اقتصاد بازار: می گویند که سفره مندلیف، روی دشتهای شرق اصفهان و منطقه انارک پهن شده است؛ همه عناصر، خانه به خانه و ردیف به ردیف در کنار هم ایستاده اند. در حوزه فرآوری نیز که از دیرباز گل گهر، چادرملو، بافق و سنگان کارخانه های فراوری سنگ آهن فعال در ایران بوده اند. اما چگونه است که بهره خوان مندلیف بیشتر از آنکه به اشتغال و تولید ایران برسد، نصیب سایر کشور گردیده است. نایب رئیس کمیسیون معدن اتاق اصفهان، خام فروشی را مهمترین عامل آن می داند و با افتتاح کارخانه کنسانتره سنگ آهن، به دنبال فرآوری و بهره برداری بیشتر از این منابع خدادادی است. پنجم فروردین ماه، در میانه تعطیلات نوروزی و هیاهوی ثبت نامهای انتخاباتی، انتشار بی سروصدای خبر بهره برداری از طرح کنسانتره سنگ آهن شرکت کیمیا معادن سپاهان در منطقه بیجار کردستان، نشان از پتانسیل های بی نظیر بخش خصوصی اصفهان داشت. علی خیراللهی، در شرایطی که یکسال پیش به مرحله تعطیلی و تعدیل نیرو رسیده بود، در زمانی هشت ماهه، به قول خودش زیر بارش دو متر برف و در سرمای 26 درجه زیر صفر کردستان ریسک کرد و با جذب سرمایه گذار تُرک، مسیر توسعه را برگزید. آنچه می خوانید گفتگوی ما با کارآفرینی است که روز و شب و ایام تعطیل در کارش وجود ندارد.

* حضور شما به عنوان یک بخش خصوصی توانمند در زنجیره استخراج و فرآوری سنگ آهن بسیار اهمیت دارد. چه شد که پس از سالها کار در زمینه استخراج وارد عرصه فرآوری شدید؟
معتقدم در تنگناها و شرایط بد اقتصادی، شرکت هایی موفق خواهند بود که بتوانند سرمایه گذاری و توسعه فرآیند را در دستور کار خود قرار دهند. بدون تردید ایجاد ارزش افزوده بیشتر، باعث اشتغال و سود افزون تر خواهد بود.محور توسعه مجموعه ما بهره برداری از کارخانه کنسانتره سنگ آهن بود تا با جلوگیری از خام فروشی، ارزش افزوده بیشتری را به خود بازگردانیم و به این ترتیب قیمت تمام شده مناسب تر و شرایط اقتصادی بهتری را فراهم سازیم. همانطور که اطلاع دارید، طی سه سال گذشته شرایط اقتصادی فولاد در چین و سراسر دنیا، با بحران های متعددی روبرو بوده تا جائیکه قیمت سنگ آهن از حدود 120 دلار به حدود 40 دلار کاهش یافته است. این امر باعث شد تا مجموعه ما با وجود نگاه فنی و اصولی خود، دیگر بهره وری لازم را نداشته و اقتصادی نباشد. اوضاع تا جایی بد بود که در اواخر سال 94 مجبور به تعطیلی معدن و تعدیل 80 درصد نیروهای خود بودیم. با آن شرایط دو راه در مقابل ما قرار داشت؛ یا تعطیلی و انحلال شرکت و یا توسعه مجموعه برای ایجاد ارزش افزوده بیشتر؛ اما ما با ریسک بالا، راهکار دوم یعنی توسعه را برای بازگردانی اشتغال پیشین و افزایش اشتغال جدید انتخاب کردیم.
علاه بر دو عامل مذکور، سومین دلیل ما جلوگیری از خام فروشی بود. بی شک وقتی سال گذشته به نام اقتصاد مقاومتی اقدام و عمل و سال جاری به عنوان اشتغال و تولید نامگذاری می شود، نشان دهنده آن استکه ریشه بسیاری از مشکلات کشور ما مربوط به اقدام به تولید و عمل به اشتغال است. ما دقیقاً سال 95 که سال "اقتصاد مقاومتی، اقدام و عمل" بود اقدام به ساخت کارخانه کردیم و امسال همزمان با عنوان سال، وارد عرصه تولید و اشتغال شدیم. ما اگر نیروهای قبلی خود را بازگردانیم، اشتغال این مجموعه به حدود 180 نفر خواهد رسید و با بهره برداری از طرح های توسعه ای خود، برای تولید 400 تا 500 هزار تن گندله و انشاالله نهایتاً شمش فولادی از این معدن برنامه ریزی کرده ایم.

