«دست‌درازی به حریم خصوصی کاربران ایرانی به دادستانی گزارش می‌شود.» این نکته را شاید بتوان شاه‌بیت سخنرانی دیروز محمدجواد آذری‌جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات دانست. حالا با وجود آن‌که فروش اطلاعات مشتریان اپراتورهای تلفن‌همراه بارها و بارها مطرح و البته تکذیب شده است، وزیر جوان کابینه روحانی تأکید دارد که این اتفاق رخ داده و در دست پیگیری است. او البته از تخلف دیگری در زمینه دسترسی به حریم خصوصی کاربران پرده برداشته و گفته است؛ به تازگی برخی وب‌سایت‌های خبری کدها و اسکریپت‌هایی را در کدگذاری سایت خود قرار می‌دادند که از CPU (پردازنده) کامپیوتر کاربر برای ماینینگ یا ارزکاوی برای پول‌های رمزی استفاده می‌کردند و این اقدام عامدانه بود. او توضیح داده است: در این اقدام بدون اطلاع مردم از CPU رایانه آنها برای کاوش ارز استفاده می‌شد که هزینه تولید پول مجازی از پول برق و اینترنت کاربران پرداخت می‌شد. حالا او تذکر می‌دهد که دست‌درازی به حریم خصوصی کاربران ایرانی را جدی‌تر پیگیری می‌کند و موضوع کد دزدی در فضای مجازی را به دادستانی گزارش می‌دهد.
البته ماجرای حریم خصوصی کاربران ایرانی به همین‌جا خلاصه نمی‌شود و این مسأله پاشنه آشیل توسعه کسب‌وکارهای مجازی در ایران به شمار می‌آید. کسب‌وکارهایی که با یک مانع بزرگ به نام «بی‌اعتمادی» مواجه‌اند و از همین رهگذار است که نه‌ ایمیل و جویشگر‌های فارسی با اقبال عمومی مواجه شد و نه وبلاگ‌ها و شبکه‌های اجتماعی بومی. البته این نگرانی چندان هم بیراه نیست. در ایران هیچ قانون دقیق و مشخصی برای حفاظت از حریم خصوصی کاربران وجود ندارد و اگرچه وزیر ارتباطات اعلام کرده است؛ نقض حریم خصوصی کاربران را به دادستانی گزارش می‌دهد اما قوانین موجود تنها قابلیت پیگیری توسط شاکی خصوصی و نه مدعی‌العموم را دارد.
این درحالی است که سهیل مظلوم، تحلیلگر فناوری اطلاعات و ارتباطات به «شهروند» می‌گوید: در کشورهای توسعه‌یافته نقض حریم خصوصی کاربران جرایم و تبعات سنگینی به دنبال دارد آن‌قدر که حتی نهادهای سیاسی هم برای به دست آوردن اطلاعات کاربران با راه دشواری روبه‌رو هستند. از آن گذشته فعالیت جهانی بسیاری از برندهای آی.تی مشروط به اعتبارسنجی این شرکت‌ها در زمینه حفظ حریم خصوصی کاربران است.
با این وجود پیشقدم‌شدن وزیر دهه شصتی روحانی برای برداشتن این سنگ بزرگ یک گام به جلو تلقی می‌شود. آذری‌جهرمی دیروز در همایش جنبه‌های حقوقی فناوری اطلاعات و ارتباطات از تدوین مقررات ویژه فضای مجازی خبر داده و گفته است؛ مجموعه قوانینی در این زمینه به صورت لایحه آماده شده که درحال حاضر در دست بررسی است.
