نتیجه معکوس جنگ تجاری

به‌رغم تنش‌های تجاری چین و آمریکا، صادرات چین در ماه جولای به‌طور غیرمنتظره‌‌ای به روند رو به رشد خود بازگشت. هرچند به عقیده کارشناسان بازگشت رشد صادرات چین می‌تواند ناشی از بهبود تقاضای جهانی باشد، اما برخی معتقدند ممکن است به‌دلیل افزایش بارگیری‌ محموله‌ها پیش از اجرایی شدن تهدید تعرفه‌ای جدید ترامپ باشد. البته کاهش شدید ارزش یوآن چین نیز که هفته گذشته به پایین‌ترین سطح طی ۱۱ سال اخیر خود برابر دلار رسید، اثرات مثبت محدودی در این روند داشته است. به گزارش گروه اقتصاد بین‌الملل روزنامه «دنیای‌اقتصاد»، صادرات این غول اقتصادی دنیا در ماه جولای نسبت به یک سال پیش از آن رشد ۳/ ۳ درصدی را تجربه کرد، نرخی که بالاترین رشد از ماه مارس و فراتر از انتظارات اقتصاددانان در نظرسنجی «رویترز» است. در این رابطه کارشناسان در نظرسنجی «رویترز» پیش‌بینی کرده بودند صادرات چین پس از کاهش ۳/ ۱ درصدی در ماه ژوئن در ماه جولای نیز با کاهش ۲ درصدی مواجه خواهد شد.

