینکه استخراج رمزارزها علت خاموشی برق است، تاکید کرد: با توجه به اینکه استخراج رمزارزهای قانونی ممنوع است، بالغ بر نیم تا یک درصد ظرفیت پیک مصرف برق در کشور به استخراج رمزارزها مربوط می شود. وی گفت: وزارت نیرو برق را به استخراج کنندگان قانونی رمزارز به 10 برابر قیمت قبل می فروشد که این تعرفه گذاری به حدی اشتباه است و عامل زیرزمینی شدن تولید رمزارزها در کشور، تعرفه گذاری وزارت نیرو است. وی توضیح داد: وزارت نیرو با فرافکنی افکار عمومی را از علت اصلی خاموشی ها منحرف می کند، چراکه علت اصلی خاموشی های اخیر فرسوده بودن شبکه توزیع انتقال انرژی کشور و عدم نوسازی و تعمیرات دوره ای نیروگاه های کشور است.
اگرچه امروز تولید رمزارزهای غیرمجاز و خاموشی های سراسری به یکی از چالش های داغ تابستان 1400 تبدیل شده و حتی تا پایان شهریور ماه فعالیت ماینرهای مجاز هم ممنوع شده است، اما اردیبهشت امسال، نخستین شهرک رمزارز کشور در اصفهان کلنگ زنی شد که به گفته سرمایه گذار این طرح و متولیان استان، قرار است این شهرک با برق اضافه شبکه سراسری، در آینده اقدام به تولید رمزارز کند، حال باید دید با توجه به بحران کم آبی و برق و شرایط فعلی کشور، آیا فعالیت این شهرک در آینده برای سرمایه گذار آن صرفه اقتصادی دارد یا خیر؟