پایان سقوط گردشگری در جهان؟

براساس برآوردهای سازمان جهانی گردشگری سقوط بازار گردشگری متوقف شده و بعد از رکود بی‌سابقه در ماه‌های آوریل و مه (فروردین و اردیبهشت) که با کاهش ۹۷ درصدی مواجه شده بود پس از بازگشایی تدریجی مرزها از ماه ژوئن (خرداد) و پذیرش گردشگران خارجی از ابتدای ماه ژوئیه (تیر) در برخی از کشورها به‌ویژه در کشورهای اتحادیه اروپا و کشورهای منطقه کارائیب روند سقوط بازار گردشگری متوقف شد به‌گونه‌ای که در ماه ژوئیه این روند کاهشی ۸۱ درصد و در ماه آگوست (مرداد) ۷۹ درصد بوده است. بازگشایی مرزها و پذیرش مسافران در اروپای غربی و اروپای جنوبی و مدیترانه‌ای بیش از سایر نواحی جهان مسیر بهبودی خود را آغاز کرد و توانست میزان کاهش خود را به منفی ۶۲ و ۶۴ درصد برساند و این در حالی است که این رقم در ماه ژوئن منفی ۸۹ و ۷۲ درصد بوده است. کشورهای آندورا، کرواسی، ایتالیا، لیختن‌اشتاین، هلند و اتریش از جمله کشورهایی هستند که توانستند با ورود گردشگران خارجی از میزان افت خود بکاهند. این روند توقف سقوط مدیون درهای باز برخی از کشورها به‌منظور جذب گردشگران برای سفرهای تابستانی بوده است. به گزارش «دنیای‌اقتصاد» به‌‌رغم ایجاد شرایط سفر برای گردشگران در بسیاری از کشورها، از سفرهای بین‌المللی استقبال چندانی نشد و مردم در سراسر جهان به‌دلیل ترس از ابتلا به بیماری کووید-۱۹ و برای رعایت بهداشت و ایمنی سفرهای کوتاه و داخلی را ترجیح داده‌اند. محدودیت‌های سفر که در مقابله با بیماری همه‌گیر کووید-۱۹ ایجاد شده همچنان تاثیرات منفی گسترده‌ای بر گردشگری بین‌المللی گذاشته است و آخرین آمارهای سازمان جهانی گردشگری نشان‌دهنده کاهش ۷۰ درصدی ورود گردشگران بین‌المللی در ۸ ماه اول ۲۰۲۰ است. کاهش سفرهای بین‌المللی تا پایان آگوست نشان‌دهنده کاهش ۷۰۰ میلیونی گردشگران ورودی در مقایسه با مدت مشابه خود در سال ۲۰۱۹ است که این امر به‌معنای از دست دادن ۷۳۰ میلیارد دلار درآمد صادراتی از گردشگری بین‌المللی و بیش از ۸ برابر خسارت ناشی از بحران اقتصادی و مالی جهان در سال ۲۰۰۹ است. این کاهش بی‌سابقه عواقب اجتماعی و اقتصادی چشمگیری داشته و میلیون‌ها شغل و مشاغل را در معرض خطر قرار داده است و اکنون جهان برای نجات بازار گردشگری از این بحران بی‌سابقه نیاز فوری به شروع ایمن گردشگری با روش‌های به‌موقع و هماهنگ دارد. در سه ماه نخست سال ۲۰۲۰ که همزمان با آغاز شدت همه‌گیری در جهان بوده بخش گردشگری بین‌المللی با کاهش ۲۲درصدی همراه بوده و این رقم برای سه ماهه دوم به منفی ۹۵ درصد رسید که بازار گردشگری را در نیمه ۲۰۲۰ با کاهش ۶۵درصدی مواجه کرد. این کاهش چشمگیر نتیجه محدودیت‌های گسترده سفر و بستن مرزها تقریبا در همه مقاصد جهانی از نیمه دوم مارس و ماه‌های آوریل و مه در جهت اقدام برای مهار گسترش ویروس کرونا بوده است. جهان که در سه ماهه نخست ۲۰۲۰ در مقایسه با مدت مشابه سال ۲۰۱۹ با کاهش ۶۷ میلیونی ورود گردشگران و افت ۸۰ میلیارد دلاری در درآمد مواجه شده بود در نیمه سال ۲۰۲۰ این رقم در تعداد ورودی گردشگران به منفی ۴۴۰ میلیون نفر و خسارت ۴۶۰ میلیارد دلاری رسیده است.  بررسی‌های «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهد: تمام مناطق جهان در ۸ ماه نخست سال با کاهش چشمگیری در میزان ورود گردشگران مواجه شده‌اند و منطقه آسیا و اقیانوسیه با کاهش ۷۹ درصدی متحمل بیشترین آسیب ناشی از بحران کرونا شده است. به مناطق دیگر در مقایسه با آسیا و اقیانوسیه آسیب کمتری وارد شده است. در آفریقا و خاورمیانه این رقم کاهش ۶۹ درصدی را نشان می‌دهد. پس از آن اروپا با ۶۸ درصد کاهش و قاره‌های آمریکا کاهش ۶۵ درصدی داشته است.  پس از بازگشایی مرزهای بین‌المللی، اروپا در ماه ژوئیه و آگوست کاهش نسبتا کمتری داشته است. اما روند بهبودی بازگشت سفرها کوتاه‌مدت بوده و با افزایش شیوع کووید-۱۹ و میزان سرایت آن محدودیت‌های سفر مجددا بر کشورها حکمفرما شد. در سوی دیگر این طیف، آسیا و اقیانوسیه با منفی ۹۶ درصد بیشترین کاهش را در هر دو ماه به ثبت رسانده‌اند که این امر ناشی از بسته شدن مرزهای چین، ژاپن و سایر مقاصد اصلی منطقه است. تقاضا برای سفر به‌دلیل ترس از سفر و افزایش شیوع بیماری همه‌گیری به‌شدت کاهش داشته است. 