البته آمارهای واردات روندی متفاوت را روایت می‌کنند. براساس آمارهایی که اداره گمرک چین روز پنج‌شنبه منتشر کرد، واردات چین همچنان سطوح ضعیفی از رشد را تجربه می‌کند. بر این اساس واردات ماه جولای چین رشد ۶/ ۵درصدی یافت، رشدی که نشان‌دهنده ضعف تقاضای داخلی ناشی از کندی رشد اقتصادی این کشور است. با این حال این کاهش هنوز نیز بهتر از پیش‌بینی کاهش ۳/ ۸ درصدی کارشناسان در نظرسنجی «رویترز» و نرخ کاهشی ۳/ ۷ درصد ماه ژوئن است. عملکرد بهتر از انتظار صادرات چین در ماه جولای کمک کرد شاخص‌های سهام آسیایی که به‌دنبال تهدید تعرفه‌ای ترامپ و کاهش ارزش یوآن روندی نزولی را در پیش گرفته بودند، لنگر بیندازند. هرچند صادرات ماه جولای چین به آمریکا با نرخ منفی مواجه شد، اما آمارهای صادرات این کشور به کشورهای اروپایی، کره‌جنوبی و تایوان (به‌خصوص به کشورهای جنوب‌شرقی آسیا) در ماه جولای روندی افزایشی داشته است. بتی وانگ، اقتصاددانان ارشد چینی در شرکت خدمات مالی و بانکی استرالیایی «ای‌ان‌زد» در این رابطه می‌گوید: «من فکر می‌کنم برخی صادرکنندگان چینی درحال تلاش برای متنوع‌سازی مناطق صادراتی خود هستند.» این کارشناس چینی در ادامه صحبت‌های خود در مورد اثرات مثبت این اقدام می‌گوید: «خوشبختانه این می‌تواند کمک کند برخی‌ ریسک‌های منفی ناشی از تنش‌های آمریکا و چین خنثی شود.» با شعله‌ور شدن تنش‌های تجاری دو کشور واشنگتن به دقت تغییر در الگوی تجاری چین را رصد می‌کند. در این رابطه به‌تازگی دولت آمریکا به ویتنام هشدار داد که برخی از محصولات صادراتی این کشور که برچسب «ساخت ویتنام» دارند در چین تولید می‌شوند.  البته یک اتاق‌فکر چینی افزایش صادرات چین را تا حدی به پروژه یک‌ کمربند و یک جاده این کشور نسبت می‌دهد، برنامه‌ای که هدف آن تقویت روابط اقتصادی و تجاری با بخش عمده‌ای از اقتصادهای جهانی است. یان مین، رئیس دپارتمان پیش‌بینی «مرکز اطلاعات دولتی» چین در گفت‌وگویی که با رسانه‌های دولتی این کشور داشت، می‌گوید: «امسال چین نه‌تنها سهم بازار خود را در عمده اقتصادهای اصلی، همچون اتحادیه اروپا افزایش داده، بلکه موضوع جالب‌تر نرخ رشد بالای این کشور در اقتصادهای نوظهور است، به‌خصوص اقتصادهایی که در پروژه یک کمربند و یک جاده او مشارکت دارند.» در ماه‌های اخیر هر دو گروه صادرکنندگان چینی و مصرف‌کنندگان آمریکایی از نااطمینانی‌های ناشی از تنش‌های تجاری میان غول‌های اقتصادی دنیا بسیار متضرر شده‌اند. ما مه امسال پس از اینکه واشنگتن، چین را به زیر پا گذاشتن تعهدات توافق‌شده در مذاکرات دو کشور متهم کرد، تصمیم گرفت تعرفه ۲۰۰ میلیارد دلار از واردات این کشور را از ۱۰ به ۲۵ درصد افزایش دهد. دونالد ترامپ همچنین تهدید کرد ۳۰۰ میلیارد دلار دیگر از واردات این کشور را هدف تعرفه قرار خواهد داد، تهدیدی که به‌دنبال توافق آتش‌بس روسای‌جمهوری دو کشور در حاشیه نشست گروه ۲۰ به حالت تعلیق درآمد. با این حال رئیس‌جمهوری آمریکا هفته گذشته در پیامی توییتری مدعی شد از تاریخ اول سپتامبر تعرفه این ۳۰۰ میلیارد دلار را به ۱۰ درصد افزایش خواهد داد، اقدامی که به‌دنبال آن عملا تمام حجم واردات آمریکا از چین هدف افزایش تعرفه‌ قرار خواهد گرفت. البته به‌دنبال این تهدید پکن نیز تصمیم گرفت وارداتمحصولات کشاورزی آمریکا را متوقف کند. بر این اساس آمارهای روز پنج‌شنبه نشان می‌دهند مازاد تجاری ماه جولای چین در برابر آمریکا نزدیک سطح ۲۸ میلیارد دلار ایستاده است. البته با در نظر گرفتن هفت ماه نخست ۲۰۱۹، مازاد تجاری چین برابر آمریکا به سطح ۵/ ۱۶۸ میلیارد دلار رسیده، امری که نشان می‌دهد منطق دونالد ترامپ در آغاز جنگ‌تجاری با شکست مواجه شده است. براساس این آمارها، صادرات ماه جولای چین به آمریکا کاهش سالانه ۵/ ۶درصدی یافت. این درحالی است که واردات این کشور از آمریکا در این ماه با کاهش شدید ۱/ ۱۹ درصدی مواجه شد. اختلافات واشنگتن-پکن با فراتر رفتن از تنش‌های تعرفه‌ای در روزهای اخیر به حوزه‌هایی نظیر تکنولوژی و جنگ‌ارزی نیز کشیده شده است. دوشنبه هفته گذشته بود که پکن اجازه داد ارزش یوآن برابر دلار آمریکا تا نرخ ۷ کاهش یابد، نرخی که پایین‌ترین سطح در یک دهه اخیر است. ساعاتی پس از جهانی‌شدن این خبر، واشنگتن پکن را به دستکاری در نرخ ارز متهم کرد.  در این رابطه روز پنج‌شنبه یکی از روزنامه‌های امنیتی دولت چین در گزارشی اعلام کرد، به‌دنبال تنش‌های تعرفه‌ای با آمریکا، پکن درحال طراحی اقداماتی جدید برای ایجاد ثبات در تجارت خارجی این کشور است. این روزنامه که تحت‌نظر خبرگزاری «شینهوآ» چین است، در گزارش خود می‌نویسد تعدادی از وزارتخانه‌های این کشور درحال تهیه پیش‌نویس سیاست‌هایی برای شناسایی بازارهای جدید برای واردات تکنولوژی، توسعه تجارت خارجی و راه‌اندازی مناطق تجاری جدید برای واردات هستند. به اعتقاد کارشناسان چینی، واردات تکنولوژی‌های پیشرفته جدید به به‌روزرسانی و بین‌المللی شدن اقتصاد چین کمک خواهد کرد. تلاش‌های پکن برای فرار از اثرات تنش‌های تجاری درحالی است که اقتصاد چین با سپری کردن رشد ۲/ ۶درصدی در فصل دوم سال جاری، پایین‌ترین رشد خود را در ۲۷ سال  اخیر تجربه کرد. در این رابطه خبرگزاری «سی‌ان‌ان» آمریکا در گزارشی مدعی شده است در جنگ‌تجاری با آمریکا، پکن سلاح یک هزار میلیارد (تریلیون) دلاری در اختیار دارد. به گزارش این رسانه آمریکایی، به واسطه خلاص شدن دارایی‌های ۱/ ۱ هزار میلیارد دلاری در خزانه‌داری آمریکا، چینی‌ها می‌توانند بازارهای مالی جهانی را به لرزه بیندازند. با این اقدام پکن، فروپاشی قیمت‌ها حتمی است، امری که منجر به جهش شدید بازدهی‌ها (یا نرخ‌های بهره) و در نهایت هزینه‌های استقراض خارج توان برای آمریکایی‌ها خواهد شد.

