افزایش نرخ ارز تلاطم زیادی در جامعه ایجاد کرده و یکی از چیزهایی که از این موضوع بی‌نصیب نمانده هم سفرهای نوروزی است؛ به ویژه سفرهای خارجی. اما سفرهای نوروزی ۹۸ چقدر به نسبت سال گذشته کمتر می‌شود؟
کاهش ۶۰ درصدی سفرهای خارجی
شاید خیلی‌ها سال پیش همین موقع فکرش را هم نمی‌کردند که امسال ممکن است به دلیل تغییرات بازار ارز از تعطیلات نوروزی خود چشم‌پوشی کنند یا خلاف انتظارشان با آن روبه‌رو شوند. سفرهای خارجی که دیگر جای خود دارد؛ رفتن به کشورهای خارجی برای خیلی‌ها دیگر به راحتی سال‌های گذشته نیست و همین برنامه‌ی خیلی‌ها را به هم ریخته است. بعضی‌ها هم که فعلا به کل با این ماجرا خداحافظی کرده‌ند و فعلا رفتن به فرنگ را از لیست آرزوها و برنامه‌های سال جدیدشان خط زده‌اند. تا جایی که اعلام شده سفرهای خارجی امسال به نسبت سال گذشته ۶۰ درصد کمتر شده است. این ماجرا البته می‌تواند اتفاق جدیدی را دامن بزند؛ آن هم افزایش سفرهای داخلی را.
چیزی که امیدمحمد علیخان، عضو انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران هم به آن اشاره کرده و به دنیای اقتصاد گفته است: «با توجه به اینکه امسال با کاهش چشمگیر سفر خروجی مواجه هستیم و از سوی دیگر هیچ سالی در نوروز با گردشگر ورودی قابل‌توجهی مواجه نبوده‌ایم لذا پیش‌بینی من این است که امسال با حجم زیادی گردشگر داخلی روبه‌رو باشیم. امسال هم مانند سال‌های قبل مقصدهای کلاسیک با ظرفیت کامل مواجه است و کسانی که سفر خارجی داشتند هم به سمت سفرهای داخلی گرایش پیدا کرده‌اند.
گروه دوم، قشر رو به بالای جامعه یا در شهرهای شمالی و جنوبی ویلا و محل اقامت دارند یا به سراغ محل‌های اقامتی گران‌قیمت خواهند رفت. امسال گردشگری داخلی رشد کاملا چشمگیری خواهد داشت و از آنجایی که به ظرفیت اقامتگاه‌ها و سایر زیرساخت‌ها اضافه نشده است، اگر به درستی این سفرها مدیریت نشود با معضلاتی همچون بی‌نظمی و نارضایتی مسافران روبه‌رو خواهیم بود». در کنار این موضوع افزایش خروج ارز و افزایش قیمت بلیت هواپیما هم مطرح است.
امیرپویان رفیعی‌شاد، رئیس انجمن صنفی دفاتر مسافرتی استان تهران با اشاره به این موضوعات به دنیای اقتصاد گفته: «نوسانات و افزایش نرخ ارز باعث شده هزینه سفرهای خروجی به شدت افزایش پیدا کند که البته تنها شامل حال هزینه‌های اقامت و خورد و خوراک نمی‌شود، بلکه در بخش حمل‌ونقل هم شاهد آن هستیم. مجموع این افزایش قیمت‌ها باعث شده یک بسته با قیمت بالا بسته شود و به‌عنوان مثال هزینه سفر به آفریقای جنوبی اگر تا سال گذشته ۱۹ میلیون تومان بود، امسال به ۴۵ میلیون تومان برسد. سفر به کشورهای آسیای شرقی هم اگر سال گذشته ۵ میلیون تومان بود امسال با ۱۵ تا ۲۰ میلیون تومان امکان‌پذیر است. همچنین افزایش ۷۰ تا ۸۰ درصدی نرخ بلیت هواپیما از جمله اصلی‌ترین دلایلی است که باعث شده تا با افزایش شدید نرخ تورهای خروجی روبه‌رو شویم. سال گذشته قیمت بلیت هواپیما بسیار کمتر از این رقم‌ها بوده و حالا پیش‌بینی می‌کنیم که با کاهش فاحش سفرهای خروجی در نوروز سال ۹۸ مواجه باشیم.»
رزاقی، مسئول فروش تور در یکی از آژانس‌های مسافرتی به «سازندگی» می‌گوید: «در کشورهای آسیایی هنوز ترکیه یکی از پرطرفدارترین‌هاست. بعد از آن دوبی، باکو، گرجستان و تایلند کشورهایی هستند تقاضا برای آنها زیاد است. کشورهای اروپایی به دلیل اینکه ویزای شنگن می‌خواهند کمتر از آنها استقبال شده است. ضمن اینکه به طور کلی افزایش نرخ ارز وضعیت سفرهای خارجی را خیلی تغییر داده است. برعکس سال‌های پیش تقاضا برای سفرهای خارجی کمتر شده و این مسئله در مورد کشورهای اروپایی مشخص‌تر است. این ماجرا در مقایسه با سال پیش که تقریبا فاجعه است. سفرها خیلی کمتر شده».
