پيش از اين مركز پژوهش‌هاي مجلس در گزارشي علت تصميم دولت براي قطعي برق را كاهش ذخاير گازویيل و نفت‌كوره نيروگاهها در ۶ ماهه اول امسال و افزايش ناترازي گاز اعلام كرده بود. اين نهاد پژوهشي عنوان كرده بود كه در سال ۱۴۰۱ ميزان ناترازي گاز طبيعي در اوج مصرف به ۳۱۵ ميليون مترمكعب در روز رسيد و اگرچه به‌واسطه افزايش دما در سال ۱۴۰۲ اين عدد به حدود ۲۸۰ ميليون مترمكعب در روز كاهش يافت، اما همچنان چالش ناترازي گاز طبيعي در كل سال به‌ويژه ماه‌هاي سرد وجود دارد. به گفته بازوي پژوهشي مجلس، مصرف سوخت مايع در نيروگاه‌هاي حرارتي افزايش يافته و در زمان حاضر ذخاير گازویيل و نفت‌كوره نيروگاهها در ۶ ماهه اول ۱۴۰۳ نسبت به مدت مشابه سال قبل كاهش پيدا كرده و افزايش ناترازي گاز و عدم امكان تأمين سوخت مايع جايگزين، چالش‌هايي را براي تأمين برق در زمستان به وجود آورده است.
در روزهاي اخير، جريان رسانه‌اي منتقد دولت با زير سوال بردن «توقف مازوت‌سوزي» در نيروگاهها، دليل اين اقدام را كمبود سوخت عنوان كرده بودند. اين در حالي است كه گزارش‌ها نشان مي‌دهد ذخاير سوخت مايع كشور در حالي در دولت سيزدهم ۲.۶ ميليارد ليتر نسبت به سال گذشته كاهش يافت كه وزارت نفت دولت چهاردهم آبان سال ۱۴۰۳ نسبت به سال گذشته، ۱۲۲ درصد نفت‌گاز بيشتري به نيروگاه‌هاي كشور تحويل داد.
طبق اعلام وزارت نفت، سطح ذخاير نفت‌گاز و نفت‌كوره نيروگاهي و شركت ملي پخش فرآورده‌هاي نفتي در تاريخ ۳۱ مرداد ۱۴۰۳ نسبت به ۳۱ مرداد ۱۴۰۲، مجموعا ۲.۶ ميليارد ليتر پايين‌تر بوده است. با وجود كاهش سطح ذخاير نفت‌گاز نيروگاهي و برنامه‌ريزي براي واردات اين فرآورده، به گواه گزارش موجود در سامانه بورس انرژي، در ماه‌هاي پاياني دولت سيزدهم، بيش از ۱.۳ ميليارد ليتر گازویيل توليدي پالايشگاه آبادان در رينگ صادراتي بورس انرژي عرضه شد كه از اين ميزان ۴۷۱ ميليون ليتر نفت‌گاز معامله شد. اين اقدام منجر به كاهش سطح ذخاير سوخت كشور شده است. اين در حالي است كه واردات نفت‌گاز كشور با قيمت‌هاي بالاتر انجام شده و اين اقدام نه‌تنها منجر به كاهش سطح ذخاير شده، بلكه بار مالي چند ميليون دلاري نيز بر كشور تحميل كرده است.
اين موضوعي بود كه سخنگوي دولت نيز در نشست هفتگي خود با خبرنگاران به آن تاكيد كرد. فاطمه مهاجراني در اين باره گفت: «معمولا در ۵ ماه اول هر سال براي پر كردن سوخت مايع منجمله گازوييل اهتمام صورت مي‌گيرد، اما در اول شهريور ١۴٠٣ نسبت به اول شهريور ١۴٠٢ ما ۴٠ تا ۴۵ درصد كاهش ذخاير را داشتيم. طبيعي است كه دچار افت ذخاير بشويم» در پنج ماه نخست سال ۱۴۰۳ (دولت سيزدهم) برخلاف رويه جاري در سال‌هاي قبل بخش عمده‌اي از تعميرات پالايشگاه‌هاي گازي و نفتي كشور انجام نشده و به شهريور، مهر و آبان ۱۴۰۳ موكول شده است؛ اين بدان معناست كه توليد گاز و تحويل آن به نيروگاهها در سه ماه نخست شروع به كار دولت چهاردهم نسبت به رويه معمول با چالش مواجه شد. با وجود اين پس از استقرار دولت چهاردهم با تمهيداتي نظير كاهش زمان تعميرات و توليد حداكثري از ميدان‌ها، ميانگين توليد گاز در ماه‌هاي شهريور، مهر و آبان ۱۴۰۳ در مقايسه با بازه مشابه ۱۴۰۲ و تحويل گاز سبك به شبكه سراسري، ۲ درصد افزايش داشته است.
