سارا اصغری – وضعیت بازار پوشاک در آستانه بازگشایی مدارس ایران در سال‌جاری تحت‌تاثیر تورم بالا و کاهش قدرت خرید خانوارها با چالش‌های قابل‌توجهی روبهرو شده است و نسبت به سال‌های گذشته دیگر خبری از رونق آنچنانی فصلی در این بازار نیست. قیمت پوشاک نسبت به سال گذشته بین ۴۰ تا ۶۰درصد افزایش یافته است. در این میان نیز قیمت لباس فرم مدارس با جهشی چشمگیر روبهرو شده و روپوش دخترانه و پسرانه از میانگین ۶۰۰ تا ۸۰۰هزار تومان در سال گذشته و به بالاتر از ۵/۱میلیون تومان رسیده است. این افزایش ۱۰۰ تا ۱۵۰درصدی برای خانواده‌ها بسیار سنگین تمام شده است. این افزایش ناشی از رشد هزینه‌های تولید (پارچه، چرم، دستمزد و …)، افزایش قیمت دلار و تورم عمومی در کشور اتفاق افتاده است. بالا رفتن قیمت پوشاک سبب شده بسیاری از خانواده‌ها به‌دلیل کاهش قدرت خرید ترجیح بدهند از لباس‌های سال گذشته فرزندان‌شان استفاده کنند یا به خرید از بازارهای غیررسمی و کالاهای با قیمت پایین‌تر روی بیاورند. در این میان حتی بازار دست‌دوم پوشاک نیز رونق یافته است. در چنین شرایطی طبیعی است که تولیدکنندگان نیز به سمت استفاده از پارچه‌های با قیمت پایین‌تر یا کاهش سود خود پیش بروند تا قیمت نهایی را کنترل کنند. با ادامه چنین شرایطی یکی از راهکارهایی که تولیدکنندگان لباس در پیش خواهند گرفت، این است که به سمت استفاده از پارچه‌هایی با کیفیت پایین پیش خواهند رفت.
با ادامه تورم در کشور رکود نسبی در بازار پوشاک نیز ادامه می‌یابد. از همین‌رو خانواده‌ها بیشتر براساس ضرورت خرید خواهند کرد و حتی در ادامه روندهای تورمی ممکن است شاهد تغییر الگوی مصرف به سمت کالاهای با دوام کمتر و قیمت‌های پایین‌تر نیز پیش برویم. در مجموع بازار پوشاک مدارس امسال با وجود افزایش قیمت‌ها با استقبال کمتری از سوی مصرف‌کنندگان مواجه شده و کاهش قدرت خرید مردم اصلی‌ترین عامل این مساله است.
کالایی که دیگر اولویت نخست خانوار نیست
درباره رونق بازار پوشاک مدارس مجید نامی، کارشناس حوزه پوشاک در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» عنوان کرد: بازارهای فصلی همیشه بر بازار پوشاک تاثیرگذار بوده‌اند و نسبت به سایر فصول دیگر سبب رونق این بازار شده‌اند که یک فصل آن مربوط به فصل بهار و رسیدن سال جدید است و دیگری نیز با آمدن فصل پاییز و با بازگشایی مدارس است. در سال جاری نیز با آمدن فصل مدارس شاهد رونق نسبی در بازار پوشاک هستیم اما نسبت به سال‌های گذشته این رونق چندان چشمگیر نبوده است. نامی در ادامه توضیح داد: مهم‌ترین چالش این روزهای بازار پوشاک این موضوع است که پوشاک از اولویت نخست سبد خانوار خارج شده است. موضوع تورم، بازار پوشاک را بیش از پیش تحت‌تاثیر خود قرار داده است. تورم فزاینده در اقتصاد کشور سبب کاهش قدرت خرید مردم شده است و این موضوع به نوبه خود بر بازار پوشاک اثرگذار بوده است. در چنین شرایطی تولیدکنندگان نیز بیش از گذشته باید به فکر بازارهای جایگزین و صادرات باشند که بازارهای صادراتی نیز به دلیل تحریم‌ها و افزایش قیمت تمام شده با چالش‌های خاص خودش روبهرو است.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: هم‌اکنون خروج از شرایط تورمی در کشور با راهکارهای اقتصادی محقق شدنی نیست و این امر بیش از هر امر دیگر به موضوعاتی زیرساختی، نظام بانکی و قیمت ارز در کشور رقم خورده است. این کارشناس حوزه پوشاک در ادامه با تاکید بر این موضوع که آمارهای رسمی تورم هر بخش را جداگانه اعلام می‌کنند، ادامه داد: بیشترین تورم مربوط به مواد غذایی، مسکن و هزینه‌های آی‌تی خانوار است و تورم پوشاک پس از آن قرار گرفته است. در این دسته‌بندی خانوارها به دلیل تورم حتی مواد غذایی را از سبد خانوار خود تقلیل داده‌اند چه برسد به پوشاک که در اولویت دوم قرار دارد. این کارشناس حوزه پوشاک با تاکید بر این موضوع که صنعت پوشاک می‌تواند اشتغالزایی بالایی به همراه داشته باشد، ادامه داد: موضوع تنها افزایش مواد اولیه پوشاک نیست، هزینه اجاره فروشگاه‌های پوشاک به نسبت تورم نیز در حال افزایش یافت. این افزایش هزینه‌ها سبب تورم و افزایش قیمت پوشاک شده است که این امر می‌تواند سبب خارج شدن پوشاک از سبد خرید خانوار شده است.
کلام آخر
وضعیت کنونی بازار پوشاک مدارس در ایران تصویری گویا از یک «فشار چندجانبه» است که بر قشر متوسط و کم‌درآمد جامعه وارد می‌آید. این پدیده تنها به افزایش قیمت‌ها محدود نمی‌شود بلکه نشان‌دهنده یک «تغییر ساختاری» در الگوهای مصرف و اولویت‌های خانوار است. تورم لگام‌گسیخته، پوشاک را که زمانی کالایی ضروری محسوب می‌شد، به کالایی «نیمه‌لوکس» تبدیل کرده و آن را از سبد خرید بسیاری خارج ساخته است. در چنین شرایطی راهکارهای مقطعی مانند کاهش کیفیت مواد اولیه یا تحمل زیان توسط تولیدکنندگان تنها بر عمق بحران می‌افزاید و در نهایت منجر به کاهش بیشتر کیفیت زندگی و رکود پایدارتر در این صنف می‌شود. رونق بازار دست‌دوم و اقبال به کالاهای غیررسمی، زنگ خطری است که نشان می‌دهد اقتصاد ایران به سمت «عادی‌سازی فقر» و «غیررسمی شدن» هرچه بیشتر در حرکت است. بنابراین بحران فعلی پوشاک،تنها یک نشانه نیست بلکه نمادی از یک بیماری عمیق‌تر اقتصادی است که درمان آن نه با مسکن‌های مقطعی که تنها با اصلاحات بنیادین در نظام اقتصادی و مهار تورم ساختاری ممکن خواهد شد.