دیروز هم گفته‌های علیرضا چیذری، رییس انجمن صنفی تجهیزات پزشکی درخصوص گرانی 700 تا 800برابری داروهای خاص و تجهیزات پزشکی نگرانی‌های زیادی را در جامعه برانگیخت. سخنگوی کمیسیون بهداشت مجلس نیز سه روز قبل گفته بود که داروخانه‌ها نزدیک 3هزار میلیارد تومان چک برگشتی در دست دارند و لذا اصرار و اراده‌ای ندارند که دارویی را ارائه دهند که بعدا دنبال پول آن از بیمه‌ها باشند. حالا گرانی دارو هم بر مشکلات مردم افزوده و گاهی آنها از درمان منصرف می‌شوند تا جایی که هادی احمدی، عضو هیات‌مدیره انجمن داروسازان ایران گفته افزایش قیمت برخی داروها باعث ایجاد شوک در مردم شده و از هر 10نفر که وارد داروخانه شوند، سه نفر از خرید منصرف می‌شوند. چرا باید چنین اتفاقی رخ بدهد که مردم از دریافت دارو امتناع کنند یا پول خرید آن را نداشته باشند؟ بیماران وقتی به داروخانه مراجعه می‌کنند می‌گویند چرا قیمت‌ها آنقدر افزایش داشته است؟ دکتر مهدی پیرصالحی، رییس سازمان غذا و دارو نیز چند هفته پیش به خبرنگاران اعلام کرد: «قیمت 370قلم دارو افزایش یافته است. بررسی‌ها از میزان افزایش قیمت داروی برخی کارخانجات تولیدی نشان می‌دهد که میزان افزایش قیمت داروها از 15درصد تا بیش از 150درصد و در مواردی حتی تا 398درصد یعنی نزدیک به چهار برابر بوده، بنابراین اعلام میانگین افزایش قیمت دارو نمی‌تواند معیار دقیقی از میزان افزایش هزینه‌ها در این حوزه باشد. عمده افزایش قیمت‌ها در حوزه داروهای تزریقی نظیر آمپول‌ها و همچنین پمادها و قطره‌های چشمی اتفاق افتاده است.» کمبود و گرانی دارو منجر به سرگردانی برخی بیماران در سطح داروخانه‌ها شده است.
در همین راستا احمدی، مدیر روابط‌عمومی انجمن داروسازان ایران اخیرا اظهار کرده که با توجه به اصلاح قیمت برخی اقلام دارویی، تعدادی از افرادی که به داروخانه مراجعه می‌کنند برای برخی اقلام دارویی که توسط پزشک به عنوان مثال پنج بسته نوشته شده، درخواست بسته‌های کمتری مثلا در حد دو بسته می‌کنند و این موضوع مربوط به زمانی بود که در یک مقطع ۲۰روزه و در ابتدای اصلاح قیمت‌ها مشکلی بین سیستم بیمه‌ای و غذا و دارو اتفاق افتاد. این در حالی است که بیماران نیازمند داروی خاص با انواع بیماری‌ها مواجه‌اند که در صورت درمان نشدن به اشکال مختلف خود را بروز می‌دهد. حتی در صورتی که دارو به بدن بیمار نسازد، بیماری جدید به وجود می‌آید. این افراد در تمام طول عمرشان به داروهای خاصی نیاز دارند که گاهی برای تهیه آن با مشکلات متعدد روبه‌رو می‌شوند؛ موضوعی که مدیرعامل بنیاد بیماری‌های نادر ایران در تازه‌ترین صحبت‌های خود به آن پرداخته که طبق قانون و سند ملی بیماری‌های نادر، داروهای بیماران نادر باید به طور کامل از طریق بیمه سلامت پوشش داده شود تا آنها نیازی به پرداخت هزینه نداشته باشند. این پوشش شامل دارو و همچنین تجهیزات پزشکی بستری نیز می‌شود. دارویی که برای بیماری نادر تجویز می‌شود، دارویی نیست که یک یا دو هفته آن دارو را مصرف کنند و بهبود یابند، بلکه باید تا آخر عمر مصرف شود و در صورت قطع آن، بیمار به نقطه صفر بازمی‌گردد اما براساس گفته‌های مدیرعامل بنیاد بیماری‌های نادر، مساله‌ای که درباره داروی بیماری‌های نادر وجود دارد، این است که این داروها در شرکت‌های داخلی تولید نمی‌شوند زیرا برای آنها مقرون‌به‌صرفه نیست.
به همین دلیل باید به دنبال داروهای تولید خارجی رفت. از این رو برای اینکه بتوانیم داروهای خارجی را وارد کنیم، در ابتدا باید ارز آن تامین شود، سپس باید مطمئن شویم که داروها به سرعت به دست بیماران برسند و این چرخه باید هر هفته ادامه یابد تا داروها از معاونت دارویی وزارت بهداشت تحویل گرفته شوند و وقفه‌ای در درمان ایجاد نشود. او در بخش دیگر این اظهارات اشاره می‌کند که داروها برای این بیماران به موقع تامین نمی‌شود و معمولا کمیسیون ما خیلی زود کسری دارویی را شناسایی و این بیماران را معرفی می‌کند اما فهرست‌های دارویی این بیماران به طور معمول بسیار دیر تهیه می‌شود تا به فهرستی که باید برایشان دارو از خارج از کشور تهیه شود، اضافه شود.
