شورش بانک‌های مرکزی علیه دلار

کارنی وابستگی شدید دنیا به دلار آمریکا را پایدار نمی‌داند و از همین‌رو نیاز به جایگزین از طریق مکانیزم پولی بین‌المللی جدیدی که بر پایه ارزهای گوناگون دنیا بنا شده باشد، الزامی به‌نظر می‌رسد. کارنی در سخنرانی خود در مراسم سالانه جکسون‌هول آمریکا، فراخوانی به صندوق بین‌المللی پول داد که مسوولیت برنامه‌ریزی و تشکیل چنین ساختاری را بر عهده گیرد. به این ترتیب، خروج سرمایه‌های هنگفت در بازارهای نوظهور به دلیل هژمونی دلار از بین خواهد رفت. در بلندمدت صندوق باید روال بازی را با ساخت یک سیستم چند‌قطبی تغییر دهد. در حالی که ایالات‌متحده تنها ۱۰ درصد از کل تجارت جهان و ۱۵ درصد از کل تولید ناخالص آن را در دست دارد، اما نیمی از تراکنش‌های تجاری و بیش از دو‌سوم چاپ اوراق بهادار در دنیا را به خود اختصاص داده است. کارنی بر این اساس نتیجه‌گیری کرد با اینکه اقتصاد جهانی دچار دگردیسی شده، اما همچنان دلار اهمیت خود را همانطور که در زمان لغو «برتون وودز» در اختیار داشت، نگه داشته است.

  سیستم پولی چند قطبی

رئیس‌کل بانک مرکزی انگلیس با بیان اینکه دنیا باید وابستگی خود به دلار آمریکا را کاهش دهد خواستار یک سیستم پولی‌مالی چند قطبی شد. مارک کارنی، رئیس بانک مرکزی انگلیس با تاکید بر نقش بی‌ثبات‌کننده دلار آمریکا در اقتصاد جهان گفت بانک‌های مرکزی باید به یکدیگر بپیوندند و ارز ذخیره جایگزین خود را بسازند. کارنی در جمع روسای بانک‌مرکزی سراسر جهان که در «جکسون‌هول» آمریکا گرد هم آمده بودند، گفت: سلطه دلار بر سیستم مالی جهان خطر دام نقدینگی نرخ‌های بسیار پایین بهره ورشد ضعیف اقتصاد جهان را افزایش داده است. وی با اشاره به پایان تبدیل دلار به طلا در اوایل دهه ۱۹۷۰ گفت: «در حالی که اقتصاد جهان دارای تنظیم جدیدی شده است، دلار آمریکا درست به اندازه زمان فروپاشی سیستم برتون وودز اهمیت دارد». کارنی گفت اقتصادهای نوظهور سهم خود را در فعالیت‌های جهانی از ۴۵ درصد قبل از بحران مالی دهه گذشته، تا ۶۰ درصد افزایش داده‌اند. وی ادامه داد: «ولی دلار هنوز هم برای حداقل نیمی از مبادلات تجاری بین‌المللی مورد استفاده قرار می‌گیرد که پنج برابر بیشتر از سهم واردات آمریکا است و باعث افزایش تقاضا برای سرمایه‌های آمریکا می‌شود و بسیاری از کشورها را در معرض پیامدهای مخرب نوسانات اقتصادی آمریکا قرار می‌دهد».  کارنی یکی از کاندیداهای ریاست صندوق بین‌المللی پول بود ولی به خاطر عدم حمایت دولت‌های اروپایی موفق نشد. دونالد ترامپ روز جمعه اعلام کرد به شرکت‌های آمریکایی دستور داده فعالیت‌های خود را در چین متوقف کنند که باعث افزایش بیش از پیش درگیری‌های تجاری بین واشنگتن و پکن شده است. کارنی هشدار داد نرخ بهره بسیار پایین در گذشته همواره با جنگ، بحران مالی و تغییرات شدید در سیستم بانکی همراه بوده است.

  ارز دیجیتالی نه یوآن!

 یوآن چین محتمل‌ترین کاندیدا برای تبدیل شدن به یک ارز ذخیره در برابر دلار است ولی به‌نظر می‌رسد راه زیادی برای رسیدن به این هدف در پیش داشته باشد. از طرفی یک ارز واحد مرجع جز دلار تفاوتی ایجاد نمی‌کند. بهترین راه‌حل یک سیستم مالی متنوع چند قطبی است، چیزی که با فناوری ممکن خواهد شد. ارز مجازی «لیبرا» فیس‌بوک بهترین ارز دیجیتالی بود که تا به حال معرفی شده ولی اول باید مشکلات زیرساختی خود را حل کند. او در ادامه درخصوص مشکلات سیستم کنونی گفت: این سیستم مالی باعث تشویق سیاست‌های عوام‌گرایانه و حمایت‌گرایانه شده است.

