یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که در تاریخ اقتصاد مورد توجه بوده، مهار تورم است. برخی معتقدند که تنها در شرایط مهار تورم می‌توان به رشد اقتصادی بالا و پایدار رسید که برای آحاد اقتصادی مثمرثمر باشد؛ اما برخی سیاستمداران، تنها معتقدند که رشد اقتصادی بالا است که مهم است و می‌توان تورم را در درجه بعدی قرار داد.
اردوغان یکی از سیاستمدارانی است که رویکرد غیرمتعارف سیاست پولی را برگزیده است و به دنبال این است که با کاهش نرخ بهره، رشد اقتصادی را افزایش دهد. اما بالا رفتن نرخ تورم و رسیدن آن به 80درصد باعث شده است که تلاطم در این اقتصاد بسیار زیاد شود. اکونومیست در مطلبی به اقتصاد ترکیه و رفتار نامتعارف اردوغان پرداخته است. این گزارش نشان می‌دهد چرا اصرار بر کاهش نرخ بهره، در شرایط تورمی باعث می‌شود رشد اقتصادی بالا نیز توسط آحاد مردم حس شود. در نتیجه رشد اقتصادی با تورم بالا، بیشتر به نفع طبقه ثروتمند است. گروهی که از افزایش تورم به‌دلیل داشتن دارایی در کوتاه‌مدت بیشتر منتفع می‌شود. هر چند که در بلندمدت آحاد اقتصادی از بالا بودن تورم، رنج خواهند برد. بنابراین همان‌طور که اقتصاددانان تاکید کردند، رشد اقتصادی پایدار، تنها در بستر ثبات قیمت‌ها و کنترل تورم میسر می‌شود.
داستان یک رونق
رودریگر دورنبوش، اقتصاددان آلمانی که در سال 2002 درگذشت، بحران مالی را این‌گونه توصیف می‌کند: «ممکن است مدت‌ها ادامه یابد، اما یک شب فرومی‌ریزد.» این گفته دورنبوش، به این موضوع تاکید می‌کند که ممکن است که دوره رونق برای مدت طولانی که دور از ذهن است، ادامه یابد، قبل از اینکه به سرعت این رونق فرو بریزد. در نتیجه ناپایداری می‌تواند برای مدت طولانی‌تری از آنچه فکر می‌کنیم، دوام آورد. اکونومیست معتقد است اگر دورنبوش هنوز زنده بود احتمالا درباره شرایط امروز اقتصاد ترکیه گیج می‌شد. سال‌هاست که ترکیه اجرای سیاست‌های پولی غیرمتعارف را در پیش گرفته است. رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه معتقد است که نرخ‌های بهره بالاتر دلیل افزایش قیمت‌هاست و افزایش نرخ بهره درمان کاهش تورم نیست.
در پایان2021، زمانی که بیشتر کشورها یا در حال افزایش نرخ بهره بودند یا برای انجام این کار خود را آماده می‌کردند، رئیس‌جمهور ترکیه به بانک مرکزی دستور داد نرخ بهره را کاهش دهد. نتیجه این تصمیم، قابل پیش‌بینی بود؛ اما اردوغان نمی‌توانست این نتیجه را پیش‌بینی کند. تورم در این کشور در عرض چند ماه به ۸۰درصد رسید. نکته قابل توجه اما این است که اقتصاد ترکیه توانسته است به رشد خود ادامه دهد. تولید ناخالص داخلی واقعی این کشور در سال گذشته 11درصد رشد کرد؛ به‌طوری‌که به نظر می‌رسد رونق ترکیه همیشگی است. شاید کمی وسوسه‌انگیز باشد که از تجربه بی‌پروای ترکیه نتیجه بگیریم که تورم بالا گرفتاری است که می‌توان با آن کنار آمد، این نتیجه‌گیری ممکن است وسوسه‌انگیز باشد؛ ولی اشتباه است. تورم بالا زیان‌های بی‌شماری دارد؛ اما سه مورد به ویژه در ترکیه برجسته است: کوتاه شدن افق‌ها، فشار بر تصمیم‌گیری روز به روز و توزیع مجدد ثروت که بار تورم را بر دوش کسانی می‌اندازد که کمترین تحمل را برای آن دارند.
