اين نشست كه با ميانجي‌گري مستقيم دولت عمان صورت گرفت، يكي از حلقه‌هاي مهم در زنجيره گفتوگوهاي غيرمستقيم ميان تهران و واشنگتن در دوره پس از خروج امريكا از برجام در سال ۲۰۱۸ بود.
هدف اصلي از اين ديدار، بررسي راه‌هاي كاهش تنش، ايجاد كانال ارتباطي پايدار ميان دو كشور و يافتن زمينه‌هاي مشترك براي بازگشت به چارچوب توافق هسته‌اي بود. عمان كه پيش‌تر نيز در مذاكرات منتهي به برجام نقش كليدي ايفا كرده بود، بار ديگر بستري بي‌طرف و امن براي رايزني فراهم كرد.
جمهوري اسلامي ايران در اين دوره از مذاكرات در پي ارزيابي نيت و ميزان جديت امريكا در طرح پيشنهاد گفت‌وگو بود و هرگونه تصميم در تداوم اين گفت‌وگو‌ها مشروط به اين انگيزه‌ها خواهد بود.
احياي كانال‌هاي ديپلماسي ميان ايران و امريكا
ميزباني عمان بار ديگر نشان داد كه اين كشور در ديپلماسي منطقه‌اي نقش بي‌طرف و موثري دارد. مقامات عماني علاوه بر فراهم كردن فضا براي گفت‌وگو، پيشنهادهايي در زمينه روش اجراي گام‌هاي متقابل مطرح كردند كه مورد توجه دو طرف قرار گرفت.
نشست عمان گرچه بدون نتيجه نهايي مشخص پايان يافت، اما از نظر كارشناسان يك گام مثبت در جهت احياي كانال‌هاي ديپلماسي ميان ايران و امريكا به شمار مي‌رود كه استمرار اين نوع ديدارها مي‌تواند به كاهش سوءتفاهم‌ها و زمينه‌سازي براي گفتوگوهاي رسمي‌تر كمك كند.
در اين ميان «دونالد ترامپ» به‌دنبال توافقي است كه بر اساس آن ايران به‌طور كامل برنامه غني‌سازي اورانيوم خود را برچيند. در همين چارچوب، يك مقام امريكايي اعلام كرده هدف اصلي مذاكرات «توقف و نابودي ظرفيت غني‌سازي هسته‌اي ايران» است.
در نقطه مقابل، تهران خواهان توافقي مشابه آنچه در سال ۲۰۱۵ با دولت باراك اوباما و ساير قدرت‌هاي جهاني به امضا رسيد، است؛ توافقي كه در آن ايران پذيرفت فعاليت‌هاي غني‌سازي خود را به‌طور چشمگيري محدود كند و در ازاي آن، كاهش تحريم‌ها را دريافت كند. اختلافات حتي در سطح نحوه برگزاري مذاكرات نيز مشهود بود؛ در حالي كه ترامپ بر گفتوگوهاي مستقيم تأكيد مي‌كرد، ايران اعلام كرد اين گفت‌وگو‌ها صرفا به‌صورت غير مستقيم انجام خواهد شد.
واكنش سريع بازارها به اخبار مذاكرات
قيمت طلای ۱۸ عيار روز يكشنبه ۲۴ فروردين ماه تا ظهر به گرمي شش ميليون و 684 هزار تومان رسيد و از مرز هفت ميليون عقب رفت. صراف‌ها در اين روز هر قطعه سكه امامي را به شكل تك فروشي و به‌طور متوسط ۸۰ ميليون و ۱۳۰ هزار تومان فروختند. اما اگر عصر شنبه به بازار مي‌رفتيد، روبروي عبارت سكه امامي در تابلوی صرافي‌ها عددي نزديك ۸۸ ميليون و ۶۶۰ هزار تومان به چشمتان مي‌خورد.
قيمت سكه امامي حالا با اين ميزان كاهش؛ معادل ۹.۶ درصد پايين آمده است و بيشتر از هر سكه ديگري به‌خاطر اخبار مذاكرات مسقط، سر به زير شده است. اين ميزان كاهش قيمت براي نيم‌سكه بهار آزادي برابر ۹.۳ درصد محاسبه مي‌شود.
