مسعود ماهرانی- روزنامه‌نگار: تولید فولاد یکی از بزرگ‌ترین منابع انتشار دی‌اکسید کربن است که بر اساس محاسبات صورت گرفته، 7درصد از انتشار جهانی دی‌اکسید‌کربن را به خود اختصاص می‌دهد. از آنجا که تقاضا برای فولاد همچنان روند صعودی را طی می‌کند، برای شرکت‌های تولیدکننده فولاد بسیار مهم است که راه‌هایی به منظور کاهش ردپای کربن خود و کمک به مبارزه با تغییرات آب و هوایی بیابند.
یکی از راه‌حل‌های موثر، استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر در فرآیند تولید فولاد است. انرژی تجدیدپذیر به منابع انرژی اطلاق می‌شود که به طور طبیعی دوباره وارد چرخه استفاده می‌شوند؛ مانند انرژی‌های خورشید، باد، آب، زمین‌گرمایی و زیست توده. این منابع انرژی، دوست‌دار محیط‌زیست در نظر گرفته می‌شوند؛ زیرا گازها و ذرات معلق زیان‌آور تولید نمی‌کنند و همچنین موجب مصرف منابع محدود انرژی‌های فسیلی نمی‌شوند. شرکت‌های تولیدکننده فولاد با گنجاندن انرژی‌های تجدیدپذیر در فعالیت‌های خود، می‌توانند به میزان قابل توجهی انتشار گازهای گلخانه‌ای را کاهش دهند و به آینده‌ای پایدارتر کمک کنند. اما نکته اصلی اینجاست که شرکت‌های تولیدکننده فولاد در سراسر جهان، چگونه از انرژی‌های تجدیدپذیر برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای استفاده می‌کنند؟ شرکت‌ها و فولادسازان مطرحی در سطح جهان اقدامات متعدد و منحصر به‌فردی در زمینه استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر انجام داده‌اند تا سطح آلایندگی خود و همچنین میزان استفاده از انرژی را به پایین‌ترین سطح ممکن برسانند. در این زمینه می‌توان به استفاده از انرژی‌های خورشیدی، باد، آب، زمین‌گرمایی و انرژی زیست‌توده اشاره کرد. شرکت‌های تولیدکننده فولاد علاوه بر استفاده مستقیم از منابع انرژی تجدیدپذیر، می‌توانند با سرمایه‌گذاری در اعتبارات انرژی تجدیدپذیر (REC) انتشار گازهای گلخانه‌ای را نیز کاهش دهند. RECها گواهی‌هایی هستند که مزایای زیست محیطی تولید انرژی‌های تجدیدپذیر را به نمایش می‌گذارند. شرکت‌های فولادی با خرید REC، می‌توانند از توسعه پروژه‌های انرژی تجدیدپذیر حمایت کرده و انتشار گازهای گلخانه‌ای خود را جبران کنند.
انرژی خورشیدی در صنعت فولاد
انرژی خورشیدی از پرتوهای خورشیدی دریافت می‌شود و از طریق پنل‌های فتوولتائیک (PV) به الکتریسیته تبدیل می‌شود. شرکت‌های تولیدکننده فولاد می‌توانند پنل‌های خورشیدی را روی پشت بام‌های خود یا در فضاهای باز در داخل تاسیسات نصب کنند تا به صورت پاک و تجدیدپذیر، انرژی برق را تولید کنند. سپس می‌توان از این الکتریسیته برای تامین انرژی مراحل مختلف فرآیند تولید فولاد، مانند کوره‌های گرمایش و نیرو دادن به ماشین‌آلات استفاده کرد. یکی از نمونه‌های موفق فولادساز که از انرژی خورشیدی استفاده می‌کند، تاتا استیل در هند است. این شرکت یک نیروگاه خورشیدی3مگاواتی در تاسیسات خود نصب کرده که انرژی پاک را برای فرآیند تولید فولاد خود فراهم می‌کند. این اقدام بنیادین، به تاتا استیل کمک کرده که انتشار دی‌اکسید کربن خود را تا 3هزار تن در سال کاهش دهد.
انرژی باد و تامین برق
انرژی باد از طریق توربین‌های بادی که انرژی جنبشی باد را به برق تبدیل می‌کند مهار می‌شود. شرکت‌های تولید کننده فولاد می‌توانند توربین‌های بادی را در محل خود نصب کنند یا در مزارع بادی خارج از محل برای تولید برق پاک سرمایه‌گذاری انجام دهند. سپس این الکتریسیته می‌تواند برای تامین انرژی عملیات مختلف در فرآیند تولید فولاد مورد استفاده قرار گیرد. نمونه عالی یک شرکت فولادی که از انرژی باد استفاده می‌کند ArcelorMittal در هلند است. این شرکت در یک مزرعه بادی 130مگاواتی سرمایه‌گذاری کرده که برق تجدیدپذیر را برای فرآیند تولید فولاد خود تامین می‌کند. این سرمایه‌گذاری به فولادساز هلندی کمک کرده که انتشار دی اکسید کربن خود را تا 200 تن در سال کاهش دهد.
