رصد سرمایه‌گذاری در صنعت غذا

 ارزیابی روند صدور جواز و پروانه بهره‌برداری برای این صنعت در ۱۱ ماه منتهی به بهمن سال گذشته نشان می‌دهد این گروه همواره در میان صنایع جذاب برای سرمایه‌گذاران قرار داشته است. از سوی دیگر، رصد داده‌های اعلام‌شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت، نشان‌دهنده آن است که در دوره زمانی مورد بررسی بالاترین سرمایه‌گذاری محقق‌شده به گروه «محصولات غذایی و آشامیدنی» اختصاص داشته و این گروه توانسته ۳/ ۱۷ درصد از سرمایه‌گذاری کل کشور را به خود اختصاص دهد؛ همچنین بیشترین اشتغال ایجاد شده نیز به این گروه اختصاص داشته و سهم گروه صنایع غذایی و آشامیدنی از اشتغال در ۱۱ ماه منتهی به بهمن سال ۹۸، حدود ۱۴ هزار نفر ثبت شده است.

داده‌های اعلام‌شده همچنین بیانگر آن است که جذاب بودن این گروه برای سرمایه‌گذاران موجب شده از میان ۱۰۴پروانه مهم صادره در ۱۱ ماه منتهی به بهمن سال گذشته (طرح‌‌های صنعتی به تفکیک نوع بهره‌برداری «ایجادی و توسعه‌‌ای») ۱۶ طرح به این گروه اختصاص یابد؛ طرح‌‌های مهم راه‌اندازی شده در این گروه در دوره زمانی مورد بررسی به استان‌های «تهران، آذربایجان‌شرقی، قزوین، گلستان، اصفهان، اردبیل، البرز و مازندران» اختصاص داشته است و این استان‌ها توانسته‌ا‌ند بیشترین سرمایه‌گذاری در گروه «محصولات غذایی و آشامیدنی‌ها» را به خود اختصاص دهند.

داده‌‌های اعلام‌شده از سوی وزارت صنعت،‌ معدن و تجارت حاکی از این است که در مدت زمان مورد بررسی در مجموع ۲۵هزار و ۴۵۶ فقره جواز تاسیس با پیش‌بینی سرمایه‌گذاری بیش از ۳میلیون و ۳۸۸ میلیارد ریالی در کشور صادر شده که نسبت به مدت مشابه سال ۹۷ به لحاظ تعداد رشد ۸/ ۱۸ درصدی و به لحاظ ارزش نیز رشد بیش از ۲۵ درصدی داشته است. با توجه به داده‌های اعلام شده «گروه محصولات غذایی و آشامیدنی‌ها» با اخذ ۳هزار و ۴۵ فقره جواز تاسیس، توانسته‌ بیشترین میزان جواز تاسیس صادرشده را در میان سایر گروه‌‌های صنعتی به خود اختصاص دهد. 

داده‌های اعلام‌شده همچنین بیانگر آن است که در مدت زمان مورد بررسی در مجموع ۵هزار و ۸۹۲ فقره پروانه بهره‌برداری (ایجادی و توسعه‌‌ای) در کشور صادر شده است که سهم گروه «محصولات غذایی و آشامیدنی‌ها» از مجموع پروانه‌های بهره‌برداری صادرشده به تفکیک نوع گروه برابر با ۸۱۲ فقره بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل، رشدی بیش از ۱۳درصدی داشته است. همچنین بیشترین پروانه بهره‌برداری صادرشده نیز در دوره زمانی مورد بررسی مربوط به گروه «محصولات غذایی و آشامیدنی» است و متوسط سرمایه‌گذاری برای راه‌اندازی یک واحد در این گروه نیز ۵/ ۱۱۷ میلیارد ریال است.

داده‌های اعلام‌شده همچنین نشان‌دهنده آن است که سرمایه محقق‌شده برای پروانه‌‌های بهره‌برداری صادرشده در این مدت نیز ۵۵۱ هزار میلیارد ریال بوده که از این میزان سهم محصولات غذایی و آشامیدنی‌ها بیش از ۹۵ هزار میلیارد ریال بوده است. با توجه به داده‌های اعلام‌شده می‌توان گفت محصولات غذایی و آشامیدنی‌ها بالاترین سرمایه‌گذاری محقق‌شده در مدت زمان مورد بررسی را به خود اختصاص داده‌‌اند و ۳/ ۱۷ درصد از سرمایه‌‌گذاری کل کشور سهم دارند. اما اشتغال محقق‌شده برای پروانه‌های بهره‌برداری صادرشده نیز در مجموع برابر با ۹۳ هزار و ۷۹۵ نفر بوده که سهم اشتغال ایجاد شده در گروه «محصولات غذایی و آشامیدنی‌ها» در مدت زمان مورد بررسی ۱۳ هزار و ۹۷۰ نفر بوده است. 

