برنامه شیفت گردشگر به روستاها

این برنامه هم به نفع روستانشین‌ها از بابت تشکیل بازار کار جدید تمام خواهد شد و هم مقاصد جدید سفرهای داخلی را پیش روی گردشگران قرار می‌دهد. بررسی‌های «دنیای‌اقتصاد» در این باره حاکی است: جرقه ذهنی در دولت برای تدوین و اجرای برنامه «شیفت گردشگر به روستاها» از اواخر سال گذشته و بعد از «در اولویت قرار گرفتن توسعه گردشگری روستایی از سوی سازمان جهانی گردشگری» ایجاد شد؛ به‌طوری‌که قرار است طی سال‌جاری مجموعه روستاهای دو استان کشور به‌عنوان کانون معرفی استعداد همه مناطق روستایی برای جذب گردشگر، اعلام شود. عمده آثار طبیعی و میراثی ایران که قابلیت جذب گردشگر را دارد در روستاها متمرکز شده است.

رونق گردشگری روستایی ۵ مزیت برای ساکنان روستاها دارد و دو تفاوت مثبت در مسافرت گردشگران داخلی و حتی توریست‌های خارجی عازم ایران ایجاد می‌کند. افزایش درآمد روستایی‌ها از محل جذب گردشگر، تبادل فرهنگی با مسافران و ارتقای کیفیت زندگی روستایی‌ها، توسعه زیرساخت‌های روستایی از سوی دولت بعد از افزایش سفرهای توریستی به این مناطق، بهبود کیفیت محیط‌زیست روستایی و در نهایت مهاجرت معکوس ناشی از رونق کسب و کارهای جدید در روستا مزایای شیفت گردشگر به روستا است. در مقابل، هزینه پایین گردشگری روستایی برای مسافران و ثبت تجربه‌های جدید سفر به این مناطق در مقایسه با شهرهای سنتی مقصد سفر نیز «برد گردشگران از این شیفت» محسوب می‌شود.

کارشناسان بازار گردشگری با اشاره به افزایش دو برابری اقامتگاه‌های بوم‌گردی طی دو سال اخیر، افزایش سرمایه‌گذاری برای راه‌اندازی این اقامتگاه‌ها در روستاها را ناشی از کشش تقاضای سفر به روستا از طرف ساکنان کلان‌شهرها عنوان می‌کنند. روند افزایش چالش‌های سکونتی در شهرهای بزرگ، احتمال رونق گردشگری روستایی را تقویت کرده است. با این حال روستاهایی که ویژگی اولیه برای جذب گردشگر به لحاظ «معماری روستا، سبک خاص زندگی اهالی، غذاهای محلی، مناطق خاص واقع در روستا، وجود مراکز درمانی نظیر چشمه‌های آب معدنی یا درختان گیاهی و همچنین صنایع دستی و کشاورزی خاص» را دارند، در برخی خدمات خاص گردشگری با ضعف روبه‌رو هستند. مهم‌ترین ضعف روستاها در حال حاضر برای جذب گردشگر، فقر امکانات تفریحی، زیرساخت‌ها نظیر معابر و مسیرهای دسترسی، مراکز خرید و همچنین امکانات بهداشتی است. 

به گزارش «دنیای‌اقتصاد» یکی از انواع سفرها که در چند سال اخیر گردشگران زیادی را به خود جذب کرده، «گردشگری‌روستایی» است که شاید علت اصلی استقبال از این سبک گردشگری خستگی افراد از روزمرگی و زندگی ماشینی و تکراری شدن سفر به شهرهای محدود است. علاوه‌بر آن علاقه انسان به کارهای کشاورزی و دیدن نحوه زندگی روستاییان از نزدیک موجب افزایش «گردشگری روستایی» شده است. البته نباید فراموش کرد که حضور در طبیعت‌های بکر و اقامت در چنین مکان‌هایی چقدر می‌تواند بر سلامت روح و روان افراد آثار مثبت بگذارد. علاوه‌بر آن «روستاگردی» می‌تواند از نظر اقتصادی نیز برای روستانشینان بسیار پراهمیت باشد و به همین دلایل است که اکثر کشورها سعی کرده‌اند با روش‌ها و راهکارهای متفاوت به افزایش جذب «گردشگر روستایی» بپردازند. در همین راستا سازمان جهانی گردشگری شعار سال ۲۰۲۰ را «توسعه اکوسیستم گردشگری روستایی» انتخاب کرده است.

ولی تیموری، معاون گردشگری وزارتخانه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نیز در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» عنوان کرد: همه ساله سازمان جهانی گردشگری یک شعار برای سال پیش رو تعیین و اعلام می‌کند تا تمامی کشورها در سطح جهان در حوزه توریسم و گردشگری بر یک موضوع واحد تمرکز کنند. برای امسال نیز سازمان جهانی گردشگری با توجه به مزیت‌هایی که در «گردشگری روستایی» وجود دارد شعار را براساس آن تعیین کرده است.