رونق مبادله ارز دیجیتال در صرافی‌ها
محمدجواد آذری‌جهرمی، وزیر ارتباطات با اشاره به این‌که خریدوفروش ارزهای مجازی در صرافی‌های ایران رونق زیادی پیدا کرده است، گفت: به تازگی گزارشی ارایه شد که حکایت از سوءاستفاده برخی وب‌سایت‌های پربیننده از کاربران داشت. برخی وب‌سایت‌ها کدها و اسکریپت‌هایی که مخرب نبودند اما می‌توان به آنها عنوان دزدکد را داد، در کدگذاری سایت خود قرار می‌دادند که از CPU (پردازنده) کامپیوتر کاربر برای ماینینگ یا ارزکاوی برای پول‌های رمزی استفاده می‌کردند.
او گفت: برخی وب‌سایت‌هایی که این کد بر آنها قرار داده شده بود، از طریق اطلاع به مدیران پایگاه‌ها اصلاح شدند. همچنین آثاری از هک‌شدن در برخی وب‌سایت‌ها هم نیست. سایت‌های خبری به صورت عامدانه این کد را در صفحات خود قرار دادند که کار غیراخلاقی است و باید جلوی آن را بگیریم و حتما ادله قانونی در این‌باره که یک دزدی آشکار در فضای مجازی است را جمع می‌کنیم.
وزیر ارتباطات تأکید کرد: این دانش به شکل صحیح خود محترم است اما شکل اجرای فعلی آن‌که با اطلاع‌ندادن مشترک از ظرفیت رایانه و هزینه برق آن استفاده می‌شود، غیرمجاز و غیراخلاقی است.
آذری‌جهرمی ادامه داد: این اطلاع‌رسانی برای اتمام حجت بود و اطلاعات لازم را از طریق خزشگرها در اختیار داریم و برای برخورد به دادستانی اعلام می‌کنیم.
فروش اطلاعات مشترکان اپراتورها
فروش اطلاعات مشتریان اپراتورها که بارها تکذیب شده است، برای نخستین‌بار از زبان وزیر جوان کابینه روحانی تأیید شد. گرچه پس از افشای این موضوع توسط جهرمی اپراتورها بار دیگر این موضوع را تکذیب کردند اما او دیروز دوباره فروش اطلاعات توسط اپراتورها را به زبان آورد و گفت: دیشب گزارشی به صورت آنی دریافت کردیم که یکی از اپراتورها امکانی تبلیغاتی را فراهم کرده که در مراجعه کاربر به برخی سایت‌ها امکان استخراج شماره مشترک برای مقاصد تبلیغاتی و ارسال پیامک تبلیغاتی برای آن سایت فراهم می‌شود که در بررسی‌ها مشخص شد هر دو اپراتور این کار را کرده‌اند.
آذری‌جهرمی گفت: این اقدام ناقض حریم خصوصی مشترکان موبایل است و باید متوقف شود.
او البته گفت: در این‌باره کلیپی نیز تهیه شده بود که با توجه به این‌که کمی از فنی سر درمی‌آورم، کلیپ صحت داشت و نشان می‌داد با استفاده از ناشی‌گری در پیاده‌سازی ابزاری این دسترسی فراهم شده است اما باید این موضوع بررسی دقیق‌تر شود و اگر صحت آن کاملا اثبات شد، حتما با آن برخورد می‌کنیم و مردم بدانند اگر چنین گزارش‌هایی بگیریم، آن را مخفی نمی‌کنیم و اقدام قطعی انجام می‌دهیم.
وزیر ارتباطات اما، گزارش‌شدن این موضوع فضای مجازی را یک ضعف نظارتی برای زیرمجموعه تحت نظارت خود دانست و گفت: در این موضوع ابزارهای نظارتی وزارت ارتباطات و مرکز ماهر برای شناسایی تخلف پیش از اعلام سایرین ضعیف بوده است.
آذری‌جهرمی همچنین درباره تأکید مسئولان بر لزوم تعیین تکلیف قانون مالکیت فکری و معنوی گفت: لایحه‌ای که فعلا در مجلس در دستور کار است، توسط وزارت فرهنگ پیگیری می‌شود که بیشتر به مباحث حوزه نشر پرداخته و نظام ثبت خلاقیت‌ها که مورد نظر کسب‌وکارهای نوین است را زیاد مدنظر ندارد.