با وجود اقدام‌هاي انجام‌شده براي جلوگيري از افت توليد گاز ناشي از تعميرات منتقل‌شده به دولت چهاردهم و افزايش يادشده در حجم گاز سبك تحويلي به شبكه، در بازه مورد اشاره به دليل سرماي زودهنگام و كاهش بالغ بر ۳ درجه‌اي دماي هوا، مصارف بخش خانگي، تجاري و صنايع غيرعمده با جهش ۹۴ ميليون مترمكعب در روز در آبان ۱۴۰۳ نسبت به آبان سال گذشته روبرو شد و از آنجايي كه تأمين گاز اين بخش در اولويت قرار دارد، بر تأمين گاز نيروگاهها نيز اثرگذار است.
افزايش ۵ ميليون ليتري توليد نفت‌گاز در شرايط ناترازي
با توجه به سطح پايين ذخاير سوخت مايع (نفت گاز و نفت‌كوره) كشور در پايان دولت سيزدهم، به‌منظور جبران كسري ذخاير، افزايش توليد فرآورده‌هاي نفتي در دستور كار وزارت نفت قرار گرفته و مقدار توليد نفت‌گاز و نفت‌كوره كشور به ترتيب ۵ و ۶ ميليون ليتر در روز افزايش يافته است.
افزايش ۱۲۲ درصدي تحويل نفت‌گاز در آبان امسال
تحويل سوخت مايع به نيروگاهها نيز با اقدام‌هايي همچون اعمال كارمزد تشويقي به ناوگان حمل جاده‌اي و ريلي، بهره‌برداري از خطوط لوله انتقال فرآورده به ۴ نيروگاه و بهره‌برداري زودهنگام از فاز نخست خط لوله جديد بندرعباس-رفسنجان، متوسط تحويل نفت‌گاز و نفت‌كوره به نيروگاهها در بازه ۸۰ روزه در شهريور، مهر و آبان سال ۱۴۰۳ به ترتيب ۳۴ و ۷۸ درصد نسبت به بازه مشابه سال ۱۴۰۲ افزايش يافته است.
به گواه ارقام سامانه برق حرارتي وزارت نيرو، تحويل نفت‌گاز توسط شركت ملي پالايش و پخش فرآورده‌هاي نفتي به نيروگاهها در ۲۰ روز نخست آبان ۱۴۰۳ به رقم ۴۲ ميليون ليتر در روز رسيده و به ترتيب ۱۲۲ درصد و ۹۰ درصد نسبت به بازه مشابه سال‌هاي ۱۴۰۲ و ۱۴۰۱ در دولت سيزدهم افزايش يافته است، بنابراين در دولت چهاردهم نه‌تنها توليد فرآورده‌هاي مايع افزايش يافته، بلكه تحويل نفت‌گاز و نفت‌كوره براي افزايش سطح ذخاير نيروگاهي نيز، افزايشي قابل توجه داشته است.
هيچ يك از طرح‌هاي كيفي‌سازي
در دولت سيزدهم به بهره‌برداري نرسيد
در زمينه كيفي‌سازي سوخت مازوت در پالايشگاه‌ها نيز متأسفانه هيچ‌يك از طرح‌هاي كيفي‌سازي مورد اشاره، همچنين طرح‌هاي نصب فيلترهاي جلوگيري از انتشار آلاينده‌ها در نيروگاهها در دولت سيزدهم به بهره‌برداري نرسيده و اين طرح‌ها عمدتا پيشرفت‌هاي پاييني دارند.
بر اين اساس از هفته‌هاي نخست استقرار دولت چهاردهم جلسات متعددي با حضور وزير نفت و دست‌اندركاران موضوع در وزارت نفت به‌منظور تسريع در اجراي اين طرح‌ها و تكميل طرح‌هاي افزايش توليد گاز كشور برگزار شده است و اقدام‌هاي لازم به اين منظور در دست اجرا و پيگيري قرار دارد.
ناترازي گاز، برق و فرآورده‌هاي مايع در كشور ناشي از تصميم‌ها و سياست‌هاي بلندمدت است و به اهتمام و عزم جدي همگان براي رفع هرچه سريع‌تر اين ناترازي نياز دارد، از اين رو پرداختن به اين موضوع به عنوان يك مقوله سياسي و عدم فهم دلايل اصلي ايجاد چنين شرايطي، جز تشديد ناترازي و آسيب به كشور و بر هم ريختن افكار عمومي نتيجه‌اي به‌دنبال ندارد.