در آستانه ورود پوتين به ايران، هفتاد و يكمين نشست شوراي گفت‌وگوي دولت و بخش خصوصي حول محور تجارت با روسيه و موانع و مشكلات تجارت با اين همسايه شمالي برگزار شد. اين در حالي بود كه موضوع عدم حضور رييس اتاق بازرگاني در ديدار دولتي‌ها با پوتين به محورگلايه عسگراولادي، رييس اتاق بازرگاني ايران و روسيه قرار گرفت اما وي در اين نشست از كم‌و‌كاستي‌هاي مراودات با روسيه گفت و از مردان دولتي خواست تا مشكلات و خواسته‌هاي بخش خصوصي را به گوش روس‌ها برسانند تا شايد فتح بابي تازه در روابط دو كشور رقم بخورد. البته عسگر اولادي هر چند از نبود نماينده بخش خصوصي در نشست با رييس‌جمهور روسيه گلايه مي‌كند و از بي‌وفايي دولت در‌اين‌باره مي‌گويد اما تاكيد مي‌كند كه بايد روابط تجاري ايران و روسيه بيشتر از روابط با چين شود. امروز ولاديمير پوتين، رييس‌جمهوري روسيه و الهام علي‌اف، رييس‌جمهوري آذربايجان به تهران سفر مي‌كنند. بهانه اين سفر، حضور در نشست سه‌جانبه تهران، مسكو و باكو براي بررسي فرصت‌هاي همكاري سه‌جانبه است. ايران و روسيه تعامل تجاري خوبي با هم دارند و به نظر مي‌رسد حضور پوتين در ايران و مذاكرات ترتيب داده شده موجب خواهد شد تا سطح مناسبات تجاري دو‌طرف بيش از قبل شود. به باور مسعود كرباسيان، وزير اقتصاد و دارايي كشورهاي همسايه به ويژه روسيه، ظرفيت‌هاي خوبي هستند كه در اختيار ايران قرار دارند اما به دليل نبود سازمان اجرايي درست و منطقي، نمي‌توانيم از آنها بهره ببريم. قرار است ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور روسيه وارد ايران شود. خوشبختانه مذاكرات خوبي هم از قبل با ايشان صورت گرفته است. تجار و فعالان اقتصادي ايران بايد از ظرفيت‌هايي كه شكل گرفته بهترين استفاده را ببرند. وي افزود: قرار است در مذاكرات امروز (چهارشنبه 10 آبان) با روسيه موضوع سوآپ ارزي براي مبادله از طريق پول‌هاي ملي دو كشور نهايي شود. اين راهكار در ارتباط با تركيه نيز اجرايي شد. همچنين قرار است در مورد كشور آذربايجان نيز از همين راهكار استفاده كنيم. وزير اقتصاد از روسيه به عنوان بازار صادراتي عمده ايران نام برد و گفت: روسيه براي ورود محصولات ايراني به كشورش 15 درصد تخفيف تعرفه‌اي لحاظ كرده و تاكيد داشته كه مي‌تواند در مورد بسته‌بندي و حمل‌ونقل به كمك ايران بيايد و موانع موجود در اين حوزه‌ها را تا حد ممكن برطرف كند. اما متاسفانه با وجود اين تمهيدات همچنان از طرف ايران قدمي برداشته نشده است. وي از ظرفيت‌هاي بي‌نظير ايران در ارتباط با كشورهاي حوزه درياي خزر سخن گفت و ادامه داد: عضويت ايران در اوراسيا به مرحله نهايي رسيده و اين مساله مي‌تواند به رشد تجارت ايران كمك خوبي كند. كرباسيان در ادامه به ثبت 650 شركت ايراني در آذربايجان اشاره كرد و گفت: اين شركت‌ها ظرفيت‌هاي خوبي هستند و اتاق ايران مي‌تواند با ساماندهي آنها، قدم‌هاي خوبي در ارتباط به بازار آذربايجان بردارد. اين مقام مسوول در ادامه از نهايي شدن پروژه برقي كردن خط آهن اينچه‌برون- گرمسار در مذاكرات امروز (چهارشنبه 10 آبان) بين مقامات ايراني، روسي و آذربايجاني خبر داد و تصريح كرد: اين ديدار فرصت‌هاي خوبي در بخش حمل‌ونقل در اختيار ايران قرار خواهد داد. در اين جلسه، بخش خصوصي از برخي مشكلات در خصوص مبادلات بانكي صادرات صورت‌گرفته به روسيه گلايه كردند و سلاح‌ورزي، نايب‌رييس اتاق بازرگاني ايران در گلايه‌اي گفت كه صادركنندگان نمي‌توانند پول حاصل از كالاهاي صادراتي خود از كشور روسيه را به ايران منتقل كنند. كرباسيان در پاسخ به اين انتقاد گفت: «زيرا صادركنندگان ما كالاهايي را كه 10 دلار ارزش اقتصادي دارد به دولت و كشور روسيه 2 دلار اعلام و اظهار مي‌كنند. بنابراين اين 2 دلار رسما اجازه انتقال پول را دارد و 8 دلار ديگر بايد در بازار تبديل شود. خوب اين يعني چه؟ يعني ما به عنوان دولت به آن دولت بگوييم ما نمي‌خواهيم حق قانوني شما را بپردازيم، بنابراين ما هم به عنوان دولت نمي‌توانيم از اين موضوع دفاع كنيم. در حالي كه اين كشور از حضور ما در بازارش استقبال كرده و مسير سبزي هم براي مراودات تجاري با 15 درصد تخفيف قرار داده است. » در اين جلسه مشكلات ناشي از حفظ قدرت خريد اسناد خزانه اسلامي موضوع آيين‌نامه اجرايي بند (ه) تبصره 5 قانون بودجه 1396 مورد بررسي قرار گرفت و در نهايت قرار شد براي رسيدگي به پيشنهادات جديد مطرح‌شده در اين حوزه، كميته‌اي با حضور اتاق ايران، بانك مركزي، سازمان بورس، مجلس، سازمان برنامه‌وبودجه، خزانه‌داري كل كشور و كميسيون اقتصاد دولت تشكيل شود.
