- توضیحات
آمار جهانی حکایت از آن دارد که با وجود تلاش‌های چین برای افزایش سهم بازار جهانی خود در صادرات اسلحه، بسیاری از واردکنندگان عمده اسلحه به دلایل سیاسی ترجیح می‌دهند مقادیر قابل توجهی از چین خریداری نکنند. صادرات تسلیحات چین در ۵ سال اخیر همچنان قابل توجه اما به طور فزاینده‌ای متمرکز بوده است.
درخصوص تسلیحات چینی نکته قابل تامل اینکه بررسی‌های «فرهیختگان» نشان می‌دهد در سال‌های اخیر چین به چهارمین صادرکننده برتر تسلیحات در جهان تبدیل شده است. همچنین واردات این کشور بین سال‌های 2000 تا 2024 کاهش 98 درصدی داشته است. این موضوع از این منظر حائز اهمیت بوده که چینی‌ها که در رقابت با آمریکا هستند و سیاست کنترل چین هم از سوی آمریکا اجرا می‌شود، به حد چشمگیری از برتری در تولیدات و خوداتکایی رسیده‌اند.
برترین صادرکنندگان تسلیحات نظامی در جهان
طبق بررسی «فرهیختگان» از گزارش مؤسسه تحقیقات صلح بین‌المللی استکهلم (SIPRI) از فروش تسلیحات در سراسر جهان، ایالات متحده آمریکا بزرگ‌ترین صادرکننده تسلیحات در جهان است و 43 درصد از صادرات تسلیحات دنیا را طی سال 2020 تا 2024 در دست گرفته است. پس از آن، کشورهای فرانسه و روسیه در جایگاه دوم و سوم بزرگ‌ترین صادرکنندگان تسلیحات جهان در چهار سال اخیر قرار می‌گیرند و به ترتیب حدود 10 و 8 درصد از صادرات تسلیحات در جهان را به خود اختصاص دادند.
درمجموع می‌توان گفت ایالات متحده و دو کشور فرانسه و روسیه حدود 73 درصد از کل صادرات اسلحه در جهان را طی سال‌های 2020 تا 2024 به خود اختصاص داده‌اند، در حالی که این رقم در سال‌های 2015 تا 2019 حدود 61 درصد بوده است. چهارمین صادرکننده بزرگ اسلحه در جهان نیز چین است که در پنج سال گذشته سهم 5.9 درصدی از صادرات جهانی اسلحه را در دست دارد.
آمریکا در رتبۀ اول تجارت سیاه
طبق آخرین آمار جهانی، ایالات متحده آمریکا بزرگ‌ترین صادرکننده اسلحه در دنیاست و 43 درصد از فروش اسلحه در جهان را از سال 2020 به بعد در دست دارد. صادرات اسلحه در آمریکا از سال 2020 تا به امروز نسبت به دوره چهارساله 2015 تا 2019 حدود 21 درصد افزایش یافته و سهم آن از صادرات اسلحه جهانی از 35 درصد به 43 درصد رسید که تقریباً به اندازه مجموع صادرات هشت صادرکننده بزرگ بعدی در دنیا بود.
گفتنی است آمریکا در چهار سال اخیر به 107 کشور دنیا تسلیحات نظامی صادر کرده است. طبق آخرین آمار SIPRI، کشورهای اوکراین، انگلستان، هلند و نروژ در میان 10 کشور برتر واردکننده تسلیحات نظامی از ایالات متحده در سال‌های 2020 تا 2024 بودند. البته این نکته را باید ذکر کرد که آمریکا در دوره چهارساله اخیر، حدود 12 درصد صادرات تسلیحات نظامی‌اش به عربستان سعودی بوده که آن را به بزرگ‌ترین دریافت‌کننده صادرات تسلیحات ایالات متحده در سال‌های 2020-2024 تبدیل کرده است. پس از آن به ترتیب 9.3 درصد از سهم صادرات تسلیحات نظامی آمریکا متعلق به اوکراین و 8.8 درصد نیز مربوط به ژاپن بوده است. البته در این رابطه لازم است ذکر کنیم، عمده صادرات اسلحه ایالات متحده به اوکراین در سال‌های 2020 تا 2024 به شکل کمک بوده و اکثر انتقالات (حدود 71 درصد) سلاح‌های دست‌دوم بوده است.