او گفت: تعیین تکلیف این موضوع نباید این‌قدر طول بکشد که به پایان ‌سال بعد موکول شود.
اقتصاد دیجیتال تولیدکننده ٢٥‌درصد ثروت جهان می‌شود
پیش‌بینی‌های بانک جهانی نشان می‌دهد که تا‌ سال ٢٠٢٠ چیزی حدود ٢٥‌درصد ثروت جهان در حوزه اقتصاد دیجیتال تولید می‌شود. این درحالی است که ایران در این زمینه هنوز اندرخم یک کوچه است و البته یکی از مهمترین موانع توسعه این بخش نبود قوانین کافی برای پشتیبانی از فعالان این عرصه و کاربران است. درهمین راستا دیروز لوایح حقوق فناوری اطلاعات و ارتباطات رونمایی شد. لوایحی که قرار است به کمک فعالان این عرصه آمده و پشتوانه حقوقی آن را تقویت ‌کند. لوایح حقوق فناوری اطلاعات شامل لایحه‌های «حمایت از داده‌ها»، «تراکنش‌های الکترونیک»، «حکمرانی الکترونیک»، «شناسه‌های الکترونیک» و «حقوق مسئولیت ارایه‌دهندگان خدمات ارتباطات و فناوری اطلاعات» است. بنابر اعلام، این ٥ لایحه با جمع‌بندی اولویت‌ها و با همکاری پژوهشگاه قوه‌قضائیه و با جمع‌بندی نظرات کارشناسان این حوزه تدوین شده است.
رسول سراییان، رئیس سازمان فناوری اطلاعات با بیان این‌که در دهه اخیر در دنیا سه تحول اساسی شکل گرفته است؛ این تحولات را یکی کاهش ذخایر منابع طبیعی، افزایش مخاطرات زیست‌محیطی و تحولات در حوزه دانش و فناوری اطلاعات ذکر کرد و ادامه داد: همه این تحولات نشانگر این است که جهان باید وابستگی خود را به ذخایر زیرزمینی کاهش دهد و از منابع دیگری خلق ثروت کند. این‌جاست که اقتصادی دیجیتال معنا می‌گیرد.
او با بیان این‌که اقتصاد دیجیتالی بر پایه نوآوری بنا شده است، اظهار کرد: این نوآوری‌ها در حوزه کسب‌وکارهای نوپا محقق خواهد شد. امارات متحده عربی گفته که تا‌ سال ۲۰۲۰ می‌خواهد رتبه اول اقتصاد دیجیتالی در منطقه را به دست بیاورد و حتی قطر هم اظهار کرده تا‌ سال ۲۰۴۰ می‌خواهد رتبه اول اقتصاد دیجیتالی در دنیا باشد.
رئیس سازمان فناوری اطلاعات با بیان این‌که امروزه بسیاری از کسب‌وکارهای مبتنی بر اقتصاد دیجیتالی وابسته به قوانین و مقررات است، گفت: واقعیت این است که بسیاری از فرصت‌های نوپا و افراد خلاق به جای توسعه کسب‌وکار خود، با یک چالش حقوقی مواجه هستند که حل این چالش‌ها می‌تواند اثری بسیار مثبت در این کسب‌وکارها داشته باشد.
سراییان با بیان این‌که اگر ما نتوانیم سهم خود را از اقتصاد دیجیتال در دنیا بگیریم، دیگران از ما سبقت خواهند گرفت، گفت: وزارت ارتباطات در دولت یازدهم بزرگترین تحول را در حوزه ICT در کشور رقم زد و توانست نسل سه و چهار اینترنت در کشور را فراهم کند. این وظیفه زیرساختی وزارت ارتباطات بود که در ادامه دولت و حاکمیت هم باید فعالیت در این فضای فراهم‌شده را تسهیل کند.