از سوی دیگر، ارزیابی روند صدور پروانه بهره‌برداری حاکی از سبقت طرح‌های توسعه‌ای از طرح‌های ایجادی در گروه صنایع‌غذایی و آشامیدنی‌ها است. براساس آمار اعلام‌شده در مدت زمان موردبررسی در مجموع ۵۱۶ فقره پروانه بهره‌برداری توسعه‌ای (پروانه بهره‌برداری توسعه‌ای شامل پروانه‌‌‌های صادره برای توسعه واحدهای فعال می‌شود) ثبت شده که نسبت به سال قبل بیش از ۷/ ۱۱ درصد رشد داشته است. سهم «محصولات غذایی و آشامیدنی‌ها» از طرح‌های ایجادی (پروانه بهره‌برداری ایجادی شامل پروانه‌‌های صادره برای راه‌اندازی واحدهای جدید صنعتی می‌شود) صادرشده در این دوره زمانی برابر با ۲۹۶ فقره طرح بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد ۵/ ۱۷ درصدی داشته که این امر نشان‌دهنده آن است که سرمایه‌گذاران توسعه یا نوسازی واحدهای تولیدی موجود را به ایجاد واحدهای جدید ترجیح داده‌اند تا به این طریق بهره‌وری واحدهای تولیدی افزایش یابد. 

   طرح‌های مهم صنعتی

آمار اعلام‌شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت همچنین بیانگر آن است که در دوره زمانی مورد بررسی در مجموع ۱۰۴ طرح مهم به تفکیک نوع صنعتی و معدنی بودن به بهره‌برداری رسیده است که از میان طرح‌‌های مذکور سهم «گروه محصولات غذایی و آشامیدنی‌ها» ۱۶ طرح بوده است که با توجه به آمار اعلام شده می‌توان گفت بیش از ۱۵ درصد از طرح‌های مهم به بهره‌برداری رسیده به این گروه اختصاص داشته است. ‌

براساس داده‌های اعلام شده این طرح‌ها در دو بخش ایجادی (پروانه بهره‌برداری ایجادی شامل پروانه‌های صادره برای راه‌اندازی واحدهای جدید صنعتی می‌شود) و توسعه‌ای (پروانه بهره‌برداری توسعه‌ای شامل پروانه‌های صادره برای توسعه واحدهای فعال می‌شود) در استان‌های «تهران، آذربایجان‌‌شرقی، قزوین، گلستان، اصفهان، اردبیل، البرز و مازندران» راه‌اندازی شده‌اند که سهم استان تهران از طرح‌های به بهره‌برداری رسیده مهم برابر با ۴ طرح بوده است. استان‌های آذربایجان‌شرقی و قزوین هر کدام سه طرح بوده و استان گلستان نیز دو طرح مهم را از میان طرح‌های به بهره‌برداری رسیده به خود اختصاص داده است. از سوی دیگر، استان‌های اصفهان، البرز، اردبیل و مازندران نیز یک طرح را به خود اختصاص داده‌‌اند. براساس آمار اعلام‌شده چهار طرح مهم راه‌اندازی شده در استان تهران زمینه ایجاد اشتغال برای ۵۶۰ نفر را در کشور فراهم کرده و برای این طرح‌ها سرمایه‌ای حدود ۵۵ هزار میلیارد ریال صرف شده است.

اما آذربایجان‌شرقی نیز از میان طرح‌های مهم راه‌اندازی شده سه طرح را در مدت زمان مورد بررسی به خود اختصاص داده که به‌واسطه آنها زمینه ایجاد اشتغال برای ۳۴ نفر فراهم شده است. سرمایه محقق شده برای اجرای این طرح‌ها نیز حدود ۴ هزار میلیارد ریال است. به‌‌واسطه راه‌اندازی طرح‌های مهم در «گروه محصولات غذایی و آشامیدنی‌‌ها» در استان قزوین نیز برای ۱۷۶ نفر شغل ایجاد شده و برای راه‌اندازی این طرح سرمایه‌ای حدود ۲ هزار میلیارد ریال صرف شده است. 

برای استان البرز نیز یک طرح مهم در گروه «محصولات غذایی و آشامیدنی‌ها» راه‌اندازی شده و به‌واسطه این طرح زمینه ایجاد شغل برای ۲۳ نفر در کشور فراهم شده است؛ اما سرمایه صرف‌شده برای راه‌اندازی این طرح بالغ بر هزار میلیارد ریال بوده است. سهم استان اصفهان نیز در طرح‌های مهم راه‌اندازی شده در مدت زمان مورد بررسی برابر با طرح است که زمینه ایجاد ۱۲۲ نفر شغل را ایجاد کرده است، میزان سرمایه صرف شده برای این طرح بیش از هزار میلیارد ریال ثبت شده است. استان اردبیل نیز با یک سهم در مدت زمان مورد بررسی زمینه ایجاد اشتغال ۱۵۰ نفری را فراهم کرده است، سرمایه صرف شده برای راه‌اندازی این طرح بالغ بر هزار میلیارد ریال بوده است. 

سهم استان مازندران نیز از طرح‌های به بهره‌برداری رسیده در مدت زمان مورد بررسی یک طرح بوده که زمینه ایجاد اشتغال ۱۵۵ نفری را برای این استان فراهم کرده است، با توجه به داده‌های اعلام شده سرمایه صرف شده برای ایجاد این طرح بالغ بر هزار میلیارد ریال بوده است. 