همچنین کشورهای خاورمیانه دومین سهم بزرگ صادرات اسلحه ایالات متحده را در سال‌های 2020 تا 2024، چیزی حدود 33 درصد دریافت کردند. قطر (با 7.7 درصد از کل صادرات تسلیحات ایالات متحده) و کویت (4.4 درصد) نیز در میان 10 دریافت‌کننده برتر آمریکا بودند. لازم به ذکر است اسرائیل با سهم 3 درصد، یازدهمین دریافت‌کننده بزرگ صادرات تسلیحات ایالات متحده در سال‌های 2020-2024 بوده است.
صعود چین به جمع بزرگ‌ترین تاجران اسلحه
در چهار سال اخیر، چینی‌ها نزدیک به 6 درصد از صادرات تسلیحات دنیا را در دست دارند و چهارمین کشور صادرکننده برتر تسلیحات در جهان به حساب می‌آیند. این در حالی است که سهم چین در مقایسه با دوره زمانی 2015 تا 2019 اندکی کمتر بوده است. آمار جهانی حکایت از آن دارد که با وجود تلاش‌های چین برای افزایش سهم بازار جهانی خود در صادرات اسلحه، بسیاری از واردکنندگان عمده اسلحه به دلایل سیاسی ترجیح می‌دهند مقادیر قابل توجهی از چین خریداری نکنند. صادرات تسلیحات چین در 5 سال اخیر همچنان قابل توجه اما به طور فزاینده‌ای متمرکز بوده است.
پاکستان بزرگ‌ترین خریدار تسلیحات چین بوده و 63 درصد از کل صادرات تسلیحات چین را طی سال‌های 2020 تا 2024 به خود اختصاص داده است. پس از پاکستان، کشورهای آسیا و اقیانوسیه خریداران اصلی تسلیحات نظامی از چین بودند و 77 درصد از صادرات اسلحه چین از سال 2020 به بعد به این مناطق تعلق گرفت. این در حالی است که 14 درصد از صادرات تسلیحات چینی به کشورهای آفریقایی اختصاص یافت. در طول پنج سال گذشته، چین عمده تسلیحات خود را به 44 کشور در جهان صادر کرده است.
16 درصد از شرکت‌های بزرگ تسلیحاتی جهان چینی‌اند
براساس گزارش موسسه بین‌المللی پژوهشی صلح استکهلم (SIPRI)، مجموع فروش تسلیحات 100 شرکت برتر جهان از 201 میلیارد دلار در سال 2002 به 421 میلیارد دلار در سال 2010 و 632 میلیارد دلار تا پایان سال 2023 رسیده است. با توجه به تنش‌های سیاسی و ژئوپلیتیکی بین روسیه و اوکراین و خاورمیانه بدیهی است آمار فروش تسلیحات شرکت‌های بزرگ اسلحه‌سازی دنیا در سال 2024 نیز افزایش یافت و آمارها آن را تایید می‌کند. بر این اساس آمریکا با 41 شرکت در بین 100 شرکت برتر تسلیحاتی جهان و 51 درصد سهم از فروش اسلحه، بیشترین شرکت برتر در حوزه تولید اسلحه را در دنیا داراست.
پس از آن در جایگاه دوم، چین با درآمد ۱۰۳ میلیارد دلاری حاصل از فروش تسلیحات نظامی پس از شرکت‌های آمریکایی قرار دارد. شرکت چینی AVIC در سال 2023 در رتبه 8 جهانی بزرگ‌ترین تولیدکننده تسلیحات چین باقی ماند و درآمدهای تسلیحاتی 20.9 میلیارد دلاری را تجربه کرد که نشان‌دهنده ادامه رشد در تولید هواپیماهای نظامی داخلی بود. درآمدهای تسلیحاتی شرکت AECC به میزان 17 درصد افزایش یافت و به 5.8 میلیارد دلار رسید که باتوجه به رکود موجود در چین، بزرگ‌ترین میزان افزایش سالانه درآمدهای تسلیحاتی در بین شرکت‌های چینی بود.