گزارشی که یک گروه حامی تجارت روز چهارشنبه منتشر کرد، نشان می‌دهد افزایش نگران‌کننده ۷۴ درصدی تعرفه‌ها در یک سال اخیر، بیش از ۶ میلیارد دلار به هزینه کسب‌وکارها و مصرف‌کنندگان آمریکایی افزوده است. این گروه که تحت‌عنوان «تعرفه‌ها به کشور صدمه می‌زند» به دونالد ترامپ هشدار داده است، در صورت تشدید تنش‌های تعرفه‌ای، تقاضا و مشاغل آمریکایی بیش از اینها متضرر خواهند شد. با این حال چهارشنبه هفته گذشته ترامپ مدعی شد نتیجه مواضع تعرفه‌ای او علیه چین در نهایت به نفع اقتصاد آمریکا خواهد بود، حتی با وجود اینکه ترامپ قول به تلافی اقدامات چین  داده است. البته کارشناسان این گروه بر خلاف رئیس‌جمهور آمریکا فکر می‌کنند. براساس ارزیابی‌های آنها، از زمان آغاز جنگ‌تجاری در ۲۰۱۸ تا ماه ژوئن امسال، بیش از ۲۷ میلیارد دلار بابت تعرفه‌ها از جیب مالیات‌دهندگان آمریکا هزینه شده است.

خطر رکود در کمین آمریکا

تازه‌ترین نظرسنجی «رویترز» از اقتصادانان نیز نشان می‌دهد تنش‌های تجاری اخیر دو کشور یک گام دیگر اقتصاد آمریکا را به رکود نزدیک کرده است. به اعتقاد این اقتصاددانان، فدرال‌رزرو (بانک مرکزی) آمریکا مجددا نرخ‌های بهره را یک‌بار در ماه سپتامبر و بار دیگر در سال آینده افزایش خواهد داد. به‌رغم انتظارات درخصوص مواضع سیاست‌های تسهیل‌کننده‌تر اما ۴۵ درصد از مشارکت‌کنندگان در نظرسنجی ۸ آگوست «رویترز» می‌گویند اقتصاد آمریکا در دو سال آینده وارد رکود خواهد شد، نرخی که نسبت به سهم ۳۵ درصدی نظرسنجی ماه گذشته افزایش یافته و بالاترین نرخ از ماه مه ۲۰۱۸ است. پیش‌بینی اقتصاددانان درخصوص ورود اقتصاد آمریکا به رکود درحالی است که نگرانی‌ها پیرامون رکود غول اقتصادی اروپا، آلمان نیز افزایش یافته است. در این رابطه آمارهایی که روز چهارشنبه منتشر شد نشان می‌دهد، تولیدات اقتصاد آلمان تحت‌تاثیر تنش‌های تجاری میان غول‌های اقتصادی دنیا، کاهشی چشمگیر را در ماه ژوئن تجربه کرد.