اقتصاد بازار: زمستان گذشته، با موضوع دامپینگ فولاد ایران از سوی اتحادیه اروپا سپری شد؛ موضوعی که برخی داخلی‌ها نیز بر آن دامن زدند تا فولاد مبارکه در ردیف نخست این اتهام قرار گیرد؛ موضوعی که پیش از آن که واقعیت داشته باشد، در حقیقت نشان از نگرانی ها و تنگناهای تولیدکنندگان اروپایی در زمینه واردات فولاد بود. در نهایت اتحادیه اروپا، اذعان کرد که دولت ایران، حمایتی برای ارزان‌فروشی فولاد برای صادرات انجام نداده است و بنابراین در آخرین تصمیم خود، از اعمال تعرفه موقت برای ایران صرف نظر کرد.
منتفی شدن تعرفه موقتی
کمیسیون اروپا تصمیم گرفته است که تعرفه‌های موقتی برای واردات فولاد را از کشورهایی همچون ایران اعمال نکند؛ اما ممکن است برخی کشورها را به‌عنوان ناقض مقررات و تلاش برای دامپینگ معرفی کند. چندی پیش رویترز، ادعای برخی شرکت‌های اروپایی را مبنی بر اینکه تعدادی کشورها از جمله ایران، با قیمت‌هایی پائین و غیرعادلانه فولاد خود را به اروپا صادر کرده، مطرح و اعلام کرد که ارزان فروشی فولاد این کشورها باعث گردیده تا تولیدکنندگان اروپایی نتوانند با آن ها رقابت کنند. یوروفر در بیانیه‌ای اضافه کرد: اگر کمیسیون با تولید مازاد روسیه و برزیل، اکراین، ایران و صربستان، علاوه بر کشور چین مقابله نکند، بخش فولاد اروپا در معرض نیروهای مخرب ظرفیت مازاد تولید فولاد جهان قرار خواهد داد؛ بر این اساس هرگونه تصمیمی مبنی بر نبود اعمال تعرفه‌های موقتی بر فرآورده‌های فولادی وارداتی از ایران و ۴ کشور دیگر به اروپا که در ساخت‌وساز و تولید ماشین‌آلات استفاده دارد، غیرقابل درک خواهد بود.
یوروفر در گذشته تنها نگران واردات بی‌رویه فولاد از چین، به‌عنوان بزرگترین تولید‌کننده فولاد جهان به اروپا بود، اما اکنون چین شروع به کاهش تولید فولاد خود کرده و میزان افزایش تولید فولاد هند هم در حال کند شدن است. به گفته یوروفر تهدید جدید متوجه صنعت فولاد اروپا از جانب ایران است.
فولاد مبارکه رفع اتهام شد
به نظر می رسد که از همان ابتدا ادعای دامپینگ فولاد ایران یک مانور تبلیغاتی باشد. در رابطه با نتیجه شکایت انجمن تولیدکنندگان فولاد اروپا علیه فولاد مبارکه، مدیر بخش صادرات فولاد مبارکه اظهار کرد: این ادعا از همان ابتدا نیز مانور تبلیغاتی رقیبان خارجی فولاد مبارکه بود که برخی نیز در داخل کشور تلاش زیادی برای به ثمر رساندن آن انجام دادند. علیرضا منصوری در ادامه افزود: با پیگیری‌های حقوقی که از سوی فولاد مبارکه صورت گرفت و مدارک و اسنادی که در اختیار هیئت‌های داوری قرار گرفت، فولاد مبارکه از ادعای ارزان‌فروشی و قیمت‌شکنی رفع اتهام شد و نامه رسمی آن نیز به دست ما رسیده است. وی همچنین تصریح کرد: درصورتی‌که این ادعا ثابت می‌شد، اتحادیه اروپا بر واردات فولاد از ۵ کشور از جمله ایران تعرفه ضد دامپینگ وضع می‌کرد که البته برای کشورهای برزیل و روسیه، احتمال عطف به ما سبق شدن تعرفه نیز وجود داشت.
منصوری با تأکید بر برنامه حمایت از بازار داخلی فولاد مبارکه خاطرنشان کرد: وظیفه و راهبرد اصلی فولاد مبارکه، حمایت از بازار داخل و تأمین نیاز تولیدکنندگان داخلی است و بسته به تقاضای داخلی، مازاد تولید فولاد مبارکه که درصدی بین 15 تا 20درصد کل تولیدات را دارد، صادر می‌شود. وی در ادامه اذعان کرد: صادرات فولاد مبارکه برای بهره‌مندی از مزایای تامین ارز و استفاده از تسهیلات خارجی برای به ثمر رساندن طرح‌های توسعه و تأمین تجهیزات است.
منصوری همچنین در پاسخ به سؤالی در رابطه با در نظر گرفتن بازارهای جایگزین نیز خاطرنشان کرد: بازار جایگزین برای اروپا همیشه وجود داشته و فولاد مبارکه نیز همیشه در برنامه صادراتی خود، این موضوع را در اولویت قرار داده است تا در زمان بروز اتفاقاتی نظیر ادعای اخیر، به‌سرعت تغییر مقصد صادراتی خود را عملیاتی کند.
