درحالی علی‌اصغر مونسان رئیس سازمان میراث‌فرهنگی،صنایع‌دستی و گردشگری، هفته گذشته از کاهش ورود گردشگران اروپایی در پاییز پیش‌رو به ایران خبر داد که بنظر می‌آید با کاهش ارزش پول ملی کشور، ایران می‌تواند مقصد خوب و ارزانی برای بسیاری از گردشگران سایر کشورهای جهان باشد و درآمد حاصل از آن جبران کمبود‌های درآمد نفتی را که اکنون در تحریم است را بکند. اما به عقیده صاحب‌نظران عدم تبلیغات پایدار و موثر این فرصت را از ما گرفت.
علی‌اصغرمونسان در نشست با اعضای جامعه هتل‌داران از تغییر ترکیب گردشگران ورودی به ایران خبر داد. او گفت: بنا بر آمار پلیس مهاجرت و گذرنامه در 4 ماه اول سال ورود گردشگران خارجی 38 درصد افزایش پیدا کرده است؛ اما در مقابل ورود گردشگران از کشورهای اروپایی کاهش یافته که این موضوع در نرخ اشغال هتل‌های 4 و 5 ستاره تاثیر گذاشته است. هرچند تجربه نشان می‌دهد با آرام‌سازی بازار این وضعیت به یک وضعیت نرمال می‌رسد.
مونسان درحالی این آمار را ارائه می‌دهد که در سال‌های گذشته و پس از امضای برجام با ورود موج عظیمی از گردشگران اروپایی این تصور در مسئولین رده بالای کشور به‌وجود آمد که به زودی می‌توانند گردشگری را تبدیل به صنعت اول کشور و در آمد حاصل از آن را جایگزین نفت کنند. با این وجود اکنون که زمان عمل و تحقق خواسته‌ها به‌وجود آمده است بنظر می‌آید خبرها چندان خوش نیست. اما چرا صنعتنی که خط مقدم توسعه اقتصادی و محور آینده اصفهان قلمداد میشد به ورطه ورشکستگی گام نهاده است؟
هتل‌ها خالی؛ هزینه‌ها بالا
برای پیگیری بهتر این موضوع ابتدا سراغ جمشید‌حمزه‌زاده رئیس جامعه هتل‌داران کشور رفتیم. او کاهش ضریب اشغال هتل‌ها را مسله‌ای مستمر که از دوسال گذشته آغاز شده بود می داند!! حمزه زاده می گوید: به دلیل لغو سفر بسیاری از گردشگران اروپایی به ایران، درماه‌های پیش‌رو تحریم صنعت گردشگری به اوج خود رسیده است و این شامل تمام هتل‌ها از یک تا پنج ستاره می‌شود.
رئیس جامعه هتل‌داران کشور ادامه داد: از سوی دیگر نیز هزینه‌های هتل‌ها به شدت افزایش یافته؛ ازاین‌رو با مذاکراتی که با مسئولین سازمان میراث‌فرهنگی داشتیم پیشنهاد ارائه بسته‌های حمایتی که شامل وام‌های کم بهره و معافیت‌های مالیاتی است را به صاحبان هتل‌ها داده‌ایم تا هتل‌ها بتوانند نفس تاز‌ه‌ای بکشند.
حمزه‌زاده همچنین در مورد 38 درصد افزایش مسافران ورودی که علی‌اصغرمونسان در صحبت‌هایش به آن اشاره کرد توضیح داد: همانطور که ایشان هم اشاره کردند این آمار از پلیس مهاجرت گرفته شده‌است. باید توجه کرد بسیاری از شهروندان کشورهای همسایه روزانه برای خرید مایحتاج خود از طریق مرزهای زمینی به ایران سفر کرده و مجددا شب ها به کشور خود باز می‌گردند و هیچ یک از امکانات گردشگری ما استفاده نمی‌کنند ازاین‌رو نمی‌شود از آنها به عنوان گردشگر پایدار یاد کرد.
مسافران ارزان در راه ایران
محسن‌حاجی‌سعید، فعال و راهنمای گردشگری نیز در پاسخ خبرنگار نوسان در این مورد گفت: به علت خروج آمریکا از برجام، اعمال تحریمهای پیش‌رو و در نهایت تحرکات ایران‌هراسی در کشورهای غربی حدود 30 تا 40 درصد تورهای گردشگران اروپایی در پاییز پیش‌رو به ایران لغو شده است.
او ادامه داد: البته به دلیل کاهش ارزش پول ملی، گروهی از گردشگران که ارزان سفر می‌کنند جایگزین گردشگران قبلی خواهند شد. این گروه از گردشگران از طریق اینترنت به‌دنبال مقاصد ارزان هستند و از فشارها و تحریمهای آمریکا نیز واهمه‌ای ندارند. در نتیجه در پایان فصل از نظر ورود تعداد گردشگران شاید تنها 10 درصد با سال گذشته تفاوت وجود داشته باشد اما از نظر ارزآوری و درآمدزایی بدون شک تفاوت‌های زیادی وجود دارد.
گردشگری در اصفهان سوخت
اما علت این موضوع چیست و چرا اکنون که زمان بهره‌برداری از صنعت گردشگری فرارسیده‌است دچار چالش شده‌ایم. به عقیده بسیاری از کارشناسان کمبود زیرساخت‌ها از جمله هتل 5 ستاره در اصفهان یکی از دلایل مهم این اتفاق است.