قيمت نيم‌سكه بهار آزادي از محدوده ۵۸ ميليون به كانال ۵۳ ميليون برگشته است. ربع‌سكه بهار آزادي در حالي كه عصر روز شنبه ۲۹ ميليون و ۷۰۰ هزار تومان معامله مي‌شد روز گذشته يكشنبه 24 فروردين ماه بيشتر از ۲۷ ميليون و ۲۰۰ هزار تومان مشتري نداشت. سكه گرمي هم كه افت قيمت ۳.۴ درصدي را به‌چشم ديد، به‌جاي ۱۴ ميليون و ۵۳۰ هزار تومان، ۱۴ ميليون و ۳۰ هزار تومان قيمت خورد.
دلار وارد كانال 80 هزار تومان شد بورس صعودي بالا رفت
همچنين دلار بازار آزاد از كريدور ۹۰ هزار توماني خارج شد و دلا‌ل‌هاي ميدان فردوسي ديروز براي دلار ۸۹ هزار توماني هم مشتري نداشتند. هر اسكناس دلار تا بعد از ظهر روز گذشته معادل 84 هزار تومان قيمت خورد در حالي كه نرخ دلار عصر شنبه محدوده ۹۶ هزار و ۲۱۵ تومان را پشت سر گذاشت.
شاخص بورس نيز روز گذشته در سايه خوش‌بيني به مذاكرات و توافق ايران و امريكا، مثبت‌هاي شگفت‌انگيري را تجربه كرد. به اين ترتيب، روز گذشته بيش از 4.3 همت پول حقيقي وارد بازار سهام شد.
شاخص كل بورس روز يكشنبه 24 فروردين ماه 62 هزار و 850 واحد بالا رفت و با رشد 2.21 درصدي در ارتفاع دو ميليون و 908 هزار و 647 واحدي ايستاد و شاخص كل فرابورس نيز در جريان معاملات ديروز بازار سهام با رشد 404 واحدي، معادل 1.62 درصد بالا رفت و در ارتفاع 25 هزار و 388 واحد نشست.
فضاي مساعدي براي ادامه مذاكرات شكل گرفته است
وحيد شقاقي شهري، اقتصاددان در مورد واكنش بازارها به اخبار مذاكرات به «اعتماد» گفت: در مورد بازارهاي مختلف، اخبار منتشر شده در چند روز اخير چه از داخل كشور و چه از طرف امريكايي‌ها نشان مي‌دهد كه احتمال نتيجه‌بخش بودن مذاكرات بسيار بالاست. به‌نظر مي‌رسد از سوي رهبري و مديران عالي نظام نيز اجماعي براي آغاز مذاكرات شكل گرفته است. هر چند در مورد نحوه مذاكرات (مستقيم يا غيرمستقيم) بحث‌هايي مطرح بود، اما بنده شرايط داخل كشور را بررسي كردم و مخالفت شديد يا فرماندهي‌شده‌اي مشاهده نكردم و اين نشان‌دهنده نوعي تفاهم بين نهادهاي مختلف كشور است.
اين كارشناس اقتصادي در ادامه خاطرنشان كرد: جلسه‌اي كه روز شنبه در عمان برگزار شد نيز فضاي مثبتي در كشور ايجاده كرده است و هم ايران و هم امريكا اخبار مثبتي منتشر كردند. حتي ترامپ هم پيام مثبتي ارسال كرد. امروز هم كه اخبار را رصد مي‌كردم، خبر منفي يا واكنش تند خاصي از تندروترين افراد نديدم. همه اينها نشان مي‌دهد كه فضاي مساعدي براي انجام مذاكرات شكل گرفته است و احتمال موفقيت آن زياد است.
او تصريح كرد: بازارها هم بسيار سريع به اين اخبار واكنش نشان دادند. دلار كه تا بيش از ۱۰۰ هزار تومان رشد كرده بود، كاهش پيدا كرد. حتي بهاي «تتر» هم ديشب حوالي ۸۴ هزار تومان معامله شد، گرچه روز يكشنبه كمي افزايش يافت اما برخي مقاومت‌ها در برابر كاهش دلار وجود دارد، اما با ادامه روند مثبت، قيمت دلار مي‌تواند به محدوده ۷۰ تا ۷۵ هزار تومان برسد. به همين شكل، با وجود افزايش اونس جهاني، طلا هم افت كرد و حباب آن در حال تخليه شدن است.