انرژی آبی و آمریکایی‌های موفق
انرژی آبی از نیروی آب‌های در جریان مانند رودخانه‌ها و سدها تولید می‌شود. شرکت‌های تولیدکننده فولاد می‌توانند با ساخت نیروگاه‌های برق آبی کوچک در محل خود یا سرمایه‌گذاری در پروژه‌های برق آبی خارج از محل، از این انرژی استفاده کنند. سپس می‌توان از این انرژی برای تامین انرژی مراحل مختلف فرآیند تولید فولاد استفاده کرد. یکی از نمونه‌های موفق شرکت فولادی که از انرژی آبی استفاده می‌کند، Nucor در ایالات متحده است. این شرکت در یک نیروگاه برق آبی کوچک در تاسیسات دارلینگتون کارولینای جنوبی سرمایه‌گذاری کرده که برق را در یک فرآیند پاک برای فرآیند تولید فولاد خود فراهم می‌کند. این سرمایه‌گذاری به شرکت Nucor کمک کرده تا انتشار دی‌اکسید کربن خود را تا 33هزار تن در سال کاهش دهد.
انرژی زمین گرمایی
انرژی زمین‌گرمایی، نوعی از انرژی‌های گرمایشی است که از هسته زمین استخراج و به الکتریسیته تبدیل می‌شود. شرکت‌های تولید کننده فولاد می‌توانند این انرژی را با حفاری عمیق در سطح زمین برای دسترسی به آب گرم یا بخار مهار کنند. سپس می‌توان از این انرژی برای تامین انرژی عملیات مختلف در فرآیند تولید فولاد استفاده کرد. یک نمونه جذاب و فعال از شرکت‌های فولادساز که از انرژی زمین‌گرمایی استفاده می‌کند، شرکت SSAB در سوئد است. این شرکت روی یک سیستم گرمایش زمین‌گرمایی در تاسیسات Borlänge خود سرمایه‌گذاری کرده که گرما را برای فرآیند تولید فولاد فراهم می‌کند. این فولادساز سوئدی موفق شده با استفاده از این سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر، انتشار دی‌اکسید کربن خود را تا 8هزار تن در سال کاهش دهد.
انرژی زیست‌توده
انرژی زیست‌توده از مواد آلی مانند چوب، زباله‌های کشاورزی و گاز محل دفن زباله‌ها به دست می‌آید. شرکت‌های تولیدکننده فولاد می‌توانند از زیست‌توده برای تولید برق از طریق فرآیندهای احتراق یا گازی‌سازی استفاده کنند. سپس این الکتریسیته می‌تواند برای تامین انرژی عملیات مختلف در فرآیند تولید فولاد استفاده شود. نمونه یک شرکت فولادی که از انرژی زیست‌توده استفاده می‌کند Salzgitter AG در آلمان است. این شرکت در یک نیروگاه زیست توده سرمایه‌گذاری کرده که از تراشه‌های چوب برای تولید برق برای فرآیند تولید فولاد خود استفاده می‌کند. در پی سرمایه‌گذاری این فولادساز آلمانی در انرژی‌های زیست‌توده، انتشار دی‌اکسید کربن این شرکت، تا 100 هزار تن در سال کاهش یافته است.
قوانین چه می‌گویند؟
کشورهای اروپایی و آمریکایی قوانین و مقررات مختلفی را برای تشویق استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر در صنعت فولاد به اجرا گذاشته‌اند. هدف این قوانین کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، ترویج شیوه‌های پایدار و حمایت از گذار به اقتصاد کم‌کربن است. اتحادیه اروپا در زمینه ترویج انرژی‌های تجدیدپذیر در صنعت فولاد پیشرو بوده است. دستورالعمل انرژی‌های تجدیدپذیر اتحادیه اروپا (RED) یک هدف الزام‌آور برای هر کشور عضو تعیین می‌کند تا سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در مصرف کلی انرژی خود را افزایش دهد. این هدف در سال 2020 نزدیک به 20درصد تعیین شده بود و قرار است تا سال 2030 به 32 درصد افزایش یابد. علاوه بر این، سیستم تجارت انتشار گازهای گلخانه‌ای اتحادیه اروپا (EU ETS) شرکت‌های فولادی را ملزم می‌کند برای انتشار گازهای گلخانه‌ای خود سهمیه کربن خریداری کنند. این قانون نوعی انگیزه مالی برای شرکت‌ها ایجاد می‌کند تا با استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر، انتشار گازهای گلخانه‌ای خود را کاهش دهند. ETS اتحادیه اروپا همچنین به شرکت‌ها اجازه می‌دهد از اعتبارات کربن حاصل از پروژه‌های انرژی تجدیدپذیر برای جبران انتشار گازهای گلخانه‌ای خود استفاده کنند. علاوه بر این، اتحادیه اروپا دستورالعمل بهره‌وری انرژی (EED) را ایجاد کرده که کشورهای عضو را ملزم می‌کند به بهبود 20درصدی در بهره‌وری انرژی دست یابند. این قانون شامل اقداماتی مانند ممیزی انرژی و ترویج منابع انرژی تجدیدپذیر است.
