این رشد در شرایطی رخ میدهد که گردشگران آمریکایی یکی از طولانیترین پروسههای دریافت ویزا را در مقایسه با شهروندان دیگر کشورها دارند. اغلب باید بیش از یک ماه برای دریافت ویزای خود منتظر بمانند و همچنین تحت تاثیر تبلیغات منفی نیز قرار دارند. با این همه معاون گردشگری کشور به «ایسنا» گفته است که در ۷ماه نخست امسال، یک هزار و ۶۶۵ گردشگر آمریکایی به ایران آمدند و این آمار در مقایسه با مدت زمان مشابه سال گذشته ۲۷ درصد رشد داشته است. براساس آنچه ولی تیموری اعلام کرده تنها در ماه آبان ۲۱۴ گردشگر آمریکایی به ایران سفر کردند و در مجموع شمار گردشگران ایالات متحده آمریکا از ابتدای سال ۹۷ تا پایان ماه آبان به ۱۸۷۹ نفر رسیده است.
این درحالی است که به گزارش «دنیای اقتصاد»، تعداد گردشگران آمریکایی ایران در ۱۲ماه سال ۹۵، ۶هزار و ۳۷۳نفر بود و در ۱۲ماه بعد از آن، یعنی کل سال ۹۶ با افت بیش از ۶۳درصدی، به ۲هزار و ۳۲۵نفر کاهش یافت. همچنین طبق گزارش آماری سازمان میراث فرهنگی، در سال ۹۶ تراز گردشگری دو کشور ۴هزار و ۴۸نفر به نفع آمریکا بود. اما نفس افزایش سفر آمریکاییها به رغم خروج آمریکا از برجام و تهدیدها و تحریمهای اخیر اندکی غیرمنتظره به نظر میرسد. معاون گردشگری کشور درباره دلایل رشد سفر این گردشگران به ایران گفته است: «با وجود فشارهایی که در ماههای گذشته وارد شده، اما کنجکاوی گردشگران خارجی برای دیدن ایران و آشنایی با مردم و جامعه بیشتر شده است.» تیموری البته وعده داده که طی رایزنیهایی صورت گرفته با مراجع ذیربط، فرآیند صدور ویزای اتباع آمریکایی نیز تسهیل خواهد شد.
شرایط متفاوت آمریکاییها
علاوه بر همه این موضوعات، گردشگران آمریکایی هنگام سفر به ایران باید نکات خاصی را رعایت کنند. محمود بنکدارنیا، عضو جامعه تورگردانان ایران در این باره به «دنیای اقتصاد» میگوید: «در مجموع روی گردشگران خارجی از همه ملیتها که وارد ایران میشوند، حساسیت خاصی وجود دارد و احتیاطهایی صورت میگیرد که در زمان سفر دچار مشکلی نشود؛ مشکلاتی که میتواند در صورت وقوع پررنگ شوند و در نهایت موجب کاهش هرچه بیشتر سفرهای ورودی شود.» به گفته این فعال بخشخصوصی، مسیر سفر، مشخصات راهنما و راننده، اطلاعات کلی مسافر از جمله مرزهای ورود و خروج و... از جمله اطلاعاتی هستند که درباره تمام گردشگران ورودی باید در اختیار نهادهای مربوطه قرار گیرد و کنترل نامحسوسی هم در جریان برگزاری سفر صورت خواهد گرفت.
این موضوعات درباره آمریکاییها با حساسیت بیشتری همراه است. او در این باره میگوید: «قبل از ورود شهروندان آمریکایی به کشور، بررسی بیشتری صورت میگیرد که آیا این سفر با انگیزههای سیاسی انجام میگیرد یا خیر. از این رو فرآیند صدور ویزای ایران برای مردم این کشور بیشتر به طول میانجامد.» به گفته بنکدارنیا، از میان حدود هزار راهنمای کارتدار گردشگری نیز تنها ۱۰۰نفر راهنما وجود دارد که آموزشهای خاصی دیدهاند و میتوانند راهنمای آمریکاییها باشند. البته هر سال ممکن است چند نفر از این ۱۰۰نفر جابهجا شوند. علاوه بر این، این راهنمایان باید همه جا همراه گردشگران آمریکایی باشند تا به گفته این تورگردان، مشکلی برای این گردشگران ایجاد نشود.
اما در حال حاضر تنها۶۰-۵۰ آژانس هستند که روی بازار گردشگران آمریکایی کار میکنند. بنکدارنیا در این باره توضیح میدهد: «هماکنون فقط تعداد محدودی آژانس گردشگران آمریکایی را وارد کشور میکنند. این موضوع البته ربطی به کوچک یا بزرگ بودن آژانس ندارد؛ بلکه بیشتر مربوط به این موضوع است که برخی آژانسها، خواه آژانسهای بزرگ و قدیمی باشند خواه کوچک و کمسابقه، در این حوزه دارای تخصص شدهاند و به همین خاطر به آن ورود پیدا میکنند.» اما آیا آمار اعلام شده از رشد سفر آمریکایی به ایران درست است؟ بنکدارنیا در این خصوص معتقد است که گردشگران آمریکایی در سالهای اخیر کموبیش درخواست سفر به ایران داشتهاند؛ اگرچه این درخواست با نوسانات همراه بوده اما هیچگاه کاملا قطع نشده است.
به باور وی، مردم آمریکا جدا از سیاستهای دولتشان هستند و همین باعث میشود همچنان شاهد ورود آنها به کشورمان باشیم: «اگر سفر شهروندان دیگر کشورها به ایران با افت همراه بوده، بهخاطر سیاستهای ویزایی آمریکا است. اما این محدودیت عملا برای مردم خود آمریکا وجود ندارد و هیچ قانون و قدرتی نمیتواند مانع سفر آنها به ایران شود. از این رو، این بخش از بازار سفرهای ورودی همچنان وجود دارد.» این عضو جامعه تورگردانان البته با اشاره به اینکه فعالیت بازاریابی خاصی برای بازار آمریکا انجام نمیشود، تصریح میکند: «ما نه در نمایشگاههای گردشگری آمریکا حاضر میشویم نه برنامه ویژهای برای آنها داریم.
تنها بعضا در نمایشگاههای دیگر کشورها، با نمایندگان یا آژانسهای آمریکایی وارد گفتوگو میشویم و ایران را برای آنها معرفی میکنیم. این عدم شناخت تا آنجاست که آنها بعضا فکر میکنند، ایران برای آمریکاییها ویزا صادر نمیکند!» بنکدارنیا تاکید میکند که اساسا ابزاری برای تبلیغات و بازاریابی آمریکاییها وجود ندارد. حالا حدود هزار و ۸۰۰ نفر از بیش از ۵میلیون نفری که در ۸ماه امسال وارد ایران شدهاند، آمریکاییهایی هستند که هر روز با گزارشهای منفی درباره ایران روبهرو میشوند؛ گزارشهایی که گویا بعضا بیاثر و بیشتر مشوق آمریکاییها در سفر به ایران بودهاند. با این همه تا زمانی که فرصتی برای بازاریابی حرفهای برای این بازار وجود نداشته باشد، نمیتوان آن را بازار قابل اتکایی دانست؛ چه آنکه در مجموع نیز به دلایل سیاسی، بازار شکنندهای به حساب میآید.