* به نظر می رسد با وجودی که بهای پائین استخراج سنگ آهن یک مزیت برای سنگ آهن و فولاد کشور است، اما عوامل دیگری باعث عدم توان رقابت تولید ایران در بازارهای جهانی می شود. تصور می کنید قادر باشید در بازار کنسانتره سنگ آهن جای مناسبی پیدا کنید؟
به طور قطع با توجه به بهای پائین انرژی، نیروی انسانی و خدمات مهندسی، قیمت تمام شده ایران نسبت به دنیا پائین تر است. اما ما با مشکلات دیگری از جمله هزینه بسیاربالای حمل و نقل روبرو هستیم که این یک مشکل به تنهایی بسیار بزرگ است. غنی بودن معادن ایران، عامل قیمت تمام شده مناسب آن نسبت دیگر کشورهاست. اما ریسک دیگر تولیدکننده ایرانی، قیمت دستوری برخی اقلام معدنی و فولادی است که کار را پیچیده می کند. به اعتقاد من، برای افزایش انگیزه معادن داخلی، باید از یک سو قیمت ها رقابتی شوند و از سوی دیگر فولادسازان، با راهکارهای مناسب، قیمت تمام شده خود را مدیریت کنند.

* با وجود کارخانجات متعدد فرآوری سنگ آهن در کشور که اغلب نیز وابسته به نهادهای دولتی و خصوصی هستند، ویژگی خاص کارخانه شما چیست؟ یعنی با توجه به میزان تولید، حضور خود را اقتصادی ارزیابی می کنید؟
واحدهایی همچون مجموعه ما به دلیل اینکه واحد فرآوری آن ها در محدوده و نزدیکی معدن خود قرار دارد هزینه های حمل و نقل آن پایین تر و در مجموع احداث آنها اقتصادی تر است. باید گفت هزینه حمل و نقل ماده معدنی از معدن به کارخانه فراوری، که بعضاً حدود 50 درصد آن نیز غیرقابل مصرف است بین 30 تا 40 هزار تومان است. بنابراین حذف همین تفاوت هزینه حمل و نقل و البته بهینه سازی تولید، می تواند واحدهای کوچک و متوسط را اقتصادی کند. برخی کارشناسان، واحدهای زیر 600 هزار تن را اقتصادی نمی دانند. اما مجموعه ما با ظرفیت واقعی 300 هزار تُن در سال به طور خصوصی و کاملاً اقتصادی با مدیریت هزینه ها و مطابقت با استانداردهای جهانی فعالیت خود را آغاز کرده است.
شاید وزارت صنعت تصور نمی کرد که کارخانه ما به تنهایی توسط بخش خصوصی تأسیس شده باشد. ما نخستین کارخانه کنسانتره کامل در کشور با ظرفیت 300 هزار تن در سال با دستگاه های تمام اتومات هستیم که توسط بخش خصوصی راه اندازی شده است. اگرچه کارخانجات گل گهر، چادرملو، حتی فولادصبانور همه دولتی هستند. این کارخانه در مدت هشت ماه از صفر تا صد احداث شد و در نظر داریم ظرفیت آن را به400 تا 500 هزار تن افزایش دهیم. در این طرح ابتدا سرمایه گذار خارجی خود را برای تأمین تجهیزات
انتخاب کردیم. به تبع سرمایه گذار ما برای این طرح نگران بود اما ما پرداخت های آنها را به موقع انجام دادیم و در طول یک سال از زمان قرارداد تا شروع کار به جایی رسیدیم که اکنون سرمایه گذار بدون هیچ ضمانتی، با اعتماد کامل، تفاهم نامه افزایش تا400 الی 500 هزار تن کنسانتره و همچنین ساخت کارخانه گندله سازی را منعقد کرده است.