وی افزود: ایران برای سال جدید به‌عنوان میزبان انتخاب شده که حدود ۱۶ استان برای میزبانی اعلام آمادگی کردند که طبق تصمیم وزارتخانه میراث فرهنگی قرار شد دو استان کردستان و کرمانشاه به‌صورت مشترک میزبانی این دوره را برعهده داشته باشند. آماده‌سازی استراتژی توسعه گردشگری روستایی و تشکیل دبیرخانه از جمله این اقدامات است. تیموری تصریح کرد: این میزبانی مزیت‌هایی همچون معرفی ایران به‌عنوان یک قطب «گردشگری‌روستایی» و استفاده از ظرفیت‌های روستایی کشور را دارد، زیرا گردشگری ابزاری برای کاهش فقر و همچنین توزیع عادلانه درآمدها به شمار می‌رود. در حال حاضر سهم روستاها از مقاصد گردشگری در برخی استان‌ها حدود ۸۰ درصد افزایش داشته که عموما افرادی که به این مناطق سفر می‌کنند اقشار متوسط جامعه هستند و وقتی فردی به جای بکر و زیبایی سفر می‌کند به چند نفر بازدید از آن مکان را توصیه می‌کند به همین دلیل تعداد گردشگران از چنین مکان‌هایی به‌صورت تصاعدی افزایش می‌یابد.

وی گفت: در حوزه گردشگری معمولا به‌دنبال توسعه پایدار هستیم؛ به این معنا که باید حوزه گردشگری را طوری توسعه دهیم که با مسائل زیست محیطی مغایرت نداشته باشد؛ که این امر نیازمند آموزش و فرهنگ‌سازی است تا به‌صورت متوازن بخش‌های اقتصاد گردشگری و پایداری اکوسیستم را به سمت جلو حرکت دهیم. تیموری با اشاره به بوم‌گردی‌های موجود در کشور عنوان کرد: اغلب گردشگرانی که برای سفر به روستاها می‌روند قشر متوسط جامعه هستند که از اقامت در این بوم‌گردی‌ها استقبال می‌کنند و همین امر نیز یکی از دلایل افزایش «گردشگری روستایی» در کشور محسوب می‌شود زیرا تعداد این اقامتگاه‌های بوم‌گردی رو به افزایش است. مهم‌ترین علت افزایش این نوع اقامتگاه‌ها مقرون‌به‌صرفه نبودن ساخت هتل در روستاها برای سرمایه‌گذاران است.

لیلا اژدری، مدیرکل دفتر همکاری و توافق‌های ملی گردشگری وزارتخانه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گفت: توجه به طبیعت‌گردی و توسعه گردشگری از جمله برنامه‌های سازمان جهانی گردشگری نیز است که این سازمان همواره به‌دنبال توسعه پایدار در تمامی حوزه‌های مربوط به گردشگری است. در واقع اکوتوریسم گردشگری یعنی گردشگری مسوولانه که براساس شاخص‌هایی همچون احترام به محیط‌زیست، احترام به جامعه و ارزش‌های محلی، عدم‌تخریب آب، عدم‌تخریب محیط‌زیست و... است.

وی تاکید کرد: با ورود گردشگر به روستاها درآمد روستانشینان افزایش می‌یابد و در سال‌های اخیر شاهد معکوس شدن روند مهاجرت به روستاها در کشور بوده‌ایم. بررسی‌های «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهد که «گردشگری روستایی» می‌تواند بر توسعه گردشگری در کشورهایی همچون ایران که دارای روستاها و مناطق بکر بسیاری هستند تاثیر قابل‌تاملی بگذارد، زیرا با فعال شدن این حوزه توزیع عادلانه درآمد در کشور رخ می‌دهد و در چنین شرایطی روستاییان نیز به علت کمبود درآمد به شهرها مهاجرت نمی‌کنند، به همین دلیل است که بسیاری از برنامه‌ریزان توسعه، از توسعه صنعت گردشگری به‌عنوان رکن اصلی توسعه پایدار یاد می‌کنند. به گزارش «دنیای‌اقتصاد» ایران نیز می‌تواند با برنامه‌ریزی دقیق و پس از شناسایی فرصت‌ها و ذائقه گردشگران از روستاهای موجود در کشور استفاده و به ایجاد تغییراتی درآمد روستاییان بپردازد؛ زیرا در حال حاضر درآمدها در کشور به‌طور غیرمتعارف و نابرابر تقسیم شده است.