حاجی‌سعید در بخش دیگری از صحبت‌هایش در این مورد گفت: در سال‌های گذشته تقاضای زیادی برای ورود گردشگران فرهنگی به ایران وجود داشت اما به علت کمبود هتل‌های 5 ستاره در اصفهان این فرصت را در کل کشور از دست دادیم؛ در حالی که اگر این چالش در اصفهان وجود نداشت رقم گردشگر ورودی ما به کشور در 4 گذشته شاید به 800 هزار نفر می‌رسید و اکنون با کاهش 30 درصدی می‌توانستیم روی 500 هزار گردشگر ورودی از کشورهای اروپایی برنامه‌ریزی کنیم.
ایران‌هراسی در نبود تبلیغ
به‌نظر می‌آید وجود تحرکات ایران‌هراسی در سایه نبود تبلیغات موثر و پایدار همچنین جدی گرفته نشدن این صنعت در عمل از سوی مسولان یکی‌دیگر از دلایل این بحران است. به اعتقاد محمد‌حسن‌کرمانی فعال حوزه گردشگری مسئولان هرچند شعارهای زیادی در مورد آینده گردشگری و جایگزین کردن درآمد آن به‌جای درآمد نفتی داده‌اند اما در عمل این صنعت جزو دغدغه‌های اصلی آنها محسوب نمی‌شود و علاقه‌مند به توسعه آن نیستند.
او ادامه می‌دهد: گردشگری یک صنعت است که برای توسعه آن نیازمند برنامه‌ریزی درست و تبلیغات محیطی پایدار هستیم تا نشان دهیم ایران مقصد امنی برای سفر است. باید بازارهای هدف‌مان را بشناسیم و بدانیم آیا می‌توانیم نیازهای گردشگرانی را که می‌خواهیم به کشور ما سفر کنند تامین کنیم یا خیر؟ متاسفانه ما هیچ‌کار موثری در این زمینه انجام نداده‌ایم؛ پس طبیعی است در چنین شرایطی ورود گردشگران اروپایی در کشور ما کم شود و کمتر هم خواهد شد. آن دسته از گردشگران اروپایی هم که پیشتر پس‌از امضای برجام به ایران سفر کردند از سر هیجانات و کنجکاوی خودشان بود نه به علت برنامه‌ریزی‌های ما.
گردشگری امدادگر سیاست‌خارجی
حاجی‌سعید نیز معتقد است تبلیغات موثر هم به توسعه گردشگری‌مان کمک می‌کند هم موجب افزایش قدرت چانه‌زنی‌مان در سیاست‌خارجی می‌شود. او توضیح می‌دهد: باید بدانیم در 5 سال آینده مردم دنیا در چه مناطقی بیشترین تجمع را خواهند داشت تا از فرصت تبلیغاتی آن گردهمایی استفاده کنیم.
ازسوی‌دیگر وزارت امورخارجه باید در سفارخانه‌های ایران در تمام کشورها یک دفتر توسعه‌گردشگری تاسیس کند و از تمام ظرفیت‌ها و فرصت‌ها برای معرفی ایران بهره‌ببرد. این‌کار نه تنها موجب رونق گردشگری ما می‌شود بلکه نوعی مبارزه با ایران‌هراسی است که قدرت چانه‌زنی ایران در مسائل سیاسی در عرصه بین‌الملل را نیز افزایش می‌دهد.
گردشگری کلید سایر مسائل
چندروز پس‌از صحبت‌های رئیس سازمان میراث‌فرهنگی درمورد کاهش ورود گردشگران اروپایی به ایران چهار شرکت هواپیمایی اروپایی نیز پرواز‌هایشان را به ایران کمبود مسافر در اثر افزایش قیمت بلیط هواپیما و عدم صرف اقتصادی قطع کردند. این 4 شرکت درحالی دست به این اقدام زدند که در تمام 40 سال گذشته در شرایط معمول و بحرانی که صحبتی هم از توسعه گردشگری نبود در ایران حضور داشتند. ازسوی دیگر با قطع پروازهای شرکت‌های خارجی به ایران رفت‌وآمد ایرانی‌ها به خارج از کشور به منظور سفرهای تجاری و فوری نیز با چالش روبهرو خواهد شد و بازگشایی مجدد این خطوط هوایی نیز کار دشواری است.
درحالی که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان اکنون با کاهش ارزش پول زمان مناسبی برای ورود گردشگران اروپایی است؛ ورود این گردشگران می‌توان راهکار مناسبی برای ادامه همکاری شرکت‌های هواپیمایی به ایران باشد. به دلیل عدم تبلیغات موثر، جدی نگرفتن صعنت گردشگری در عمل و استفاده از این صنعت به عنوان مهره تبلیغات مسئولین با شعارها و عده‌های عجیبوغریب در هنگام انتخابات این صنعت درآمدزا نیر مانند نفت در چالش و بحران افتاده است.
ازسوی‌دیگر اکنون که صادرات محصولات تولید ملی به سایر کشورها جهان به دلیل اعمال تحریم‌ها تولیدکنندگان را با بحران روبهرو ساخته است ورود گردشگران خارجی این فرصت را در اختیار تولید کنندگان محصولات مختلف قرار داده تا بتوانند در خود ایران محصولاتشان را به شهروندان سایر کشورها عرضه کنند. حالا باید دید آیا این موضوع تلنگری به مسئولان خواهد بود تا با واقع‌گرایی به عرصه گردشگری نگاه کنند؟
ماندانا خرم شقاقی/ هفته نامه نوسان