انتقاد از وضعيت تجارت با روسيه محمدرضا پورابراهيمي، رييس كميسيون اقتصاد مجلس نيز در مورد وضعيت تجارت ايران با روسيه نيز انتقاد كرد و با بيان اين نكته كه كل صادرات ايران به روسيه در سال 1395 بالغ بر 500 ميليون دلار بوده و در شش‌ماهه سال 96 نيز 3 ميليارد دلار تراز بازرگاني منفي داشتيم، تصريح كرد: رقابت بين تجار ايراني در آن طرف مرزها به ضرر منافع كشور است. بازرگانان ايراني بايد در خارج از كشور با انسجام و اتحاد عمل كنند نه اينكه به دنبال تخريب يكديگر باشند.
نشست سه‌جانبه روساي دولت تهران، مسكو و باكو قرار است امروز ۱۰ آبان برگزار شود كه هركدام از طرف‌ها ضمن تاكيد بر موضوعات مشترك، اهداف ويژه‌اي را دنبال مي‌كنند. از سوي ديگر هر كدام از طرف‌ها اهداف ويژه‌اي را در نشست سه جانبه تهران ترسيم كرده‌اند كه از جمله آن مي‌توان به موارد اقتصادي زير اشاره كرد:
ايجاد رژيم درياي خزر: در رابطه با كشورهاي همسايه شمالي و آذربايجان، تهران ايجاد هر رژيم يا برنامه همكاري در حوزه خزر را در دستور كار خود قرار داده است. از آنجا كه مخالفت‌هاي باكو در سال‌هاي گذشته در رابطه با ايجاد رژيم حقوقي درياي خزر، به نتيجه رسيدن آن را با مشكل مواجه كرده بود، حال طرف‌ها مي‌توانند با تدوين برنامه‌اي مطابق با واقعيت روز و عملگرايي، عرصه همكاري در چارچوب خزر را گسترش دهند. چه بسا كه با افزايش ديدگاه مثبت در مناسبات، پيشنهاد ايران مبني بر تشكيل «سازمان همكاري كشورهاي ساحلي خزر» به مرحله عملياتي برسد كه مسلما به نفع هر پنج كشور ساحلي خواهد بود.
مسائل زيست‌محيطي و آلودگي درياي خزر است كه با توجه به استخراج نفت توسط جمهوري آذربايجان و ديگر كشورهاي ساحلي مانند تركمنستان، اين عمليات با استفاده از تجهيزات پيشرفته دنيا انجام نمي‌شود و موجب آلودگي اين پهنه آبي شده است. اين مشكل مي‌تواند با توجه به علاقه شركت‌هاي نفتي روسيه براي حضور در اين عرصه و تجربيات متخصصان شركت نفت ايران حل و فصل شود.
منافع مشترك سه كشور از طرح «كريدور شمال- جنوب» است. به نظر مي‌رسد كه در نشست تهران نيز بر ايجاد زمينه براي ادامه كريدور شمال- جنوب تاكيد شود. آذربايجان در راستاي سياست عملگرايانه خود تلاش مي‌كند كه به قطب پيوند‌دهنده شرق و غرب تبديل شود و كريدور شمال- جنوب كه اتصال كشورهاي حاشيه خليج‌فارس و شبه قاره از طريق ايران به آذربايجان و از اين كشور به روسيه، شمال و شرق اروپا را ممكن مي‌سازد، نقش محوري در زمينه بازرگاني و ترانزيت به جمهوري آذربايجان مي‌دهد. به همين دليل تكميل زيرساخت‌ها و ايجاد مناطق آزاد براي تكميل طرح
شمال- جنوب براي دولت باكو بسيار اهميت دارد.
توسعه كشتيراني تجاري و گردشگري، عمده معادلات اقتصادي و تكميل كريدور شمال- جنوب از طريق آستراخان و مسائل مربوط به پهنه آبي خزر نيز مورد توجه مسكو است. در اين زمينه روسيه بر نقش فعال شركت‌هاي خصوصي تاكيد كرده است.
منبع: اعتماد