خوشبختانه صنعت گردشگری در سال‌های گذشته به عنوان صنعتی مهم و تاثیرگذار در ایجاد فرصت‌های بی‌شمار شغلی و با ارزش افزوده بالا در جهان شناخته شده است. ازاین‌رو کشورهایی که دارای جاذبه گردشگری هستند و برنامه‌ریزی مدونی برای فعالیت مداوم در این حوزه تعریف کرده‌اند توانسته‌اند بازار خوبی را برای کشورشان در حوزه گردشگری در جهان که به منزله رشد و توسعه صادرات خدمات و در نهایت رشد پایدار است ایجاد کنند، و از آثار و پیامد‌های اقتصادی، مالی و فرهنگی این صنعت به‌ویژه ایجاد فرصت‌های متنوع شغلی بهرمند شوند.
از جنبه دیگر، بسیاری از کشورها که طی دهه‌های گذشته رشد اقتصادی خوبی داشته‌اند و شهروندان آنها از قدرت خرید بالایی بهرمند شدند، مانند بسیاری از کشورهای آسیای شرقی از جمله چین و کره جنوبی که توانستند سهم بزرگی از صادرات گردشگری و اعزام گردشگر به سایر کشورهای جهان به عنوان واردات گردشگری را از آن خود کنند. همانطور که جهش اقتصادی مداوم در کشور چین اتفاق افتاده است، اکنون حجم زیادی از گردشگران جهان مربوط به کشور چین است که هم از قدرت اقتصادی بالا برخوردار است و هم جمعیت زیادی دارد. ازاین‌رو نقش این کشور در اقتصاد گردشگری در عرصه بین‌الملل بسیار پراهمیت است و سهم بالایی را به خود اختصاص داده است که تقریبا به مرز 20 درصد می‌رسد.
صنعت گردشگری در پساکرونا
اما در پاسخ به این پرسش که:" بحران همه‌گیری ویروس کرونا چه تاثیری بر این صنعت گذاشت و آینده این صنعت در پساکرونا چگونه خواهد بود؟" باید گفت: متاسفانه بحران اخیر ضربه سختی به صنعت گردشگری در جهان وارد کرد. ازاین‌رو بسیاری از کشورهای پیش‌رو این صنعت مانند امریکا، فرانسه، ایتالیا و بسیاری دیگر از کشورهای اروپایی و آسیایی مانند ترکیه، مالزی، سنگاپور و تایلند ناچار شدند فعالیت‌های خود را در این عرصه متوقف کنند. این اتفاق برابر است با تعطیلی فعالیت‌های اقتصادی خدماتی و صنعتی که پیش از این در بخش‌های خرد و کلان مانند صنعت حمل‌ونقل، آژانس‌های مسافرتی و بنگاه‌های کوچک و متوسط که پیش از وقوع بحران کرونا به گردشگران خدمات ارائه می‌کردند.
بنابراین زنجیزه تامین صنعت گردشگری در پی بحران اخیر دچار مشکل شد که این مسله را باید به‌عنوان چالش مهمی برای آینده گردشگری از هر دو جنبه تهدید و فرصت در پساکرونا در نظر داشت و سپس این پرسش را مطرح کرد که آیا این صنعت برای همیشه از بین خواهد رفت که به عنوان تهدید بحران کرونا نسبت به گردشگری است؟ در پاسخ باید گفت: خیر، این اتفاق غیر ممکن است اما باتوجه به ویژگی‌های که این صنعت دارد برای مدت محدودی در پساکرونا شاهد تغییر رویکرد فعالیت صنعت خواهیم بود همچنان که اکنون نیز شاهد هستیم بسیاری از خدمات گردشگری به شیوه آنلاین ارائه می‌شود. پس فرصت‌های جدید برای صنعت گردشگری در پسا کرونا ظهور خواهد یافت.
البته من بازهم تاکید می‌کنم این تغییر رویکرد در ارائه خدمات به گردشگران، کندی جریان گردشگری و توقف کسب و کار مرتبط با گردشگری مانند سیستم حمل و نقل و آژانس‌های مسافرتی بیشتر به جهت رعایت مسائل ایمنی برای مدت محدودی رخ خواهد داد، اما به محض اینکه شرایط به حالت عادی بازگردد گردشگری نیز به روال عادی خود باز خواهد گشت و ما شاهد ظهور تقاضاهای بسیار زیاد و جدید در این صنعت و در هر دو عرصه داخلی و بین‌الملل خواهیم بود. پس نیاز است سمت عرضه گردشگری مانند آژانس‌ها، سیستم حمل و نقل، مکان‌های تاریخی و فرهنگی، موزه‌ها، رستوران‌ها، ها، مراکز علمی، پارک‌های ملی جنگلی و طبیعی و حتی بیمارستان‌ها توانایی در ارائه خدمت گردشگری با پتانسیل‌های بالاتر و پیشرفته‌تر باشد.
بنابراین آن کشورهایی که عرضه‌کننده خدمات گردشگری در جهان هستند سعی خواهند کرد تسهیلات جدیدی را برای جذب گردشگر به‌وجود آورند و زیرساخت‌های مجازی خود را برای ارائه اطلاعات به گردشگران و خدمات‌رسانی نوین گردشگری مثل خدمات دیجیتالی و تجارت الکترونیک تقویت کنند. همچنان‌که در بعد گردشگری علمی و فرهنگی اکنون شاهد هستیم بسیاری از نشست‌ها، کارگاه‌ها و کنفرانس‌های علمی به شکل آنلاین و در قالب وبینار برگزار می‌شود.
