تجارت جهان از لنز آنکتاد

به گزارش گروه اقتصاد بین‌الملل روزنامه «دنیای اقتصاد»، بر اساس آمارهای این نهاد بین‌المللی، در اقتصادهای اروپا، آمریکای مرکزی، جنوب آفریقا و جنوب‌شرقی آسیا، صادرات کالا سهمی تنها کمتر از ۲۰ درصد از تولیدناخالص‌داخلی آنها دارد، در حالی که در منطقه حوزه دریای کارائیب و مرکز و شرق آفریقا این سهم به کمتر از ۱۰ درصد می‌رسد. در این رابطه در ۲۰۱۸، اقتصادهای درحال‌گذار، افزایشی ۷/ ۲۲ درصدی را در تجارت کالایی خود تجربه کردند، افزایشی که بیش از دو برابر رشد واردات این کشورها با نرخ ۴/ ۹ درصد بوده است. بر این اساس آفریقا نیز رشد قابل‌توجه ۷/ ۱۴ درصدی را در جریان صادرات سال ۲۰۱۸ خود داشت، در حالی که جریان واردات این منطقه با روندی آهسته‌تر ۶/ ۱۱ درصد رشد کرد. در نهایت، صادرات و واردات در سایر کشورها، رشدی هم‌تراز با میانگین جهانی در این سال داشت (نرخ‌های بین ۸ تا ۱۱ درصد)، در حالی که واردات رشدی سریع‌تر از صادرات را به ثبت رساند.

برای اقتصادهای درحال‌توسعه و درحال‌گذار جهان، ارزش کالاهای صادراتی فراتر از کالاهای وارداتی در این سال بود، در حالی که اقتصادهای توسعه‌یافته به‌طور میانگین در این سال واردکننده خالص بودند. با این حال طی پنج سال گذشته، مازاد تجاری اقتصادهای درحال‌توسعه، از ۴۵۵ میلیارد دلار در ۲۰۱۴ به ۳۵۵ میلیارد دلار در ۲۰۱۸ کاهش یافت. در مقابل، در حالی که مازاد اقتصادهای درحال‌گذار تا سال ۲۰۱۶ به سطح ۷۲ میلیارد دلار رسید، اما از آن سال تا ۲۰۱۸ با رشدی قابل‌توجه به ۱۸۳ میلیارد دلار افزایش یافت. این روند برای تجارت اقتصادهای توسعه‌یافته نیز رخ داد، جایی که کسری تجاری آنها تا ۲۰۱۶ به سطح ۶۳۴ میلیارد دلار بهبود یافت، اما از آن سال تا ۲۰۱۸ به ۸۵۸ میلیارد دلار وخیم‌تر شد.

در سال ۲۰۱۸، بزرگ‌ترین جریان تجارت کالایی جهان برای روابط میان چین و آمریکا و کشورهای همسایه آنها رقم خورد. در این سال آمریکایی‌ها وارداتی بالغ بر ۵۶۳ میلیارد دلار از چین داشتند، در حالی که در جهت مخالف ۱۶۸ میلیارد دلار کالا از آمریکا به چین صادرات شد. بر اساس آمارها، تجارت چین - واردات به همراه صادرات - با هنگ‌کنگ، ژاپن، تایوان و کره‌جنوبی در مجموع رقم ۲/ ۱ هزار میلیارد دلار را به ثبت رساند. البته بزرگ‌ترین حجم تجارت درون‌منطقه‌ای در اروپا تجربه شد. در ۲۰۱۸، حدود ۶۹ درصد از کل صادرات اقتصادهای اروپایی با شرکای تجاری درون این قاره بود، در حالی که برای منطقه آسیا این نرخ روی ۶۰ درصد ایستاده است. در مقایسه عمده جریان تجارت در منطقه اقیانوسیه، آمریکای لاتین، کشورهای حوزه دریای کارائیب، آفریقا و آمریکای شمالی با کشورهای خارج از این مناطق بوده است. از دیگر آمارهای گزارش «آنکتاد»، تجارت مربوط به نیم‌کره‌های زمین است. بر این اساس سال گذشته اقتصادهای توسعه‌یافته جهان حجم تجارت کالایی ۹/ ۶ هزار میلیارد دلاری را به ثبت رساندند (جریان تجارت شمال‌به‌شمال). این در حالی است که جریان تجارت کالایی جنوب‌به‌جنوب و میان اقتصادهای درحال‌توسعه روی نرخ ۴/ ۵ هزار میلیارد دلار ایستاد. به‌علاوه جریان تجارت میان اقتصادهای توسعه‌یافته و درحال‌توسعه (تجارت جنوب‌به‌شمال و برعکس) رقم ۹/ ۶ میلیارد دلاری را تجربه کرد. بنابراین برای اقتصادهای توسعه‌یافته، تجارت با کشورهای درحال‌توسعه به اندازه تجارت با همتایان توسعه‌یافته اهمیت دارد.

در ۲۰۱۸، بزرگ‌ترین مقصد صادراتی اقتصادهای درحال‌توسعه، آمریکا با ۴/ ۱ هزار میلیارد دلار بود، در حالی که چین با ۱/ ۱ هزار میلیارد دلار دومین مقصد صادراتی این اقتصادها بود. این در حالی است که عمده منبع واردات این اقتصادها نیز از کشورهایی مشابه تامین شده است. در این سال، صادرات از اقتصادهای درحال‌توسعه منطقه آمریکا نیز عمدتا به مقصد آمریکا صورت گرفت (حجم تجارت سال گذشته این اقتصادها به آمریکا بالغ بر ۴۶۰ میلیارد دلار برآورد شده است). در نهایت برای اقتصادهای درحال‌توسعه منطقه آفریقا، بزرگ‌ترین بازار صادراتی در سال گذشته آسیا و اروپا بود، در حالی که چین با ۵۴ میلیارد دلار و هند با ۳۷ میلیارد دلار بزرگ‌ترین هدف این اقتصادها در سال گذشته محسوب می‌شوند.