 به‌گونه‌ای که براساس آخرین بررسی‌های سازمان جهانی گردشگری پیش‌بینی می‌شود بازار گردشگری تا پایان سال 2020 کاهش نزدیک به 70 درصدی داشته باشد که این امر تحقق سناریوی دوم را که ابتدای سال 2020 عنوان شد، نشان می‌دهد. 

بررسی‌های کارشناسان سازمان جهانی گردشگری نشان می‌دهد بازیابی و بهبود گردشگری بین‌المللی در سه ماهه سوم سال 2021 محقق خواهد شد، با این حال حدود 20 درصد از کارشناسان بازگشت این بازار را در سال 2022 پیش‌بینی می‌کنند. کارشناسان تعویق در بهبود گردشگری بین‌المللی را به‌دلیل کند بودن روند مهار ویروس و ترس و عدم اطمینان مصرف‌کنندگان این بازار می‌دانند. همچنین ناهماهنگی کشورها در روند مهار و محدودیت‌ها و وخیم شدن شرایط اقتصادی از مهم‌تری موانع بر سر راه بهبودی بازار گردشگری بین‌المللی است.

شیوع کووید-19 در سراسر جهان، منجر به بن‌بست کشاندن جهان شده و گردشگری در مقایسه با سایر بخش‌های مهم اقتصادی متحمل بیشترین آسیب شده است. تنها راه نجات این بازار و رهایی از نااطمینانی بیشتر، ارائه اطلاعات به‌روزرسانی شده و قابل اعتماد است که بیش از هر زمان دیگری برای گردشگران و بخش توریسم مهم است. همچنین همکاری با سازمان بهداشت جهانی به‌عنوان نهاد اصلی سازمان ملل برای مدیریت بحران کرونا و اجرای پروتکل‌های بهداشتی مطرح شده از این سازمان، می‌توان رکود در سفرهای غیرضروری و تجارت بین‌المللی را به حداقل رساند که این امر با همبستگی تمامی کشورهای آسیب‌دیده، تاکید بر انعطاف‌پذیری گردشگری و آمادگی برای حمایت از روند بهبودی این بازار تحقق می‌یابد.

سازمان جهانی گردشگری به بررسی تاثیر بحران کرونا بر گروه‌های جهانی نیز پرداخته است که براساس آن کشورهای عضو انجمن ملی آسیای جنوب شرقی (آ سه آن) از ژانویه تا آگوست 2020 با کاهش 74درصدی در گردشگری بین‌المللی همراه بوده‌اند. در گروه ۲۰ که متشکل از ۲۰ اقتصاد بزرگ و برتر جهان (آمریکا، اتحادیه اروپا، چین، ژاپن، روسیه، عربستان، اندونزی، استرالیا، ترکیه، برزیل، آرژانتین و کانادا) است میزان خسارت‌های وارده بر بخش گردشگری ناشی از بحران کرونا کاهش 69 درصدی درآمد توریستی را به همراه داشته است که در دوماه ژوئیه و آگوست روند سقوط ورود گردشگران در این کشورها توقف یافت. این کشورهای قدرتمند اقتصادی در بازار توریسم نیز در زمره کشورهای پیشرفته به‌شمار می‌آیند که علاوه بر توریست‌پذیر بودن از درآمد بالایی نیز برخوردار بوده‌اند. کشورهای در حال توسعه و توسعه نیافته نیز همچنان در مسیر سقوط قرار گرفته و درآمدهایشان با کاهش 71 و 68 درصدی مواجه شده است.