او می‌گوید: «در نسبت با سال پیش تقاضا برای سفرهای خارجی بیش از ۶۰ درصد و حتی شاید به جرئت بگویم نزدیک به هفتاد درصد کمتر شده است. این کاهش تقاضا شوخی نیست. وضعیت آژانس‌ها را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. شنیده‌ام بعضی از آژانس‌های مسافرتی وضعیت نابسامانی دارند و حتی در آستانه‌ی ورشکستگی هستند. بعضی‌ها هم تا الان ورشکسته شده‌اند. در کل۵۰ ،۶۰ درصد از تعداد مسافرها کم شده؛ مثلا تابستان پارسال روزی ده تا بلیت چین می‌زدیم اما امسال ماهی دو یا سه تا هم نمی‌زنیم. این اگر افت مسافر نیست پس چیست؟! ضمن اینکه خیی از آژانس‌ها مستقل کار نمی‌کنند و با واسطه‌هایی کار می‌کنند و همین قیمت‌هایشان را بالا می‌برد و دیگر برای مسافر مقرون به صرفه نیست. البته خدا را شکر من مشتری‌های خودم را دارم. هنوز هم هستند کسانی که سفر از برنامه‌ی زندگیشان حذف نمی‌شود، اگرچه تعدادشان در کل کمتر شده است».
دوبی؛ حداقل چهار میلیون، ایتالیا-فرانسه؛ ۴۰ میلیون!
تلاطم قیمت ارز و کاهش تقاضا برای سفرهای نوروزی آژانس‌های مسافرتی را بیش از آنچه فکرش را بکنیم با مشکل مواجه کرده است. فصل رونق کار آنها امسال با رکود همراه شده و بعضی از مسئولان فروش تورها می‌گویند که به فکر تغییر شغلند.
رزاقی که مسئول فروش تور در یکی از آژانس‌های تهران است و از قیمت سفرهای نوروزی می‌گوید؛ اینکه تقریبا هزینه‌ی سفرها چیزی حدود سه برابر افزایش یافته است. او به «سازندگی» می‌گوید: «به راحتی نمی‌شود در مورد قیمت‌ها حرف زد؛ چون هر سفر بستگی به نوع پرواز و هتل و مدت اقامت و این مسائل دارد. اما اگر وضعیت متوسطی را بخواهم بگویم الان مثلا در مورد باکو شروع نرخ از ۴ میلیون و پانصد هزار تومان است در حالی‌که همین سفر با شرایط مشابه سال پیش حدودا از یک میلیون و چهارصد، پانصد شروع می‌شد. یا امسال شروع نرخ در مورد آنتالیا شش میلیون و هفتصد هزار تومان است، اما همین سفر پارسال حداکثر سه و نیم، چهار میلیون بود. دوبی هم الان با کمتر از چهار میلیون نمی‌شود رفت، اما سال گذشته نرخش از دو میلیون و سیصد، چهارصد شروع می‌شد. در مورد کشورهای اروپایی مثل فرانسه، ایتالیا و اسپانیا می‌توانم بگویم اگر سال پیش تور ترکیبی ایتالیا، فرانسه ۱۳ میلیون و پانصد بود، امسال همین رقم چیزی در حدود ۴۰ میلیون می‌شود و همین افزایش قیمت از تعداد مسافران آن به طرز چشمگیری کم کرده است».
به گفته‌ی رزاقی این افزایش قیمت در مورد سفرهای داخلی هم مشهود است. او می‌گوید: «مثلا در مورد سفر به کیش سال گذشته شروع نرخ در مورد هتل سه ستاره از پانصد و هفتاد تومان بود، اما امسال همین سفر از یک میلیون و دویست، سیصد هزار تومان شروع می‌شود. برای نوروز امسال فعلا در شهرهای دیگر خیلی تقاضا نداریم، اما به صورت کلی سفرهای داخلی هم تقریبا دو برابر شده است. سال پیش سفر به شیراز و اقامت در هتل چمران با پرواز ایران‌ایر نفری یک میلیون و صد بود الان دو میلیون و پانصد هزار تومان است».
البته هنوز هم خانواده‌هایی هستند که برنامه‌ی سفرهای نوروزی برایشان مهم است و تحت هیچ شرایطی از آن چشم‌پوشی نمی‌کنند. گرچه ممکن است نوسانات نرخ ارز روی مقصد گردشگری آنها اثرگذار باشد که طبعا چنین است. به گفته‌ی رزاقی، آنتالیا هنوز یکی از پرطرفدارترین انتخاب‌ها برای گشت و گذار ایرانی‌هاست، به ویژه در ایام نوروز.
