حبس سرمایه در نیمه‌تمام‌ها

ابطال پروانه طرح‌هایی که تا پایان اسفند ۹۲ پیشرفت فیزیکی نداشته از یکسو و حذف ثبت برند برای طرح‌هایی که تنها به دریافت جواز اکتفا می‌‌کنند، دو گامی است که سال گذشته وزارت صنعت، معدن و تجارت در راستای ساماندهی جوازهای تاسیس صادره در دستور کار قرار داد؛ دستورالعملی که اجرایی کردن آنها موجب شد تا طرح‌‌های نیمه‌تمام متوسط جایگزین طرح‌‌های نیمه‌تمام کوچک شوند. در سال جاری نیز این وزارتخانه تکمیل طرح‌‌های نیمه‌تمام موجود را جایگزین صدور جواز تاسیس کرده است و به همین منظور برای سال ‌جاری سه پیش‌شرط «واگذاری واحدهای نیمه‌تمام»، «کمک برای افزایش ظرفیت واحدهای موجود» و «صدور جواز تاسیس برای طرح‌هایی که تولید داخل ندارند (به‌طور مثال طرح‌های دانش‌بنیان)» را برای صدور جواز جدید مدنظر قرار داده است تا به این طریق از صدور جوازهای تاسیس بدون اولویت جلوگیری شود.  اتمام طرح‌های با پیشرفت فیزیکی بالای ۶۰ درصد به بالا در سال جاری یکی از ماموریت‌‌‌های اصلی اینوزارتخانه در راستای اجرای سیاست‌‌‌های اقتصاد مقاومتی محسوب می‌شود و با توجه به اینکه نیمه‌تمام‌هایی که در رده طرح‌های متوسط قرار دارند، نیاز به سرمایه کمتری دارند تکمیل این طرح‌ها با توجه به شرایط کنونی می‌تواند یک راهکار باشد؛ طرح‌هایی که همچنان مورد توجه سرمایه ‌گذاران خارجی قرار دارد و می‌تواند برای سرمایه‌ گذاران جذاب محسوب شوند؛ با این شرایط وزارت صنعت، معدن و تجارت باید راهکاری برای رونق این طرح‌ها درنظر گیرد تا با توجه به افزایش درخواست برای اخذ مجوز شاهد هدر رفت سرمایه در این طرح‌ها به دلیل رها کردن آنها نباشیم.

براساس آمار اعلام شده از سوی وزارت صنعت،‌ معدن و تجارت، در حال حاضر ۱۴هزار و ۳۵۱فقره طرح با پیشرفت فیزیکی بالای ۶۰ درصد در کشور وجود دارد، این آمار در حالی اعلام شده که در آخرین ماه‌های سال گذشته وزیر صنعت، معدن و تجارت مجموع طرح‌های نیمه‌تمامی که از پیشرفت فیزیکی بالای ۶۰ درصد برخوردار بودند را ۱۲ هزار فقره طرح اعلام کرد که با این شرایط می‌توان گفت تعداد این طرح‌ها با وجود آنکه تکمیل آنها در اولویت این وزارتخانه قرار دارد، افزایش یافته است.

وضعیت طرح‌های موجود

آمار اعلام شده بیانگر آن است که از مجموع ۵۲ هزار و ۲۹۵ فقره طرح نیمه‌تمام صنعتی با پیشرفت فیزیکی صفر تا ۹۹ درصد، ۴۷ هزار و ۷۲۷ فقره طرح به صنایع کوچک و متوسط با اشتغال (۱۰ نفر کارکن و کمتر و ۱۰ تا ۵۰ نفر کارکن) اختصاص دارد که در این‌ خصوص می‌توان به وجود ۲۰ هزار و ۵۳۳ فقره طرح به صنایع ۱۰ نفر کارکن و کمتر و ۲۷ هزار و ۱۹۴ فقره طرح نیز به صنایع با اشتغال‌زایی ۱۰ تا ۵۰ نفر کارکن اشاره کرد. اختصاص ۴۷ هزار و ۷۲۷ فقره طرح نیمه‌تمام به صنایع کوچک و متوسط نشان ‌‌دهنده آن است که سهم سایر گروه‌ها (۵۰ تا ۱۰۰ نفر کارکن و ۱۰۰ نفر کارکن و بیشتر) تنها ۴ هزار و ۵۶۸ فقره طرح است؛ با این شرایط می‌توان گفت صنایع بزرگ کمترین سهم را از طرح‌‌‌های نیمه‌تمام در اختیار دارند.