  تلاش اروپا برای غلبه یورو بر دلار

در نشست سالانه بانک ناحیه یورو، مساله نقش این ارز در اقتصاد جهان مطرح شد. «بنوا کیوره»، عضو هیات‌مدیره این بانک در طول نشست با یک جمله موضع سیاست‌گذاران پولی اتحادیه اروپا را روشن کرد: «در حال‌حاضر برای ناحیه فواید بسیاری از داشتن یک ارز بین‌المللی در قیاس با سال ۱۹۹۱ وجود دارد». (اشاره به تاریخ رونمایی از یورو). کمیسیون اروپا درخصوص پررنگ‌تر شدن نقش یورو در جهان مباحثی را مطرح کرده بود که از نگرانی‌های مربوط به المان‌های سیاست خارجی رئیس‌جمهوری آمریکا، دونالد ترامپ، از جمله شعار «نخست آمریکا» و تحریم‌های ایران تولید شده بود. با این سیستم مالی دنیا و تا زمانی که بخش عمده‌ای از تجارت جهانی و تراکنش‌های مالی بر اساس دلار قیمت‌گذاری می‌شوند، این تحریم‌های یک‌جانبه قادر به دورزدن نیست. یورو دومین ارز مهم جهان در میان سایر ارزهای معتبر است. اما عقب ماندن از تاثیر دلار که در دنیای تجارت بسیار فراگیر است و راه سایر ارز‌ها را به وسیله نقدشوندگی اوراق آمریکایی در بازارهای جهانی و رواج آنها برای سرمایه‌گذاران، فلج کرده است.

در حال حاضر، اندکی از محبوبیت دلار آمریکا کاهش یافته و این کاهش تحت‌تاثیر رکود مالی سال ۲۰۰۸ رقم خورد. همچنین صندوق بین‌المللی پول داده‌هایی دارد که نشانگر رفتار جدیدی در مدیران ذخایر ارزی در بازارهای نوظهور و بانک‌های مرکزی‌شان است؛ آنها آغاز به نگهداری دارایی‌هایی که می‌توانند به سادگی خرید و فروش شوند کرده‌اند و برای مقابله با نوسانات ارزی دست به حذف تدریجی دلار از ذخایر ارزی و جایگزین کردن گزینه‌های دیگر از جمله یورو و طلا کرده‌اند. داشتن یک ارز موثر با سهم بیشتر در تجارت جهانی می‌تواند اتحادیه اروپا را برای مقابله با تاثیر تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا قدرتمند سازد. حالا که اتحادیه اروپا چنین قدرتی ندارد آمریکایی‌ها با دلاریزه کردن تجارت جهانی قادر به تحریم سایر کشورها هستند.     کیوره در ادامه اضافه کرد که رواج یک ارز باید به‌طور کامل از طریق نیروهای فعال در بازار انجام شود و نباید یک سیاسست پولی فعال نقش کاتالیزگر را برای افزایش سهم ارز در فعالیت‌های مالی و تجاری جهان داشته باشد.

  اقتصاد انگلیس دچار رکود می‌شود

رئیس بانک مرکزی انگلیس پیش‌بینی کرد اقتصاد این کشور دچار رکود شود. به گزارش «ایسنا» مارک کارنی گفت که سه ماه دوم سال برای اقتصاد انگلیس فصل سختی خواهد بود و در صورتی که خروج این کشور از اتحادیه اروپا بدون دستیابی به توافقی مشخص باشد باید انتظار تشدید مشکلات کنونی را داشت. برای نخستین بار از زمان رکود بزرگ سال ۲۰۰۸، اقتصاد انگلیس در سه ماه دوم امسال کوچک شد که بخش بزرگی از این منفی شدن رشد اقتصادی مربوط به کاهش فعالیت شرکت‌های انگلیسی در نتیجه نزدیک شدن به مهلت مقرر برگزیت بود. پیش‌تر بانک مرکزی انگلیس در گزارش جدید خود از اقتصاد انگلیس پیش‌بینی کرده بود رشد سه ماه سوم سال مجددا مثبت شود و به ۳/ ۰درصد برسد.  مارک کارنی افزود: اقتصاد انگلیس فصل گذشته کوچک شد و با در نظر گرفتن ریسک‌های ناشی از برگزیت، احتمال رکود در سه ماه سوم سال نیز بسیار بالا است. وی افزود که با وجود اتخاذ رویکردهای محرک و انبساطی توسط بانک‌های مرکزی در سراسر جهان، انتظارات از بازگشت سریع اقتصاد جهانی به ریل مناسب نباید زیاد باشد. بوریس جانسون، نخست‌وزیر جدید انگلیس وعده داده است که در ماه اکتبر انگلیس تحت هر شرایطی چه با توافق و چه بدون توافق از اتحادیه اروپا خارج خواهد شد. این در حالی است که بانک مرکزی انگلیس نسبت به خروج بدون توافق نگرانی جدی دارد و نشریه ساندی تایمز گزارش کرده بانک مرکزی انگلیس به دولت درخصوص بروز کمبود جدی مواد غذایی و سوخت در این کشور در صورت خروج بدون توافق هشدار داده است. به گفته مارک کارنی، مهم‌ترین پیامد مشخص نبودن چگونگی خروج انگلیس از اتحادیه اروپا، کاهش تمایل فعالان تجاری برای راه‌اندازی کسب وکار و سرمایه‌گذاری در انگلیس بوده است.