- توضیحات
برآوردهای سازمان‌ها و موسسات بین‌المللی درحوزه گردشگری، بازیابی بازار توریسم در جهان را از نیمه دوم ۲۰۲۱ باتوجه به تولید و توزیع واکسن کووید-۱۹ نشان می‌دهد اما توزیع نابرابر واکسن در کشورها منجر به رشد نامتقارن گردشگری در سطح جهانی خواهد شد.
بسیاری از اقتصادهای پیشرفته به‌منظور واکسینه کردن بخش بزرگی از جمعیت آسیب‌پذیر خود اقدام به پیش‌خرید واکسن‌ها کرده‌اند تا از این طریق، حذف پایدار محدودیت‌ها را از مارس یا آوریل سال جدید میلادی آغاز کنند که این امر برای بازارهای نوظهور بسیار کندتر خواهد بود و چشم‌اندازهای کوتاه‌مدت بازیابی بازار گردشگری برای جوامع نوظهور که شامل کشورهای درحال توسعه یا توسعه‌نیافته می‌شود بسیار کمتر از کشورهای پیشرو خواهد بود. با وجود این چشم‌انداز بازار توریسم را تقاضای گسترده کشورهای پیشرو، افزایش قیمت کالاها و تضعیف مداوم دلار آمریکا تایید می‌کند.
براساس گزارش کمپانی بین‌المللی اقتصاد گردشگری آکسفورد، چشم‌انداز اقتصادی بازار گردشگری جهان به تکامل همه‌گیر و سرعت اجرای واکسینه شدن بستگی خواهد داشت. چشم‌انداز کشورهای نوظهور باتوجه به خوش‌بینی به تولید و توزیع واکسن مثبت ارزیابی شده اما مزایای آن در مقایسه با کشورهای پیشرو نابرابر خواهد بود. در اکثر کشورها فعالیت‌های اقتصادی گردشگری تا نیمه دوم ۲۰۲۱ اتفاق نخواهد افتاد و خدمات گردشگری و حتی تولیدات سایر رشته‌های اقتصادی تا پایان سال ۲۰۲۱ بهبود کامل نخواهد یافت. اما امیدواری به تولید و توزیع واکسن در چشم‌انداز کشورهای نوظهور رشد ۳/ ۶ درصدی تولید ناخالص داخلی در سال ۲۰۲۱ را برآورد می‌کند و این درحالی است که تولید ناخالص داخلی این کشورها در سال ۲۰۲۰ با افت ۲ درصدی همراه بوده است.
درحالی‌که واکسیناسیون گسترده منجر به خوش‌بینی بیشتر به چشم‌انداز سال ۲۰۲۱ شده است، اما اوج‌گیری مجدد ویروس کرونا در جهان به‌ویژه در آمریکا نگرانی‌های بسیاری را به‌وجود آورده است، زیرا اخراج مجدد کارکنان یا استخدام فصلی تاثیرات منفی بر مشاغل این کشور داشته و منجر به بهبودی ضعیف مشاغل در کوتاه‌مدت خواهد شد. اقتصاد این کشور حدود ۱۰ میلیون شغل کمتر از فوریه سال ۲۰۲۰ دارد که این امر منجر به کاهش ۴/ ۳ درصدی تولید ناخالص داخلی این کشور در سال ۲۰۲۰ شده است و انتظار می‌رود تولید ناخالص داخلی آمریکا در سال جدید میلادی ۳/ ۴ درصد افزایش یابد.