ارزیابی آمار اعلام شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت نشان‌‌ دهنده آن است که در مدت زمان مورد بررسی بیشترین طرح‌های در دست اجرا به طرح‌‌های با پیشرفت فیزیکی صفر تا ۲۰‌درصد اختصاص داشته است. طرح‌هایی که با وجود قرار گرفتن در میان طرح‌‌های جذاب برای سرمایه ‌گذاران به دلایل در نظر نگرفتن توجیه ‌‌پذیری آنها در همان مرحله اولیه به حال خود رها می‌شوند و با وجود در نظر گرفتن راهکار‌هایی بسیار برای تکمیل آنها، به دلیل اینکه بخش اعظمی از این طرح‌ها فاقد توجیه اقتصادی هستند، شاهد پیشرفتی در روند تکمیل این طرح‌ها نیستیم.

براساس آمار اعلام شده مجموع طرح‌های در دست اجرا با پیشرفت فیزیکی صفر تا ۲۰ درصد در مدت زمان مورد بررسی برابر با ۳۴ هزار و ۴۹۹ فقره بوده که در میان طرح‌های نیمه‌تمام بیشترین طرح‌‌های در دست اجرا برای این بخش به گروه ۱۰ تا ۵۰ نفر کارکن با ثبت ۱۷ هزار و ۴۱۳ فقره طرح اختصاص دارد. اما برای صنایع کوچک با اشتغال ۱۰نفر کارکن و کمتر نیز ۱۴ هزار و ۷۳۵ فقره طرح در دست اجرا با پیشرفت فیزیکی صفر تا ۲۰ درصد وجود دارد، طرح‌هایی که برای راه‌اندازی نیازمند سرمایه کمتری هستند، اما عدم تامین به موقع سرمایه، این طرح‌‌‌ها را نیز با مشکلات بسیاری مواجه کرده است، به‌طوری که در برخی مواقع عدم تامین سرمایه مورد نیاز به عدم توجیه ‌پذیری این طرح منجر می‌شود. طرح‌‌‌‌های در دست اجرای ثبت شده برای ۵۰ تا ۱۰۰ نفر کارکن نیز برابر با هزار و ۳۱۰ فقره است، اما برای صنایع بزرگ با ۱۰۰ نفر کارکن و بیشتر با این پیشرفت فیزیکی نیز در حال ‌حاضر هزار و ۴۱ فقره طرح در دست اجرا است. از سوی دیگر، براساس آمار اعلام شده برای طرح‌‌های با پیشرفت فیزیکی صفر تا ۲۰ درصد اشتغال‌زایی ۹۱۶ هزار و ۱۸۵ نفری پیش‌‌بینی شده و سرمایه در نظر گرفته شده برای این گروه نیز حدود ۶ میلیون میلیارد ریال است.  اما برای طرح‌های با پیشرفت فیزیکی ۲۰ تا ۴۰ درصد نیز در مدت زمان مورد بررسی در مجموع ۳ هزار و ۴۴۵ فقره طرح نیمه‌تمام ثبت شده است. از سوی دیگر، براساس آمار اعلام شده می‌‌توان گفت در این گروه نیز طرح‌های ۱۰ تا ۵۰ نفر کارکن بیشترین طرح نیمه‌تمام را به خود اختصاص داده‌اند، مجموع طرح‌‌های نیمه‌تمام این بخش برابر با ۲ هزار و ۱۷ فقره طرح است. اما برای صنایع کوچک با اشتغال ۱۰ نفر کارکن و کمتر نیز ۹۵۰ فقره طرح در دست اجرا با پیشرفت فیزیکی ۲۰ تا ۴۰ درصد در کشور وجود دارد. آمار اعلام شده همچنین بیانگر آن است که طرح‌های در دست اجرای ثبت شده برای ۵۰ تا ۱۰۰ نفر کارکن نیز برابر با ۲۴۱ فقره است، اما برای صنایع بزرگ با ۱۰۰ نفر کارکن و بیشتر نیز در حال حاضر ۲۳۷ فقره طرح در دست اجرا است. همچنین آمار اعلام شده حکایت از آن دارد که برای طرح‌های با پیشرفت فیزیکی ۲۰ تا ۴۰ درصد، اشتغال‌زایی ۱۷۲ هزار و ۶۸۵ نفری پیش‌بینی شده و سرمایه در نظر گرفته شده برای این گروه نیز حدود ۸۷۸ هزار میلیارد ریال است.  سومین گروه مورد بررسی نیز به طرح‌های با پیشرفت فیزیکی ۴۰ تا ۶۰ درصد اختصاص دارد. براساس ارزیابی‌های صورت گرفته مجموع طرح‌های نیمه‌تمام این گروه برابر با ۳ هزار و ۶۶۴ فقره است. برای این گروه نیز بخش ۱۰ تا ۵۰ نفر کارکن بیشترین طرح‌های نیمه‌تمام را به خود اختصاص داده‌ است؛ سهم این بخش ۲۰۰۸ فقره طرح است. اما برای صنایع کوچک با اشتغال ۱۰ نفر کارکن و کمتر نیز ۱۲۰۰ فقره طرح در دست اجرا با پیشرفت فیزیکی ۴۰ تا ۶۰ درصد در کشور وجود دارد. طرح‌‌های در دست اجرای ثبت شده برای ۵۰ تا ۱۰۰ نفر کارکن نیز برابر با ۲۲۳ طرح است، اما برای صنایع بزرگ با ۱۰۰ نفر کارکن و بیشتر نیز در حال حاضر ۲۳۳ طرح در دست اجراست. با توجه به آمار اعلام شده برای طرح‌‌‌‌های با پیشرفت فیزیکی ۴۰ تا ۶۰ درصد اشتغال ‌‌زایی ۱۴۸ هزار و ۷۵۳نفری پیش‌بینی شده است، سرمایه در نظر گرفته شده برای این گروه نیز حدود ۵۹۶ هزار میلیارد ریال است.

