یکی از مولفه‌های مهم در توسعه گردشگری، دیپلماسی شهری یا روابط گسترده و منسجم میان شهرهای جهان است که به روش‌های گوناگون از جمله پیمان خواهرخواندگی میان شهرها مطرح و محقق می‌شود. این نوع پیمان که مهم‌ترین روش تحقق دیپلماسی شهری است نخستین‌بار در سال 1920 با هدف اتحاد میان یک شهر از فرانسه و یک شهر از انگلیس منعقد شد و از آن پس در کل جهان رواج یافت. درحال حاضر شهر اصفهان با 13 شهر از جهان پیمان خواهرخواندگی بسته است و این به معنای فرصتی مهم برای ایجاد و گسترش روابط علمی، فرهنگی و تجاری با 13 نقطه از جهان است. اما در عمل چگونه می‌توان از این ظرفیت استفاده کرد و کارکرد آن در توسعه صنعت گردشگری چگونه خواهد بود؟ پاسخ این دو پرسش را در ادامه خواهید خواند؟
آشنایی با اصفهان
از میدان اصلی فرایبورگ
شاید برای پیدا کردن پاسخ این دو پرسش بد نباشد روایت سفر "آگوستین" از شهروندان فرایبورگ که از شهرهای خواهرخوانده اصفهان است را مرور کنیم. او اکنون 23 سال دارد و در 5 سال گذشته 5 بار به ایران سفر کرده است و بار آخر یکسال برای تحصیل رشته ادبیات فارسی در دانشگاه اصفهان ساکن این شهر شد.
آگوستین در رابطه با علاقه سفرش به ایران می‌گوید: در آلمان دوست میانسالی دارم که عاشق سفر است و تاکنون به 110 کشور جهان سفر کرده است. هنگامی که 18 ساله بودم و تازه از دبیرستان فارغ‌التحصیل شده بود از او پرسیدم در میان کشورهایی که تاکنون به آنها سفر کرده‌ای کدام یک از همه جذاب‌تر است که باید به آن سفر کنم؟ او در پاسخ گفت: ایران از تمام این کشورها جذاب‌تر است و حتما به آن سفر کن.
او ادامه می‌دهد: تا آن زمان هیچ تصویر خاصی از ایران نداشتم. با این وجود سفر به ایران برایم جالب بود. هرچند که در آلمان بیشتر افراد تصویر خوبی از ایران دارند و در تلویزیون دولتی این کشور نیز گزارش‌هایی خوبی در رابطه با فرهنگ و جاذبه‌های گردشگری ایران بخش می‌شود که کمک می‌کند مردم آلمان نگاه خوبی از ایران داشته باشند. این شد که تصمیم گرفتم با قطار به ایران سفر کنم. سه هفته در ایران اقامت داشتم و به ترتیب از شهرهای تبریز، شیراز، یزد، اصفهان، کاشان، قم و کاشان بازدید کردم که واقعا سفر خوبی بود. آنقدر که پس از بازگشت به آلمان تصمیم گرفتم زبان فارسی را فرا بگیرم و در رشته ایران‌شناسی در دانشگاه ادامه تحصیل دهم. ازسوی دیگر پیمان خواهرخواندگی میان اصفهان و فرایبورگ باعث روابط گسترده این دو شهر در ابعاد گوناگون از جمله دانشگاه‌های دو شهر شده است ازاین‌رو دانشجویان دانشگاه فرایبورگ فرصت دارند تا برای یکسال در هر رشته‌ای که می‌خواهند به غیر از پزشکی مهمان دانشگاه اصفهان شوند. این شد که من تصمیم گرفتم برای دو ترم در رشته ادبیات فارسی در دانشگاه اصفهان ادامه تحصیل دهم.