چین اما بهبود اقتصادی در تقاضای داخلی و خارجی خود را از سه ماه چهارم ۲۰۲۰ به‌دست آورده و در سال ۲۰۲۱ این روند ادامه خواهد داشت. به گزارش «دنیای‌اقتصاد» بازیابی بازار گردشگری در مناطق جهان متفاوت خواهد بود اما برآوردها نمایانگر رشد بازار گردشگری داخلی در سال ۲۰۲۱ برای تمامی مناطق خواهد بود و بازگشت گردشگری بین‌المللی به‌طور میانگین در سال ۲۰۲۴ اتفاق خواهد افتاد. اوج‌گیری مجدد ویروس کرونا بسیاری از سفرهای اروپا در نیمه دوم ۲۰۲۰ را کاهش داده و منجر به اعمال مجدد محدودیت‌های سفر و بی‌اعتمادی مسافران شده است. بنابراین برآوردها حاکی از آن است سال ۲۰۲۰ با رکود ۷۵ درصدی در بازار گردشگری مواجه شده است که این رقم برای اروپا کاهش ۶۹ درصدی را نشان می‌دهد. با ادامه روند تولید و توزیع واکسن در اروپا، سفرهای داخلی و کوتاه در سال ۲۰۲۱ غالب خواهند بود.
تحولات مربوط به واکسن به‌ویژه واکسیناسیون انبوه در انگلستان، خوش‌بینی جدیدی را در بهبود سفرهای بین‌المللی ایجاد کرده است.اروپای غربی واکسیناسیون را زودتر از اروپای نوظهور شاهد خواهد بود و اروپای نوظهور (در اروپای شرقی و مرکزی و تاحدودی جنوبی) با روندی کندتر روبه‌رو خواهد شد و بهبودی به تاخیر می‌افتد. اروپا فعال‌ترین منطقه در بازگشایی مرزها است که انتظار می‌رود در سال ۲۰۲۱ ادامه یابد، اگرچه این امر بیشتر تقاضای سفرهای کوتاه‌مدت را تحت‌تاثیر قرار داده است. برآوردها حاکی از رشد بازارهای داخلی در طول دوره موقت توزیع جهانی واکسن است که این امر منجر به بازگشت سفرهای خارجی به سطح سال ۲۰۱۹ در سال ۲۰۲۳ می‌شود. البته رشد درحوزه سفرهای تجاری با تاخیر بیشتری همراه خواهد بود و احتمال بازگشت آن در سال ۲۰۲۴ است. با وجود این سهم سفرهای داخلی در سال ۲۰۲۰ افزایش یافت به‌طوری‌که ۶۰ درصد کل گردشگران را به خود اختصاص داد و این درحالی است که در سال ۲۰۱۹ این رقم ۴۴ درصد بوده است و در سال ۲۰۲۱ نیز سهم بالایی را به خود اختصاص خواهد داد. گردشگران به‌دلیل محدودیت‌ها برای سفرهای طولانی و همچنین با توجه به میزان درآمد فعلی متاثر از بحران کرونا سفرهای داخلی را انتخاب می‌کنند و انتظار می‌رود در سال ۲۰۲۱ سفرهای داخلی حداقل نیمی از کل گردشگران را شامل شود.
کشورهای منطقه آسیا و اقیانوسیه حتی باوجود کاهش شدید میزان کرونا همچنان مرزهای خود را روی گردشگران بین‌المللی بستند که این امر منجر به کاهش ۸۳ درصدی در ورود بین‌المللی شده است. اما با این حال جایگزینی سفرهای داخلی به‌جای سفرهای خارجی که کاهشی ۳۰ درصدی داشته، در مقایسه با سایر مناطق با نتایج مثبتی همراه بوده است که این امر در چین کاملا مشهود است. این منطقه درحوزه کاهش محدودیت‌های سفر در سال ۲۰۲۱ رویکردی محتاطانه را در پیش گرفت و همچنان بر بازار داخلی تمرکز دارد به‌گونه‌ای که در سال ۲۰۲۰ بازار داخلی در بازار گردشگری غالب بوده و بیش از ۹۰ درصد از کل بازدیدکنندگان را به خود اختصاص داد درحالی‌که در سال ۲۰۱۹ این رقم حدود ۷۷ درصد بوده است. برآوردها برای آسیا و اقیانوسیه در سال ۲۰۲۱ توسعه بوم‌گردی است و محدودیت‌های بین‌المللی پس از توزیع گسترده واکسن و کاهش نگرانی‌های ناشی از انتقال اتفاق خواهد افتاد که این امر منجر به اعتمادسازی به سفرهای درون‌منطقه‌ای و بهبود سریع‌تر بازار گردشگری خواهد شد.