رونق بازار مسكن و رشد شاخص‌هاي بورس
اين اقتصاددان تصريح كرد: در سمت مقابل، بازار مسكن كه سال‌ها در ركود بود، مي‌تواند از آرامش نسبي فضاي سياسي سود ببرد. اگر فضاي التهاب‌آلود جنگ و تحريم‌ها كاهش يابد، نقدينگي سرگردان احتمالا به سمت بازار مسكن خواهد رفت. به نظر مي‌رسد از خرداد ماه به بعد، معاملات مسكن رونق نسبي خواهد گرفت. اما نبايد انتظار يك جهش قيمتي شديد را داشت، به دليل اينكه شكاف بين درآمد خانوارها و قيمت مسكن هنوز زياد است. بنابراين، رونق معاملات بيشتر در قيمت‌هاي فعلي خواهد بود و اگر افزايشي هم رخ دهد، نهايتا در حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد خواهد بود.
شقاقي شهري افزود: بازار بورس هم روز يكشنبه واكنش خوبي داشت. شاخص كل بيش از ۶۳ هزار واحد رشد كرد و به بالاي ۲.۹ ميليون رسيد. ارزش معاملات هم حدود ۹۳۰۰ ميليارد تومان بود كه عدد خيلي خوبي است. ۴۴۰۰ ميليارد تومان ورود پول به بازار سهام داشتيم، در حالي كه بيش از ۱۰۰۰ ميليارد تومان از صندوق‌هاي طلا خارج شده است و بيش از ۹۰ درصد نمادهاي بازار روز يكسنبه سبز بودند و جو بسيار خوبي حاكم بود.
بورس در كف تاريخي
اين كارشناس اقتصادي گفت: در دولت سيزدهم، بورس در وضعيت ركودي شديد قرار داشت، ولي در دولت چهاردهم، با ورود آقاي همتي و حمايت‌هايي كه صورت گرفت، شاخص از ۲ ميليون به ۲.۹ ميليون رسيد. اگرچه بعد از آن رشد متوقف شد، اما اخبار اخير مي‌تواند بورس را دوباره به مسير رشد برگرداند. بازار بورس اكنون در كف تاريخي خود است و مي‌تواند محل جذب نقدينگي باشد، كه براي شركت‌ها هم فرصت خوبي ايجاد مي‌كند. او ادامه داد: در نهايت، اگر آرامش حاصل از مذاكرات برقرار شود، مي‌توان اميدوار بود كه پروژه‌هاي متوقف شده در كشور دوباره آغاز شوند و منابع ارزي مي‌توانند وارد كشور شوند و سرمايه‌گذاران خارجي نيز ممكن است اعتماد بيشتري به اقتصاد ايران پيدا كنند. گرچه شخصا تا اواخر سال گذشته تصور منفي‌اي از آينده اقتصاد ايران داشتم، اما به‌نظر مي‌رسد ورق برگشته است و شرايط به‌مراتب بهتر از قبل شده است، البته نبايد فراموش كنيم كه اقتصاد ايران با ناترازي‌هاي بزرگي مواجه است كه حاصل ۴۰ تا ۵۰ سال سياست‌گذاري‌هاي غلط بوده و مهار آنها كار بسيار سختي است. شقاقي شهري گفت: اين مذاكرات مي‌تواند مقدمه‌اي باشد براي تلاش دولت در جذب سرمايه و ايجاد اعتماد در جامعه، تا بخشي از ناترازي‌ها رفع يا مهار شود. كنترل اين ناترازي‌ها در حوزه انرژي، برق، آب، فرونشست زمين و صندوق‌هاي بازنشستگي، بايد اولويت دولت باشد، چون ريشه مشكلات اقتصادي و كسري بودجه ما در همين‌جاست و اميدوارم سال جاري، با توجه به آغاز اميدواركننده آن، بتواند نتايج مثبتي براي كشور به همراه داشته باشد.
ندا جعفری- اعتماد