توسعه گردشگری با رویکرد جدید
معتقدم باید شاهد ارائه گردشگری با رویکرد و سبک‌های به نسبت جدیدی مانند گردشگری سبز و یا طبیعت‌گردی به متقاضیان باشیم که این اتفاق مکمل توسعه پایدار و حفظ محیط‌زیست بسیاری از کشورها و جوامع خواهد بود. همچنین به اعتقاد من در آینده‌ای نزدیک شاهد همبستگی میان مردم جهان برای احیا صنعت گردشگری خواهیم بود و این مورد آخری جای تأمل دارد چون در دوره خانه‌نشینی بسیاری یاد گرفتند که با هم کتابخوانی کنند، فیلم نقد کنند و تمرینات ورزشی در خانه انجام دهند. پس می‌توان این تجربه‌های جدید را در سطح ملی و بین‌المللی به عنوان ایده جدید گردشگری به اشتراک گذاشت.
ازسوی دیگر بسیاری از کشورهای فعال در صنعت گردشگری و البته ایران که دارای پتانسیل‌های فراوان گردشگری در ابعاد تاریخی، فرهنگی، درمانی و طبیعت است، می‌توانند از دوران رکود گردشگری که هم‌اکنون در آن قرار داریم به دید یک فرصت نگاه کنند و سعی کنند و به تقویت، رشد و توسعه زیرساخت‌های این صنعت مانند ارتقاء سطح هتل‌ها، انتقال دانش هتل‌داری حرفه‌ای و نوین، انواع اقامتگاه‌ها و ناوگان حمل‌ونقل گردشگران بپردازند.
همانطور که می‌دانید فعالیت هتل‌داری از جهت علمی به عنوان زیر مجموعه مهمی از صنعت گردشگری تنها به اداره و مدیریت یک ساختمان و تعدادی اتاق محدود نمی‌شود. در اصل این فعالیت شامل عرصه گسترده‌ای از سایر فعالیت‌ها و ارائه خدمات مانند آموزش مهارت‌های خانه‌داری، آشپزی، مدیریت رستوران، برگزاری سمینار و مراسم و همچنین تربیت نیروی انسانی و تغییر شیوه رفتار کارکنان می‌شود، که گاه می‌تواند به وجود آورنده و محرک سایر فعالیت‌های جنبی مانند نوآوری و خلاقیت در تولید و توزیع صنایع غذایی، پوشاک و غیره باشد که باید در هتل‌ها و مکان‌های گردشگری در اختیار گردشگران قرار گیرد. بدون شک در دوران پسا کرونا تعریفی جدیدی از این نوع فعالیت‌ها در مفهوم و در عمل می‌شود تا بر میزان ماندگاری آنها در شرایط چنین بحران‌هایی افزوده شود.
بنابراین اکنون برای بسیاری از کشورها بخصوص کشور ما فرصت مناسبی است تا بخش‌های گوناگون صنعت گردشگری در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، طبیعت، تاریخی، درمانی و علمی به منظور توسعه و ارتقاء آن و رقابت‌پذیری در جهان ارتقاء داده شود، به‌نحوی که ایجاد زیرساخت‌های قانونی، دیجیتالی و فناوری نوین از ملزومات این گونه تحول در صنعت گردشگری است. به طور مصداقی، می‌توان به هتل‌ها و اقامتگاه‌ها اشاره نمود که هم از جهت سخت‌افزاری یا کالبدی و هم نرم‌افزاری که شامل رفتار کارکنان با مسافران در هر دو فضای فیزیکی و مجازی است، مورد بازبینی و نوآوری قرار گیرد.
بنابراین اکنون فرصت مناسبی است برای برگزاری کلاس‌های آموزشی به کارکنان بخش‌های گوناگون تا بتوانند خدمات خوبی را به گردشگران ارائه دهند و اینکه بازسازی برخی از هتل‌ها و اقامتگاه‌ها، همچنین تهیه و تدوین برنامه‌ریزی واقع‌گرایانه برای جذب گردشگران تازه دو دوران پسا کرونایی در دستور کار قرار گیرد. زیرا همانطور که اشاره کردم در آینده‌ای نه چندان دور پس از اینکه موج بحران کرونا در جهان فروکش کند تقاضاهای زیادی در صنعت گردشگری جهان رخ خواهد داد و گردشگران پیش از هر زمان دیگری به دنبال مقاصد تازه خواهند بود. بدون شک کشور ما با توجه به ظرفیت‌ها و جاذبه‌های گردشگری که دارد یکی از این مقاصد خواهد بود که اگر از اکنون برای آن برنامه‌ریزی داشته باشیم می‌توانیم موفق شویم. در یک افق عمیق‌تر، می‌توانیم صنعت گردشگری را جایگزین نفت کنیم، و مهمتر اینکه ثروت نفت، معادن و منابع طبیعی را در خدمت گردشگری برای ایجاد ارزش افزوده و توسعه پایدار قرار دهیم، زیرا گردشگری یک صنعت پاک و بهتر بگویم یک صنعت سبز است.