آلمانی‌ها و بریتانیایی‌های پیشرو
آلمان، پیشرو در ترویج انرژی‌های تجدیدپذیر در صنعت فولاد بوده است. قانون منابع انرژی تجدیدپذیر (EEG) این کشور یک تعرفه خوراک برای تولیدکنندگان انرژی تجدیدپذیر ارائه می‌کند که قیمت ثابتی را برای برق تولید شده از منابع تجدیدپذیر تضمین می‌کند. این امر شرکت‌های فولادی را تشویق به سرمایه‌گذاری در پروژه‌های انرژی تجدیدپذیر مانند مزارع بادی و خورشیدی کرده است. علاوه بر این، آلمان قانون گرمای انرژی‌های تجدیدپذیر (EEWärmeG) را اجرا کرده که به تاسیسات صنعتی بزرگ، از جمله کارخانه‌های فولاد نیاز دارد تا درصد معینی از انرژی‌های تجدیدپذیر را برای اهداف گرمایشی مورد استفاده قرار دهند. این امر منجر به افزایش استفاده از زیست‌توده و انرژی زمین‌گرمایی در صنعت فولاد شده است. از سوی دیگر، بریتانیا هدفی را برای دستیابی به انتشار خالص صفر تا سال 2050 تعیین کرده و انرژی‌های تجدیدپذیر نقش مهمی در دستیابی به این هدف ایفا می‌کند. استراتژی انرژی‌های تجدیدپذیر این کشور برنامه‌هایی را برای افزایش استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر در صنعت فولاد، از جمله توسعه مزارع بادی فراساحلی و استفاده از زیست‌توده و پروژه‌های تبدیل زباله به انرژی تعیین می‌کند. بریتانیا همچنین دارای یک مشوق حرارتی تجدیدپذیر (RHI) است که از تاسیسات صنعتی، از جمله کارخانه‌های فولاد، حمایت مالی می‌کند تا به سیستم‌های گرمایش تجدیدپذیر تبدیل شوند. این امر شرکت‌های فولادی را تشویق به سرمایه‌گذاری در فناوری‌هایی مانند بویلرهای زیست‌توده و پمپ‌های حرارتی کرده است.
آمریکا و قوانین فدرالی
ایالات‌متحده آمریکا قوانین و مقررات مختلفی را در سطوح فدرال و ایالتی برای ترویج انرژی‌های تجدیدپذیر در صنعت فولاد به اجرا گذاشته است. دولت فدرال مشوق‌های مالیاتی مانند اعتبار مالیات بر تولید (PTC) و اعتبار مالیات سرمایه‌گذاری (ITC) را برای پروژه‌های انرژی تجدیدپذیر ارائه می‌دهد. این مشوق‌ها به رشد انرژی بادی و خورشیدی در این کشور کمک کرده است. در سطح ایالت‌های مختلف آمریکا، بسیاری از ایالت‌ها استانداردهای نمونه تجدیدپذیر (RPS) را پیاده‌سازی کرده‌اند که به درصد معینی از برق نیاز دارد تا از منابع تجدیدپذیر تامین شود. این امر منجر به افزایش استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر در صنعت فولاد، به ویژه در ایالت‌هایی مانند کالیفرنیا و نیویورک شده است. علاوه بر این، چند ایالت در آمریکا، برنامه‌های اعتبار انرژی تجدیدپذیر (RECs) را اجرا کرده‌اند که به شرکت‌ها اجازه می‌دهد اعتبارات را از پروژه‌های انرژی تجدیدپذیر برای جبران انتشار گازهای گلخانه‌ای خود خریداری کنند. این امر بازاری برای انرژی‌های تجدیدپذیر ایجاد کرده و مشوق‌های مالی برای شرکت‌های فولادی برای سرمایه‌گذاری در پروژه‌های انرژی‌های تجدیدپذیر فراهم کرده است.