درمورد کشورهای اروپایی هم فعلا هلند پرطرفدارترین است. البته او این ایده را که به دلیل گران شدن بیش از اندازه‌ی سفرهای خارجی، تقاضا برای سفرهای داخلی بیشتر می‌شود، تایید نمی‌کند: «چیزی که ما می‌بینیم این نیست که تقاضای مردم برای سفرهای داخلی بیشتر شده، همین الان اگر برای عید کسی بخواهد به کیش برود، شش میلیون باید برای هتل و ویلا هزینه کند که به نظر من خیلی زیاد است. برای همین خیلی‌ها منصرف می‌شوند و می‌گویند خب چه کاری است! برویم استانبول آن هم حتی با هزینه‌ی کمتر! امسال هزینه‌ی سفر به کیش خیلی بیشتر شده است، حتی تا ده میلیون هم بلیت دارد و این هم برای خیلی‌ها ناخوشایند است».
سفر به اروپا دیگر شوخی است!
تیموری مسئول فروش یکی دیگر از آژانس‌های مسافرتی در تهران هم به «سازندگی» می‌گوید: «تورم و نرخ بالای قیمت‌ها باعث شده به طور کلی مشتری‌هایمان خیلی کمتر شود. به خصوص در شب عید که به صورت خودکار قیمت‌ها بالاتر هم می‌رود. اگر در ایام عادی یک نرخ مشخصی وجود داشته باشد، شب عید این قیمت‌ها حدودا دو، دو و نیم برابر می‌شود. برای همین در سفرهای خارجی خیلی‌ها همین کشورها و شهرهای اطراف را انتخاب می‌کنند؛ مثل باکو، تفلیس، ترکیه. مگر مسافرانی که اقوامی در کشورهای دیگر دارند و نیازی به رزرو هتل ندارند. بیشتر خواهان سفر به ترکیه هستند که الان نرخ سفر به ترکیه حداقل از سه و خرده‌ای شروع می‌شود. البته مدتی است تقاضا برای تفلیس هم زیاد شده، آن هم به این جهت که خیلی‌ها برای کار به آنجا می‌روند. من مسافرانی دارم که در تفلیس مغازه‌ای اجاره کرده‌اند و مرتب هر ۴۵ روز یک بار می‌روند و می‌آیند».
او در مورد قیمت‌های سال پیش می‌گوید: «طبیعتا به دلیل تورم امسال با افزایش قیمت‌ها روبه‌رو بودیم. امسال حدود ۲۰ درصد افزایش قیمت داشتیم. مثلا سال گذشته با سه میلیون تومان هم می‌شد با یک هتل سه ستاره تور ترکیه را بست، اما امسال با این رقم چنین امکانی وجود ندارد».
او سفرهای تفریحی به کشورهای اروپایی را در سال جدید خیلی کم می‌داند، خیلی کمتر از چیزی که به ذهن می‌رسد. می‌گوید: «سفر به اروپا امسال تقریبا فاجعه است. البته مسافرهایی هستند که به جهت شغلشان در رفت و آمدند و داستانشان هم با مسافرهای دیگر فرق می‌کند. اما مردم عادی برای سفر به کشورهای اروپایی اصلا تقاضا ندارند. البته هستند کسانی که برای مهاجرت اقدام می‌کنند؛ هم به صورت قانونی و هم غیرقانونی. در غیر‌این صورت سفر به اروپا تقریبا به یک شوخی تبدیل شده است.
اما سال‌های پیش اینطور نبود. او در مورد سفرهای داخلی هم می‌گوید: «به جرئت می‌گویم که تعداد مسافران تورهای داخلی به یک‌سوم رسیده است. این را در نسبت با سال گذشته می‌گویم. با این حال هنوز هم بعضی از شهرها به نسبت سایر شهرها جاذبه‌ی بیشتری دارند؛ مثل شیراز، مشهد، قشم و کیش. الان سفر به کیش حداقل سه میلیون و پانصد هزار تومان است، شب عید هم که قیمت‌ها بالاتر می‌رود. شب عید پرواز کیش حداقل یک میلیون و پانصد هزار تا دو میلیون تومان است. مشکل پروازهای چارتری است، چه الان بلیت بگیرید، چه دو ماه دیگر نرخ همین است، نرخ ثابتی وجود دارد. از وقتی پروازهای چارتری آمد شب عید همیشه این داستان را داشتیم. اما امسال دیگر همه چیز گران‌تر شده است».
او همچنین می‌گوید: «سیاست آژانس‌های مسافرتی این بوده که از یک تایم قیمت‌ها را بالا می‌برند و بعد از نیمهی دوم اسفند برای اینکه پروازها خالی نماند و هتل‌ها پر شود و برای اینکه جلوی ضرر را بگیرند، مجبورند کمی قیمت‌ها را پایین بیاورند. خیلی‌ها که اهل سفر هستند و این را می‌دانند معمولا لحظه‌ی آخر برای خرید اقدام می‌کنند. من از سال ۶۹ این کار را شروع کردم، آن موقع اینقدر آژانس مسافرتی نبود، اما الان خیلی‌ها مجوز این کسب‌وکار را گرفته‌اند و کسانی که تجربه و تخصص کافی را نداشته باشند به راحتی از رقابت خارج شده و ورشکست می‌شوند».