سوئد ۲۰۲۳؛ جامعه بدون پول نقد

به گزارش اقتصادبازار و به نقل از اتاق ایران، انتظار می‌رود در ماه مارس سال ۲۰۲۳ سوئد به اولین جامعه بدون پول نقد جهان (Cashless Society) تبدیل شود. در آن زمان دیگر پول نقد به‌عنوان ابزاری برای پرداخت در سوئد پذیرفته نخواهد شد. سوئد همواره یک کشور پیشرو در پذیرش فناوری‌های جدید بوده است و می‌توان گفت «اولین بودن» یکی از سنت‌های سوئدی‌ها است. در سال ۱۶۶۱ میلادی سوئدی‌ها برای اولین بار در تاریخ اروپا «اسکناس» را معرفی کردند و در سال ۲۰۲۳ سوئدی‌ها برای اولین بار در جهان پول نقد را به‌طور کامل کنار خواهند گذاشت تا اولین جامعه بدون پول نقد جهان باشند.

در سال‌های اخیر بخش عمده معاملات در سوئد به‌صورت الکترونیکی و با استفاده از ابزارهایی مانند دبیت‌کارت (نوعی کارت پرداخت)، فناوری‌های پرداخت بدون تماس (contactless payment) و یا اپلکیشن‌های موبایل انجام شده است. البته این رویه در سایر کشورهای نوردیک یعنی فنلاند، نروژ، دانمارک و ایسلند نیز برقرار بوده است. کشورهای نوردیک (شمال اروپا) به‌سرعت در حال وفق دادن خود با سبک زندگی بدون پول نقد هستند،‌ در حالی که در کشورهای جنوب اروپا همچنان پول نقد محبوبیت زیادی دارد و حتی برخی فروشگاه‌ها فقط پول نقد می‌پذیرند.

اگرچه قرار است در سال ۲۰۲۳ فروشگاه‌ها در سوئد هیچ الزامی برای پذیرش پول نقد -حتی پول ملی این کشور- نداشته باشند، اما واقعیت این است که همین حالا نیز عملاً بسیار دشوار می‌توان فروشگاه‌هایی را در سوئد یافت که پول نقل قبول کنند.

در سال ۲۰۱۲ شش بانک بزرگ سوئدی با همکاری یکدیگر اقدام به طراحی و راه‌اندازی یک سامانه یکپارچه برای پرداخت‌های موبایلی در این کشور کردند تا مشتریان بتوانند پرداخت‌های الکترونیکی خود را با آسودگی بیشتری انجام دهند. این اپلیکیشن جدید که سوئیش (Swish) نام‌گذاری شد، خیلی زود مورد استقبال قرار گرفت و بسیاری از سوئدی‌ها استفاده روزمره از آن را آغاز کردند.

در سوئد هم بانک‌ها و هم دولت شهروندان را برای حرکت به سمت جامعه بدون پول نقد تشویق می‌کنند. اپلیکیشن سوئیش به‌تدریج در حال تبدیل شدن به معیاری برای پرداخت‌های موبایلی در سوئد است. در حال حاضر بیش از نیمی از جمعیت سوئد از این اپلیکیشن استفاده می‌کنند و مابقی نیز با استفاده از ابزارهای دیگر در مسیر جامعه بدون پول نقد حرکت می‌کنند، به‌طوری که در حال حاضر تنها ۱۳ درصد از جمعیت سوئد همچنان برای مبادلات خود به پول نقد وابستگی دارند.

تعداد فروشگاه‌هایی که علامت «در این فروشگاه پول نقد پذیرفته نمی‌شود» نصب کرده‌اند، به‌سرعت در حال افزایش است. در سیستم حمل‌ونقل عمومی سوئد نیز از چندین سال پیش استفاده از پول نقد متوقف شده است. بلیت‌ها تنها از طریق اپلیکیشن‌های موبایل یا دستگاه‌های فروش بلیت فروخته می‌شوند. البته بسیاری از شهروندان سوئدی دیگر بلیت نمی‌خرند،‌ بلکه با خریداری کارت‌های تردد یک‌ماهه، هزینه‌های رفت‌وآمد خود را کاهش می‌دهند.

علاوه بر این، با گسترش تب پول‌های دیجیتال، بانک مرکزی سوئد نیز به این فکر افتاده است که یک پول دیجیتال ملی معرفی کند. این پول دیجیتال ملی که کرون الکترونیکی (e-Krona) نامیده می‌شود، طی ماههای آینده به‌صورت پایلوت رونمایی خواهد شد و در صورت موفقیت، از سال ۲۰۲۱ در نظام پولی سوئد قابل‌استفاده خواهد بود.

کودکانی که بدون پول نقد بزرگ می‌شوند

حتی کودکان سوئدی نیز در فرآیند گذار به سوی جامعه بدون پول نقد مشارکت دارند. بسیاری از این کودکان اساساً نمی‌دانند که زندگی در دنیایی که در آن پول نقد به وفور مورد استفاده قرار می‌گیرد، چگونه است. به‌زودی کودکان سوئدی تنها از طریق عکس‌ها، ویدیوها و یا در موزه‌ها پول نقد را خواهند دید.

بانک‌های سوئدی با اجازه مستقیم والدین برای کودکان بالای هفت سال دبیت‌کارت صادر می‌کنند و این بدان معناست که در حال حاضر ۹۷ درصد از جمعیت سوئد می‌توانند دبیت‌کارت دریافت کنند. قوانین بانکی سوئد این امکان را برای کودکان این کشور فراهم می‌کند که با جامعه بدون پول نقد به‌عنوان بخشی از آینده خود آشنا شوند.

بسیاری از شهروندان سوئدی، به‌ویژه نسل جوان این کشور، هرگز با خود پول نقد حمل نمی‌کنند. گردشگران خارجی نیز در سوئد نیازی به داشتن پول نقد و یا تبدیل پول خود به پول ملی سوئد (کرون) احساس نمی‌کنند. هنوز هم برخی گردشگران به‌سختی باور می‌کنند که در سوئد نیازی به پول ملی این کشور ندارند.

مبارزه با جرایم، مهم‌ترین دلیل حرکت به سمت جامعه بدون پول نقد

افزایش امنیت مبادلات پولی، کاهش امکان سرقت از بانک‌ها، مقابله با گسترش اسکناس‌های تقلبی و مبارزه با طیف وسیعی از جرائم مبتنی بر پولشویی جزو مهم‌ترین انگیزه‌هایی هستند که کشورها را برای حرکت به سمت «جامعه بدون پول نقد» ترغیب می‌کنند. از طرفی در جوامع بدون پول نقد، امکان فرار مالیاتی نیز به‌شدت کاهش می‌یابد.

در سال‌های اخیر موارد سرقت از بانک در سوئد به میزان قابل‌توجهی کاهش یافته است زیرا بسیاری از شعب بانک‌های اساساً پول نقدی در اختیار ندارند. صاحبان فروشگاه‌ها و خرده‌فروشی‌ها نیز بسیار کمتر از گذشته پول نقد نگهداری می‌کنند یا حتی هیچ پول نقدی نگهداری نمی‌کنند و به همین دلیل احساس امنیت آنها به‌طور چشمگیری افزایش یافته است.