اصفهان، این قطب تاریخی کشاورزی ایران، امروز در میانه یک گذار سرنوشت‌ساز ایستاده است. این یادداشت، روایتگر تقابل سنت و فناوری در عرصه کشاورزی این دیار است؛ جایی که نوآوری‌های خیره‌کننده، در سایه‌ای از چالش‌های دیرپا، آینده‌ای جدید را برای امنیت غذایی میلیون‌ها نفر ترسیم می‌کند.
به گزارش اقتصاد بازار، سید محمد موسوی، مشاور رئیس سازمان و مدیر روابط عمومی سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان در یادداشتی نوشت:
کشاورزی اصفهان امروز در تقاطعی تاریخی قرار دارد؛ این اکوسیستم اقتصادی که قرن‌ها بخشی از هویت فرهنگی و زیست بوم ایران بوده، اکنون خود را در آستانه تحولی بزرگ است.
استان اصفهان، یک اکوسیستم فرهنگی-کشاورزی است که قرن‌هاست حیات اقتصادی و اجتماعی خود را بر پایه کشت و زرع بنا نهاده است. از دشت‌های حاصلخیز شرق تا باغ‌های بهشت‌گونه خوانسار و فریدن، این سرزمین روایتگر پیوندی ناگسستنی بین انسان،دانش، آب و خاک است. اما در دهه‌های اخیر، کشاورزی اصفهان بیش از همیشه با چالش‌های اقلیمی و ساختاری روبه‌رو شده است.این هویت، سرمایه اقتصادی و اجتماعی بی‌بدیلی است که امروز پایه هر تحولی باید بر آن استوار شود.
بحران آب؛ نقطه گسست از سنت
بی‌تردید، کم‌آبی اصلی‌ترین و حیاتی‌ترین چالش پیشِروی کشاورزی اصفهان است. زاینده‌رود، که روزگاری شریان حیات این دیار بود، امروز به رودخانه‌ای بی آب و شاید در بهترین حالت بتوان گفت به رودخانه ای فصلی تبدیل شده است. خشکسالی‌های متوالی، افت شدید سطح آب‌های زیرزمینی و پدیده خطرناک فرونشست زمین، زنگ خطر را برای یک تغییر پارادایم در الگوی تولید و مصرف آب به صدا درآورده است. این در حالی است که امنیت معیشت هزاران خانوار کشاورز مستقیماً در گرو این تغییر است.
نوآوری در صنعت کشاورزی
در دل این چالش‌ها، اما نشانه‌های امیدبخش یک تحول بزرگ هویدا شده است. کشاورزی اصفهان در حال احتضار نیست، در حال تغییر است. این استان امروز در زمره پیشگامان توسعه کشت‌های گلخانه‌ای، آبیاری نوین و کشاورزی دانش‌بنیان قرار دارد.
* ایجاد بیش از ۳۰۰۰ هکتار گلخانه در شهرستان‌هایی مانند برخوار، نطنز و کاشان.
*افزایش ۸۰ درصدی بهره‌وری آب در واحدهای پیشرو.
* استفاده از سامانه‌های هوشمند، بذرهای مقاوم و مدیریت مزرعه.
* دستیابی به رتبه‌های اول کشوری در تولید شیرخام، تخم مرغ و گوشت بوقلمون.
این‌ها تنها آمار نیستند، بلکه نماد تولد کشاورزی هوشمند در اصفهان هستند.
دانشگاه و صنعت؛ ائتلافی برای نجات
این تحول، حاصل کار فردی نیست، بلکه نتیجه یک هم‌افزایی ساختاری است. همکاری نزدیک میان دانشگاه‌های برتر استان، مراکز تحقیقاتی و سازمان جهاد کشاورزی اصفهان، مسیر توسعه پایدار را هموار کرده است. طراحی الگوی کشت اقلیم‌محور، انتقال فناوری‌های روز و آموزش مستمر بهره‌برداران، سه ضلع این مثلث موفقیت هستند.
نسل جدید؛ کشاورزی را بازتعریف می‌کند
امروز شاهد یک تحول فرهنگی دیگر نیز هستیم و آن حضور جوانان تحصیل‌کرده و جسور در عرصه تولیداست. برای این نسل، کشاورزی یک سنت محض نیست، بلکه یک کسب‌وکار علمی و سودآور خواهد بود. شکل‌گیری استارتاپ‌های حوزه کشاورزی گواه روشنی بر این ادعاست.کسانی که با تزریق نوآوری وفنآوری در حال نوشتن فصل جدیدی برای کشاورزی اصفهان هستند.
چالش‌های پیشرو؛ ضعف در انتهای زنجیره
با این همه، مسیر ناهموار است. اگرچه در مرحله «تولید»، پیشرفت‌های چشم گیری داشته‌ایم، ولی ضعف در بازاررسانی، فرآوری، بسته‌بندی و برندسازی همچنان به قوت خود باقی است. برای تکمیل این چرخه نوآوری، بخشی از تلاش آینده باید معطوف به ایجاد زیرساخت‌های فرآوری و صادراتی باشد تا ارزش افزوده در خود استان باقی بماند و سهم کشاورز از کیک تولید، به صورت عادلانه‌ای افزایش یابد.
آینده در گرو هم‌افزایی
امروز کشاورزی اصفهان بیش از هر زمان دیگری نیازمند نگاهی راهبردی، فرابخشی و مبتنی بر خرد جمعی است. عبور از این بحران‌های پیچیده بدون اعتماد متقابل میان دولت، بهره‌برداران، بخش خصوصی و دانشگاه ممکن نخواهد بود. اگر بتوانیم هویت تاریخی کشاورزی اصفهان را با تیغه تیز فناوری و درک درست از محدودیت‌های اقلیمی پیوند دهیم، کشاورزی این استان نه تنها از وضعیت فعلی نجات پیدامی کند، که می‌تواند به الگویی پیشرو برای کشاورزی پایدار ایران در قرن بیست‌ویکم تبدیل شود.