او اصفهان را شهری خاص توصیف می‌کند که مردمش با لهجه بسیار شیرین صحبت می‌کنند و با روحیه قوی و پویا کارهای روزمره خود را انجام می‌دهند. او به هفته‌های فرهنگی که هرسال از سوی شهرداری فرایبورگ برای معرفی خواهرخوانده‌های این شهر برگزار می‌شود اشاره می‌کند و می‌گوید: در این مراسم که در میدان اصلی شهر برگزار می‌شود نمایندگانی از تمام شهرهای خواهرخوانده فرایبورگ حاضر می‌شوند که با صرف بودجه زیاد و برنامه‌های گوناگون به معرفی فرهنگ شهر و کشور خود می‌پردازند اما متاسفانه نمایندگان حاضر در غرفه اصفهان برنامه چندانی برای معرفی جاذبه‌های بی‌شمار این شهر ندارند!؛ واقعا حیف است چون پیمان خواهرخواندگی شهرها با سختی فراوان میان دولت‌ها بسته می‌شود باید از آن استفاده فراوان کرد. به اعتقاد من مسئولین شهر اصفهان می‌توانند با کمی هزینه برنامه‌های گوناگونی را برای معرفی شهر خود و جذب گردشگر ارائه دهند.
خواهرخواندگی ظرفیتی
که از آن غافل مانده‌ایم
اکنون پس از خواندن صحبت‌های آگوستین تا اندازه‌ای می‌شود به نقشی که خواهرخوانده‌ها در توسعه روابط فرهنگی و گردشگری شهرها ایفا می‌کنند پی برد اما این اتفاق به چه روش‌های دیگری نیز می‌تواند رخ دهد؟
پاسخ این پرسش را امیر که در زمینه ارائه خدمات به گردشگران ورودی به ایران و اصفهان فعالیت دارد اینگونه می‌دهد: اعتمادسازی و بازاریابی یکی از مهم‌ترین و موثرترین ابزار در توسعه صنعت گردشگری است که نیاز به هزینه زیادی دارد. بخصوص در شرایط کنونی و با توجه به قیمت بالای دلار و یورو. با این وجود پیمان خواهر خواندگی شهرها فرصتی رایگان برای معرفی ظرفیت‌های گردشگری است که متاسفانه همه از آن غافل مانده‌ایم.
او خواهرخواندگی شهرها را فرصتی برای بازاریابی مستقیم در گردشگری توصیف می‌کند و می‌گوید: درحال حاضر آژانس های خارجی بسته‌های سفر متعدد و جذابی را با قیمت بالا آماده می‌کنند. در مرحله بعدی یک یا چند نماینده از آژانس های داخلی انتخاب کرده و با بستن قرارداد با قیمت حداقلی از انها می‌خواهند که مجری این بسته‌های سفر در داخل باشند و آژانس های داخلی هم که بیشتر در تهران مستقر هستند از آژانس‌های محلی در شهرهای کوچک می‌خواهند تا اجرا کننده تورها باشند که در این روش کمترین سود به اجراکنندگان محلی می‌رسد و بیشترین سود با چند دست بالاتر به اژانس خارجی تعلق می گیرد. از سوی دیگر اصفهان با تعداد زیادی از شهرها در جهان خواهرخوانده است. هرکدام از این شهرها نیز در سال، یک یا چندبار رویدادی را برای معرفی شهرهای خواهرخوانده خود برگزار می‌کنند؛ حضور فعال ما در این رویدادها می‌تواند فرصتی برای معرفی جاذبه‌ها و ارائه خدمات و فروش تورها توسط آژانس‌های داخلی و حذف واسطه‌های خارجی باشد. ما می‌توانیم با داشتن یک برنامه منسجم و پویا به معرفی تک‌تک ظرفیت‌های فرهنگی و گردشگری بپردازیم. همچنین می‌توانیم از شهروندان این شهرها که به اصفهان سفر کردند دعوت کنیم تا تجربه سفرشان به اصفهان را با سایر همشهریان خود در میان بگذارد.
اکنون شاید با توجه به صحبت‌های "آگوستین" و " امیر" بشود به عمق نقشی که خواهرخوانده‌ها در ایجاد تعامل میان شهر و شهروندان جهان ایجاد می‌کنند پی‌برد و از مدیریت شهری اصفهان خواست برای استفاده از این ظرفیت، مشارکت بیشتری با شهروندان و فعالین گردشگری و فرهنگی شهر اصفهان بر قرار کنند.