سرعت کاهش در محدودیت‌های سفر به پیشرفت توزیع واکسن بستگی دارد و احتمالا در ابتدا بازارهای منطقه‌ای را مورد هدف قرار دهد. سفرهای درون‌منطقه‌ای منجر به بازگشت سریع‌تر سفرهای بین‌المللی خواهد شد. بازارهای آسیا و اقیانوسیه در سال ۲۰۱۹ حدود ۸۰ درصد از کل سفرهای بین‌المللی را به‌خود اختصاص داده است که ۲۵ درصد آن توسط گردشگران چینی انجام گرفته است. سرعت عادی‌سازی سفرهای خارجی چینی‌ها از عوامل اصلی بهبود وضعیت منطقه در سال‌های آینده خواهد بود. با وجود تعطیلی کامل سفرهای خارجی چین در سال ۲۰۲۰ سهم بازار داخلی این کشور با رشد ۹۸ درصدی گسترش یافته است. انتظار می‌رود سفرهای خارجی چینی‌ها باتوجه به محدودیت‌های مداوم تا سال ۲۰۲۴ به سطح ۲۰۱۹ بازگردد و تنها این سفرها به منطقه آسیا و اقیانوسیه محدود خواهد شد.
باتوجه به محدودیت‌های گسترده سفر در خاورمیانه و کاستن تدریجی محدودیت‌ها در نیمه دوم ۲۰۲۰ این منطقه در سال ۲۰۲۰ احتمالا با کاهش ۷۶ درصدی مواجه خواهد شد. باتوجه به در معرض خطر قرار گرفتن خاورمیانه به شیوع کرونا به‌دلیل اعتماد به تقاضای سفرهای بین‌المللی، احتمال بهبود مسافرت‌های طولانی‌مدت به این منطقه در کوتاه‌مدت وجود ندارد.
باتوجه به اینکه حدود ۵۰ درصد از سفرها به مقاصد خاورمیانه به ورودی‌های بین‌المللی از کشورهای برون‌منطقه‌ای بوده است نگرانی‌های بسیاری برای ثبات بهبودی بازار گردشگری بین‌المللی در این منطقه وجود دارد. بر این اساس دولت‌های خاورمیانه تمرکز خود را بر جذب گردشگران منطقه‌ای گذاشته‌اند. برهمین اساس افزایش سفرهای داخلی خلأ موجود در سفرهای بین‌المللی را پر می‌کند. سهم سفرهای داخلی از ۶۰ درصد در سال ۲۰۱۹ به ۷۹ درصد در سال ۲۰۲۰ افزایش یافته است و انتظار می‌رود با توزیع واکسن در کوتاه‌مدت روند عرضه سفرهای داخلی در سال ۲۰۲۱ ادامه یابد و با کاهش محدودیت‌های سفر، گردشگران داخلی بیش از ۷۰ درصد از مسافران خاورمیانه در سال ۲۰۲۱ را تشکیل دهند. افزایش سفرهای داخلی همچنین خسارت‌های اقتصادی ناشی از محدودیت سفرهای بین‌المللی را کاهش می‌دهد. اگرچه به تعویق انداختن نمایشگاه اکسپو دبی به سال ۲۰۲۱ منجر به کاهش حضور مسافران اروپایی و آمریکایی به‌دلیل شیوع مجدد کرونا در این مناطق می‌شود، اما برگزاری نمایشگاه فرصتی را برای دبی و منطقه ایجاد می‌کند تا بستری را برای شناخت مسافران بالقوه آینده به‌وجود آورد.