* به مقوله جذب سرمایه گذار خارجی اشاره کردید؛ چرا برخی از فعالان اقتصادی از موانع و مشکلات ورود سرمایه گذار خارجی گلایه دارند؟
حضور و جذب سرمایه گذار به نوع و نحوه برخورد و همچنین قوانین ما بستگی دارد. مطمئناً برخی قوانین ما دست و پا گیر است و موجب شده تا سرمایه گذاران خارجی از حضور در ایران هراس داشته باشند. البته این نگرانی بیشتر به واسطه عدم امنیت سرمایه گذاری برای طرح های دولتی است که مدیران آن همواره در حال تغییراند. بنابراین خارجی ها نسبت به بخش خصوصی تعامل و اعتماد بیشتری دارند؛ چنانچه بخش خصوصی واقعی و دلسوز پا پیش بگذارد و از سمت دولتی ها حمایت شود، هیچ سرمایه ای از کشور خارج نخواهد شد. سرمایه گذار تُرک مجموعه ما با مشارکت شرکت های آلمانی کار می کند و حتی بخشی از تجهیزات فاز توسعه کارخانه کنسانتره را بدون امضای قرارداد به دلیل اعتماد تحویل ما داده است .

* چطور این اعتماد را جذب کردید؟
شرکت های خارجی به دلیل شرایط نیروی انسانی ارزان و متخصص و همچنین معادن غنی و شرایط آب و هوایی متفاوت ایران، تمایل زیادی به سرمایه گذاری در کشورمان دارند. مجموعه ما در شرایط بارش دو متر برف و در سرمای 26 درجه زیر صفر کردستان و بدون هیچ گونه وقفه و تعطیلی ساخته شد. بنابراین ایران با داشتن پتانسیل های بسیار و قرار گرفتن در چهارراه اقتصادی دنیا و همچنین وجود نیروی انسانی مناسب و متخصص، می تواند محصولات تولیدی خود را به شرق و غرب جهان صادر می کند. ما با بررسی شرایط داخلی و خارجی به دنبال اطمینان سرمایه های خود بودیم و در نهایت با این شرکت ترک، عقد قرارداد کردیم و تمام جزئیات آن همراه با گارانتی و اعتماد دو طرفه محقق شد. در نهایت قبل از راه اندازی این کارخانه، کار به جایی کشید که تفاهم نامه دیگری برای ایجاد یک شرکت ترکی- ایرانی در داخل ایران منعقد شد که مقرر است تا معادن دیگری را شناسایی و به اتفاق سرمایه گذاری کنیم؛ مطابق این قرارداد ساخت کارخانه و تجهیزات از سرمایه گذار خارجی و تحقق زیرساخت ها و معادن از مجموعه ما اتفاق خواهد افتاد. صداقت اصل مهم و اساسی در تعامل با شرکت های خارجی است.

* در بخش فروش، بازارهدف خود را در داخل و یا خارج از کشور برنامه ریزی کرده اید؟
ما بخش خصوصی هستیم و امیدواریم بازار رقابتی شود. اگر در سایر کشورها محصول ما را به قیمت مناسبتر خریداری کنند، من به عنوان بخش خصوصی با توجه به شرایط اقتصادی خود و توسعه و همچنین حفظ مجموعه خود، قطعاً صادرات خواهم داشت و اگر قیمت فولادساز داخلی مناسب باشد اولویت با کشور خودمان است. همچنین علاوه بر قیمت، پرداخت مبالغ بعد از فروش به مجموعه های معدنی و یا واحدهای فرآوری بسیار اهمیت دارد. ما نمی توانم در زنجیره مشکلات مالی کارخانه های فولادی قرار بگیریم و آنها را به خود و به واحدهای صنعتی خود منتقل کنیم.

منبع: ماهنامه نوسان