شیوع ویروس کرونا در ماه‌های اخیر بر بخش‌های مختلفی از زندگی ما تأثیر گذاشت. سرعت انتقال بالای این ویروس منجر شد کشورها و سازمان‌های بین‌المللی توصیه‌ها و محدودیت‌هایی را برای سفرهای خارجی، داخلی، بین‌شهری و حتی درون‌شهری در نظر بگیرند. این محدودیت‌ها و نیز قرنطینه برخی شهرها، موجب شد بخش گردشگری و سایر بخش‌های مرتبط به آن، مانند حمل‌ونقل، هتلداری و رستوران تحت تأثیر قرار بگیرند.
ویروس کرونا حتی موجب شد یکی از مهم‌ترین رویدادهای این حوزه یعنی نمایشگاه بین‌المللی گردشگری برلین یا ITB که هر سال در روز ۴ مارس / ۱۴ اسفند به مدت ۴ روز در آلمان برگزار می‌شود، لغو و به تاریخ دیگری موکول شود.
بازنگری در آمارهای گردشگری جهانی در سال ۲۰۲۰
بر همین اساس، سازمان جهانی گردشگری نیز در بیانیه‌ای خواستار توجه به گردشگری و قرار گرفتن این بخش در برنامه بازسازی بعد از کرونا شد. این سازمان در بازنگری پیش‌بینی خود درباره بخش گردشگری برای سال ۲۰۲۰، رشد منفی یک تا سه درصدی را در تعداد گردشگران بین‌المللی در نظر گرفته که به معنای زیان ۳۰ تا ۵۰ میلیارد دلاری در درآمدهای بخش گردشگری است. این سازمان در پیش‌بینی قبلی خود که قبل از بحران همه‌گیری کرونا انجام شده بود، رشد مثبت سه تا چهار درصدی را برای سال ۲۰۲۰ پیش‌بینی کرده بود.
تهدید معیشت نیروی انسانی فعال در بخش گردشگری
زوراب پلولیکاشویلی، رئیس سازمان جهانی گردشگری با ابراز نگرانی در این باره گفت: بنگاه‌های کوچک و متوسط ۸۰ درصد بخش گردشگری را تشکیل می‌دهند و به همین دلیل، معیشت میلیون‌ها نفر در سراسر جهان به‌ویژه جوامع آسیب‌پذیری که با تکیه بر بخش گردشگری فعالیت می‌کنند، در خطر است.
در ایران نیز، تعدیل ۲۶۲ نفر از نیروی انسانی بخش گردشگری در دو شرکت علی‌بابا و الی‌گشت در آستانه نوروز، یکی از آثار این همه‌گیری بر بخش گردشگری کشورمان بوده است.
با اینکه گردشگری با سفر افراد و حضور آنها در مکان‌های دیگر معنا پیدا می‌کند، اما تکنولوژی کمک می‌کند بدون خروج از شهر یا حتی خانه خود، تجربه مشابهی را پیدا کنیم. گردشگری مجازی شاخه جدیدی در گردشگری است که توسعه آن، بخش گردشگری را متحول خواهد کرد و احتمالاً تاب‌آوری این بخش را در برابر بحران‌های مشابه، افزایش خواهد داد.
ابزارهای گردشگری مجازی
واقعیت افزوده (VR) و واقعیت مجازی (AR)، دو ابزار در گردشگری مجازی هستند که هر دو آنها در سال‌های اخیر با کاربردهای مختلفی به ایران آمده‌اند. احتمالاً شما هم نرم‌افزارهایی را به یاد دارید که با نصب آنها روی تلفن همراه، وقتی دوربین موبایل خود را روی برخی تصاویر و متن‌ها قرار می‌دادیم، اطلاعات بیشتری را به‌صورت فیلم دریافت می‌کردیم. این همان فناوری واقعیت افزوده است.