دامپینگ ایران؛ فشاری ناشی از سندیکاهای اروپایی
البته مطرح شدن موضوع دامپینگ از این رو جنبه تبلیغاتی داشت که اروپایی ها با هدف کاستن از فشار سندیکاها و تولیدکنندگان فولاد در اتحادیه اروپا بر اثر واردات بی رویه دست به چنین اتهامی زدند، چراکه مقدار فولاد صادراتی ایران به اروپا در مقایسه با سایر صادرکنندگان مانند چین و هند به اندازه ای ناچیز است و اساساً وضع تعرفه واردات بر فولاد ایران تأثیری بر بازار اتحادیه اروپا ندارد. رضا شهرستانی، عضو هیئت‌مدیره انجمن فولاد در این‌باره معتقد است: در حقیقت طرح دامپینگ فولاد تنها در حوزه ورق مطرح شد. البته در جمیع مبادلات نیز ایران در رتبه سوم قرار گرفته که رتبه نخست آن به چین و رتبه دوم نیز به هند اختصاص یافته و ایران در رتبه سوم قرار گرفته است.
شهرستانی در این زمینه اظهار کرد: چین به تنهایی سالانه بیش از ۱۰۰ میلیون تن فولاد به کشورهای مختلف دنیا صادرات دارد که حدود ۶ میلیون تن آن به اروپا است؛ در حالی که کل صادرات فولادی ایران به اتحادیه اروپا در ورق تولیدی فولاد مبارکه خلاصه می‌شود که در بیشترین مقدار سال گذشته به یک میلیون تن رسیده است. بررسی مصرف فولاد در اتحادیه اروپا نشان می‌دهد این اتحادیه در سال بیش از ۱۴۰ میلیون تن فولاد نیاز دارد و با این حساب، فولاد صادراتی ایران کمتر از یک درصد از مصرف اروپا را شامل می‌شود.
این عضو هیئت‌مدیره انجمن‌فولاد با مطرح کردن عللی که زمینه طرح ادعای دامپینگ فولاد در ایران را فراهم کرده بود، عنوان کرد: در سال‌های تحریم نیاز تولیدکنندگان داخلی به صادرات و دریافت ارز ناشی از آن در کنار کاهش قیمت‌های جهانی سبب شده بود، فولاد تولیدی ایران در برخی موارد با قیمت‌های بسیار پائینی به خریداران اروپایی فروخته شود. این ارزان‌فروشی، سبب افزایش صادرات ایران به اتحادیه اروپا شد تا جایی که منابع آماری اروپایی از جهش ۸ درصدی صادرات فولاد ایران به این اتحادیه و قرار گرفتن در رتبه سومین صادرکننده فولاد به اروپا خبر دادند. شهرستانی در ادامه همچنین خاطرنشان کرد: این افزایش صادرات در کنار قیمت‌های پائین، تولیدکنندگان فولاد را در اروپا به تکاپو واداشت و زمینه‌ای برای طرح ادعاهایی مانند دامپینگ توسط ایران را فراهم ساخت. اکنون اما با کاهش چشمگیر محدودیت‌ها و بهبود نسبی قیمت‌ها، این اعتراض‌ها و ادعاها نیز فروکش کرده است و به نظرمی‌رسد اروپایی‌ها هم در راستای حفظ و تقویت روابط تجاری خود با ایران، چندان تمایلی به ایجاد محدودیت‌های تعرفه‌ای و... در روابط با کشور ما ندارند.
عضو هیئت‌مدیره انجمن فولاد در پاسخ به این پرسش که آیا اروپایی‌ها نگران رشد فولاد ایران و به تبع آن در دست گرفتن بازارهای بیشتری از سوی ایران نیستند، گفت: به نظر می‌رسد اگر وضعیت بانکی کشور بهتر از سال‌های قبل شود و راه‌اندازی ال‌سی های بانکی تسریع و شرایط زمان تحریم‌ها، به‌طور کامل مرتفع شود، می توان شاهد تطابق بیشتر قیمت‌های ایران با قیمت‌های بین‌المللی بود. بنابراین به طور قطع ما نیز مایل نیستیم که تولیدات مان را ارزان به فروش برسانیم.
غرض ورزی رسانه های خارجی
بسیاری از کارشناسان معتقدند که خبر دامپینگ فولاد مبارکه در رسانه های بین المللی، باید از ابعاد متفاوتی مورد بررسی قرار گیرد. بدون تردید ذی نفعان داخلی و صادرکنندگانی که دارای سهم بازار خارجی هستند، از جمله کسانی خواهند بود که بزرگ کردن این قبیل اخبار، دامن آن ها را می گیرد و بر شکاف ها و تردیدهای داخلی اضافه می کنند. یک فعال حوزه فولاد، با اشاره به این که اطلاع رسانی در مورد دامپینگ بازار فولاد ایران نوعی غرض ورزی رسانه های خارجی است به "اگزیم نیوز" می گوید: بی شک اثبات پروسه ای مانند دامپینگ، توسط تیم اتحادیه فولاد اروپا، فرایندی زمان بر خواهد بود. بنابراین درج خبری که هنوز هیچ قطعیتی ندارد، تأثیر ناخوشایندی بر بازار این صنعت داشته و دست صادرکنندگان را از بازارهای جهانی کوتاه می کند. از این رو به راحتی می توان فهمید اهداف خاصی پشت این ماجراها و اطلاع رسانی های آن وجود دارد.
منبع: نوسان