کوتاه شدن افق دید
با کوتاه شدن افق‌ها شروع می‌کنیم. زمانی که قیمت‌ها باثبات هستند، مردم مجبور نیستند به تغییرات سال به سال در سطح متوسط قیمت‌ها توجه کنند. ثبات، امکان برنامه‌ریزی برای آینده دور را فراهم می‌کند. اما در ترکیه، آینده دور، ماه آینده است. تورم بالا، بی‌ثباتی را به همراه دارد. کسب‌وکارها در بازار داخلی نمی‌توانند بازده احتمالی خود را به‌صورت واقعی پیش‌بینی کنند. بنابراین تمایلی به سرمایه‌گذاری در ظرفیت‌ها و فرصت‌های جدید ندارند و این امر به رفاه و رونق بلندمدت آسیب می‌زند. هزینه‌های زودهنگام نیز وجود دارند. وقتی پول دائما ارزش خود را از دست می‌دهد، تامین‌کنندگان نمی‌توانند ماه‌ها برای پرداخت صبر کنند. در نتیجه، اعتبار و اعتماد غیررسمی که روابط تجاری بر اساس آن ایجاد می‌شود از بین خواهد رفت.
تورم بالا به تصمیم‌گیری نیز آسیب وارد می‌کند. سیگنال‌های قیمتی که منابع را به سمت مصرف بهار هدایت می‌کنند، تحریف خواهند شد. کسب‌وکارها نمی‌توانند بین افزایش قیمت‌هایی که اطلاعاتی از عرضه و تقاضا در صنایع خاص خود دارند و افزایش قیمت‌هایی که پاسخی به کاهش ارزش پول است، تمایز قائل شوند. قیمت‌ها باید همواره مورد مذاکره مجدد قرار گیرند تا با استانداردهای پولی جلو روند. این تحول، اتفاقی طاقت‌فرسا است. همچنین این رویه از نظر اجتماعی فرساینده است. چانه‌زنی مداوم باعث ایجاد اصطکاک بین شرکت‌ها و تامین‌کنندگان، مشاغل و مشتریان و مالکان و مستاجران می‌شود.
رنج تورم کم درآمدها
سومین مشکل بزرگ تاثیر تورم به توزیع ثروت است. تلاش برای فرار از مالیات تورمی اغلب به فشار آن بر فرد دیگری ختم می‌شود. کسب‌وکارهای خصوصی در ترکیه از بی‌ثباتی ناشی از تورم شکایت دارند. اما شرکت‌های بزرگ‌تر ترکیه از منابع لازم و دانش مقابله با افزایش قیمت‌ها برخوردار هستند. ثروتمندان برای محافظت از ثروت خود ملک و سپرده‌های ارزی دارند. اما بقیه چندان خوش‌شانس نیستند.
یک نظرسنجی نشان می‌دهد بیش از یک‌سوم مردم ترکیه قادر به تامین نیازهای اولیه خود نیستند. اگر کسانی که به سختی می‌توانند نیازهای خود را برآورده کنند و بخشی را که به‌شدت در فشار قرار دارند نیز در نظر بگیریم. این نسبت به چهار پنجم افزایش می‌یابد. منطقی است که فقرا بیش از همه از تورم رنج می‌برند؛ اما طبقه متوسط ترکیه نیز در این شرایط با مشکلاتی روبه‌رو هستند؛ چرا که قدرت خرید آنها کاهش یافته و امنیت شغلی آنها از بین رفته است. بسیاری از آنها از طبقه متوسط خارج شده‌اند و بابت از دست دادن موقعیت خود احساس ناراحتی و عصبانیت می‌کنند.
سیاست تورم در همه جا بد است؛ اما در ترکیه نگران‌کننده است. به نظر می‌رسد اکثر مردم رئیس‌جمهور را مقصر تورم می‌دانند. نظرسنجی‌ها از عقب افتادن رجب طیب اردوغان و حزب عدالت و توسعه در انتخابات پیش‌رو خبر می‌دهند. نگرانی اصلی این است که اردوغان ممکن است تصمیم بگیرد به قدرت بچسبد.
دنیای اقتصاد