واقعیت مجازی را بیشتر با هدست‌هایی می‌شناسیم که فضایی غیرواقعی را در برابر چشمان ما قرار می‌دهند؛ فضایی که با کمک تصاویر ۳۶۰ درجه کمک می‌کند خود را در محیطی تصور کنیم که در حال دیدن آن هستیم. در حالت‌های پیشرفته‌تر با افزودن اطلاعات دیگری مانند صدا و بو، این تجربه بیشتر به واقعیت نزدیک شود. این فناوری توانایی بیشتری برای ایجاد تجربه سفر و گردشگری را فراهم می‌کند.
سفرهایی که بدون حضور فیزیکی محقق می‌شوند
فوربس در مقاله‌ای از روند رو به رشد استفاده از واقعیت مجازی در بخش گردشگری گفته است. در بخشی از این مقاله آمده است: واقعیت مجازی و گردشگری برای هم ساخته شده‌اند. واقعیت مجازی، مفهوم گردشگری را از حضور صرفاً فیزیکی تغییر داده است. شرکت‌های مختلف و نیز صنعت سفر در تلاشند تا به‌وسیله واقعیت مجازی، تجربه‌ای مشابه گردشگری فیزیکی را برای مردم فراهم کنند. واقعیت مجازی حتی این ظرفیت را دارد که برای حفاظت از میراث، آثار باستانی و طبیعت مورد استفاده قرار گیرد.
تجربه سفر با واقعیت مجازی چگونه خواهد بود؟ در این نوع از گردشگری، انواع سفر در دو گروه دسته‌بندی می‌شوند: دسته اول، تجارب سفری هستند که با پرداخت پول، شبیه‌سازی می‌شوند و دسته دوم، سفرهایی هستند که در دنیای واقعی قابل انجام نیستند.
از پرواز بر فراز پاریس تا غواصی در اطراف جزایر هاوایی
این تجربه نخستین بار در سال ۲۰۱۸ توسط استارت‌آپ فرانسوی FlyView معرفی شد و گردشگران را قادر ساخت پرواز بر فراز پاریس را تجربه کنند. جدیدترین نمونه چشمگیر از استفاده از واقعیت مجازی در صنعت گردشگری به آبان ماه سال گذشته بازمی‌گردد. در یکی از جزایر تفریحی هاوایی این امکان با استفاده از واقعیت افزوده برای گردشگران فراهم شد تا سفری به اعماق اقیانوس داشته باشند.
گردشگری برای گروه‌هایی که منع سفر دارند
از دیگر سفرهایی که با استفاده از واقعیت مجازی انجام شده‌اند، می‌توان به تجربه شرکت هواپیمایی فرست‌لاین در ژاپن اشاره کرد. این شرکت، امکان بازدید از مقاصد گردشگری پرطرفدار را بدون انجام حتی یک پرواز برای مشتریان خود فراهم کرد. این سفر برای افرادی که از پرواز می‌ترسند، گزینه مناسبی به نظر می‌رسد. تجربه مشابهی در ایالت مینه‌سوتا در آمریکا نیز انجام شده و سالمندانی که قادر به انجام سفر نیستند، توانستند بدون خارج شدن از خانه، از مقاصد گردشگری بازدید کنند.
بازاریابی گردشگری با واقعیت مجازی
واقعیت افزوده نه‌تنها برای گردشگری اقشار خاص دارای اهمیت است، بلکه به صنعت رایج سفر و گردشگری کمک می‌کند تا کیفیت خدمات خود را افزایش دهد. تصاویر ۳۶۰ درجه از هتل‌ها یکی از این خدمات است که به گردشگران کمک می‌کند در انتخاب اقامتگاه خود رضایت بیشتری داشته باشند. هتل‌ها نیز از این ابزار برای جذب گردشگر بیشتر بهره‌مند می‌شوند.
مقاصد و وب‌سایت‌های گردشگری نیز می‌توانند برای جمع‌آوری داده‌های مورد نیاز خود و دریافت بازخورد از گردشگران و برنامه‌ریزی بهتر برای برگزاری رویدادهای گردشگری از واقعیت افزوده استفاده کنند.