   ارزیابی مدیران خرید

از سوی دیگر، رقم شامخ ترکیبی و صنعتی اسفند ۹۸ نیز نشان دهنده این است که صنعت در گرداب کرونا گرفتار شده است و مدیران دورنمای چندان خوبی از اقتصاد کشور پیش‌بینی نمی‌کنند. داده‌ها نشان می‌دهد در اسفند سال گذشته از میان ۵ مولفه اصلی شامخ «کل اقتصاد» و «صنعت»، به ترتیب شاخص «مقدار تولید محصولات» و «موجودی مواد اولیه خریداری شده» کمترین مقدار را به ثبت رسانده‌اند. همچنین در اسفند ۹۸، پایین‌ترین مولفه شامخ کل مربوط به شاخص «انتظارات تولید در ماه آینده» است. از سوی دیگر شاخص «مقدار تولید محصولات» در شامخ کل اقتصاد از ۷۷/ ۴۸ واحد در بهمن ۹۸ به ۱/ ۲۸ واحد در اسفند ۹۸ رسیده است. با توجه به داده‌های به‌دست آمده و نظرسنجی انجام شده از فعالان اقتصادی در اسفندماه ۹۸، دورنمای تولید و رونق در فروردین ۹۹ را کاهشی و نامساعد برآورد کردند. این مساله گرچه از یک‌سو می‌تواند به‌واسطه تعطیلات نوروزی توجیه شود اما عمدتا ناشی از اثرات مخرب کرونا بر فعالیت‌های اقتصادی است که باعث شده به‌جز چند رسته فعالیت تولیدی، مابقی فعالیت‌ها با افت قابل‌ملاحظه‌ای مواجه شوند.

در اسفندماه سال گذشته، وضعیت بخش صنعت نیز در واکنش به وقایع اثرگذار بر اقتصاد کلان، نابسامان بوده و شاخص شامخ، افت جدی انتظارات تولید در این ماه را پیش‌بینی می‌کند. براساس داده‌های منتشر شده از سوی مرکز پژوهش‌های اتاق ایران، شامخ بخش صنعت در اسفندماه ۹۸ به ۴۸/ ۴۲ واحد رسیده که نسبت به ماه قبل از آن ۶۶/ ۱۳ واحد معادل ۱۵/ ۳۲ درصد افت کرده است. در این ماه از میان همه مولفه‌های اثرگذار شامخ، شاخص «انتظارات تولید در ماه آینده» همانند عملکردی که از نگاه مدیران در شاخص کل اقتصاد ثبت کرده است، به کمترین مقدار رسیده که از وخامت تولید در فروردین ۹۹ حکایت دارد. در نظرسنجی از فعالان اقتصادی کشور، رقم این شاخص از ۳۸/ ۵۳ واحد در بهمن ۹۸ به ۵۲/ ۲۷ واحد در اسفند رسیده که از سقوط ۴۸ درصدی حکایت دارد.

در سایر شاخص‌های شامخ کل صنعت هم روند مثبت و رو به بهبودی دیده نمی‌شود. طبق داده‌های به‌دست آمده، «مقدار تولید محصولات» در اسفندماه نسبت به ماه قبل آن با افت روبه‌رو شده است. 

همچنین «میزان سفارشات جدید مشتریان» و «سرعت انجام و تحویل سفارش» با کاهش در اسفندماه نسبت به بهمن سال گذشته مواجه شده‌اند. «میزان به‌کارگیری نیروی انسانی»، «قیمت خرید مواد اولیه»، «موجودی محصول نهایی در انبار»، «میزان صادرات کالا»، «مصرف حامل‌های انرژی» و «میزان فروش محصولات» از دیگر شاخص‌هایی هستند که از نگاه مدیران صنایع روند رو به وخامتی را سپری خواهند کرد. براساس نظرسنجی صورت گرفته در اسفند ماه ۱۳۹۸، شامخ همه گروه‌های صنعتی به جز گروه «چوب، کاغذ و مبلمان» نشان از رکود و افت تولید در مقایسه با ماه قبل آن دارد. شاخص «مقدار تولید محصولات» هم تنها در گروه صنایعی مانند «چوب، کاغذ و مبلمان» و «سایر صنایع» امیدوار‌کننده نمره گرفته است. اما درخصوص «صنایع غذایی» این گروه نیز در کنار برخی از گروه‌ها طبق ارزیابی فعالان اقتصادی، در سرعت انجام و تحویل سفارش در شرایط بهتری به سر می‌برد. 

اما یکی از شاخص‌هایی که در شامخ کل صنعت به هیچ عنوان امیدوارکننده نیست، وضعیت بحرانی «موجودی مواد اولیه» از نگاه مدیران است. این شاخص در تمام گروه‌ها کمتر از ۵۰ واحد امتیاز گرفته است. اما شاخص «انتظارات تولید در ماه آینده» را می‌توان رکورددار کمترین امتیاز در میان سایر شاخص‌ها دانست.