همچنین آمار اعلام شده بیانگر آن است که مجموع طرح‌‌های با ۶۰ تا ۸۰ درصد پیشرفت فیزیکی برابر با ۷ هزار و ۱۴۹ فقره است. براساس آمار اعلام شده مجموع طرح‌های با پیشرفت فیزیکی ۱۰ تا ۵۰ نفر کارکن برابر با ۳ هزار و ۷۵۸ فقره است. اما برای صنایع کوچک با اشتغال ۱۰ نفر کارکن و کمتر نیز دو هزار و ۵۶۵ طرح در دست اجرا با پیشرفت فیزیکی ۶۰ تا ۸۰ درصد در کشور وجود دارد. طرح‌های در دست اجرای ثبت شده برای ۵۰ تا ۱۰۰ نفر کارکن نیز برابر با ۴۷۸ فقره است، اما برای صنایع بزرگ با ۱۰۰ نفر کارکن و بیشتر نیز در حال حاضر ۳۴۸ طرح در دست اجرا است. از سوی دیگر، برای طرح‌‌های با پیشرفت فیزیکی ۶۰ تا ۸۰ درصد اشتغال‌زایی ۲۳۸ هزار و ۶۷۶ نفری پیش‌بینی شده است. سرمایه در نظر گرفته شده برای این گروه نیز بیش از ۷۸۶ هزار میلیارد ریال است.

ارزیابی‌های صورت گرفته همچنین بیانگر آن است که در مدت زمان مورد بررسی برای طرح‌‌های با پیشرفت فیزیکی ۸۰ تا ۹۹ درصد در مجموع ۳ هزار و ۵۳۸ فقره طرح به ثبت رسیده که بیشترین طرح‌‌‌‌های نیمه‌تمام اعلام شده برای این بخش نیز در گروه ۱۰ تا ۵۰ نفر کارکن قرار دارد، مجموع طرح‌های نیمه‌تمام این بخش برابر با هزار و ۹۹۸ فقره طرح است. اما برای گروه ۱۰ نفر کارکن و کمتر نیز هزار و ۸۳ فقره طرح در دست اجرا با پیشرفت فیزیکی ۸۰ تا ۹۹ درصد در کشور وجود دارد. طرح‌‌‌‌های در دست اجرای ثبت شده برای ۵۰ تا ۱۰۰ نفر کارکن نیز برابر با ۲۵۲ فقره است، اما برای صنایع بزرگ با ۱۰۰ نفر کارکن و بیشتر نیز در حال حاضر ۲۰۵ فقره طرح در دست اجرا وجود دارد. با توجه به آمار اعلام شده در صورت تکمیل طرح‌های مذکور شاهد اشتغال‌‌ زایی ۱۴۴ هزار و ۹۷ نفری در کشور خواهیم بود؛ سرمایه در نظر گرفته شده برای این گروه نیز بیش از ۵۹۷ هزار میلیارد ریال است.