گرانی دوباره برای داروهای خاص
در حال حاضر مواد اولیه و داروهای وارداتی از ارز ۲۸هزار و ۵۰۰تومانی استفاده می‌کنند و احتمالا این ارز سال آینده به ۳۸هزار و ۵۰۰تومان برسد. این افزایش قیمت ارز می‌تواند به طور مستقیم روی داروهای خاص همانند داروهای افراد سرطانی یا پروانه‌ای تاثیر داشته باشد و باعث شود در شرایط تورمی حال حاضر، این افراد ترجیح دهند که تنها بخشی از داروهای خود را تامین کنند. بررسی‌ها نشان می‌دهد به علت افزایش قیمت ارز میزان واردات داروهای خاص نیز تحت تاثیر قرار گرفته و بر همین اساس داروهای خاص در بازار کمیاب و گران شده است. از سوی دیگر به گفته برخی فعالان حوزه سلامت به علت گرانی داروهای خاص پوشش بیمه‌ای این داروها نیز تا حدود زیادی کاهش یافته که این موضوع یک فشار اقتصادی بیشتر است.
در همین راستا حسینعلی حاجی‌دلیگانی، نایب رییس مجلس اعلام کرده که قیمت ارز ترجیحی در سال آینده در صورت تصویب نهایی از ۲۸هزار و ۵۰۰تومان به ۳۸هزار و ۵۰۰تومان می‌رسد. براساس گفته فعالان اقتصادی این افزایش حدود ۱۰هزار تومانی نرخ ارز ترجیحی می‌تواند باعث شود که قیمت برخی از داروهای وارداتی یا مواد اولیه افزایش دو برابری داشته باشد و بر همین اساس بیماران در سال آتی با این افزایش نرخ ارز از ۲۸هزار و ۵۰۰تومان به ۳۸هزار و ۵۰۰تومان باید هزینه‌ای حدودا دو برابری برای داروهای خود داشته باشند. نرخ ارز اصلی‌ترین عامل برای گرانی دارو به حساب می‌آید.
بیماران روند درمان خود را متوقف می‌کنند
به غیر از تحمل رنج بیماری، این روزها بیماران حتی مجبورند بخش عمده‌ای از هزینه دارو را از جیب بپردازند. به عنوان مثال، دارویی مانند پلاویکس که برای جلوگیری از لخته شدن خون و حملات قلبی تجویز می‌شود، اکنون 350هزار تومان قیمت دارد اما بیمه فقط 40هزار تومان آن را پوشش می‌دهد. این شکاف مالی باعث شده برخی بیماران نتوانند داروهای ضروری خود را تامین کنند، بنابراین نسخه‌های خود را ناقص می‌گیرند یا حتی روند درمان خود را متوقف می‌کنند. چند ماه قبل بود که داروخانه‌داران در مورد ورشکستگی داروخانه‌ها و کمبود انسولین در سایه سیاست‌های نادرست وزارت بهداشت، به دولت هشدار داده بودند و خواستار محدود شدن مجوز تاسیس داروخانه به داروسازان شدند. مسوولان می‌گویند مشکل اصلی در تامین این داروها، کمبود نقدینگی در صنایع دارویی کشور بوده که مانع تهیه به موقع مواد اولیه شده است.
دارو هنوز گران نشده!
بهمن صبور، رییس انجمن داروسازان تهران با اشاره به گرانی داروها به «جهان‌صنعت» گفت: این روزها با اینکه قیمت دارو افزایش پیدا کرده ولی هنوز همپای تورم افزایش قیمت نداشته است. باور عموم این است که یک داروی 100هزار تومانی به 600هزار تومان رسیده که این باور اشتباه است. اغلب داروهای تزریقی و بیمارستانی مثل آمپول کترولاک و بتامتازون هستند که از 7هزار تومان به 17 تا 21هزار تومان رسیدند. درخصوص کمیاب شدن سرم هم می‌توان گفت بیش از 50درصد به دلیل مصرف کاذب بوده و در ایران مصرف سرم بالاست. با این حال دارو به نسبت قیمت تمام شده برای تولیدکننده هنوز چندان گران نشده است بنابراین احتمالا وضعیت دارو در سال آینده بدتر هم می‌شود.
وی افزود: متاسفانه این روزها بسیاری از بیماران و خانواده‌هایشان بعضی اوقات برای تهیه این اقلام دارویی و پزشکی مجبورند ساعت‌ها از داروخانه‌ای به داروخانه دیگر مراجعه کنند. گاها دست خالی از داروخانه‌ها خارج می‌شوند. در حال حاضر 60درصد هزینه‌های درمان از جیب بیمار پرداخت می‌شود. بعد از حذف ارز ترجیحی تامین دارو به ناگهان قیمت این اقلام چند برابر شد. این در حالی است که اکثر داروهای فشار و قند خون و انسولین، تولید داخل هستند. از سوی دیگر بیمه‌ها در مجموع حدود ۱۰همت در پرداخت‌هایشان در حوزه دارو و داروخانه‌ها عقب هستند و در مجموع در بخش دارویار و بیمه‌ها حدود ۳۶هزار میلیارد تومان طلب وصول‌نشده داروخانه‌هاست.
وی با اشاره به سندها و چک‌های برگشتی داروخانه‌ها به ویژه داروخانه‌های بیماران خاص تحت تاثیر مطالبات وصول‌نشده‌شان از بیمه‌ها و دارویار افزود: اعداد در داروهای بیماران خاص بالا بوده و لازم است دستگاه‌ها به تعهدات‌شان عمل کنند. در این زمینه نیز خواستار اجرای قانون هستیم و پول دارویار باید در حوزه دارو هزینه شود و آنچه مصوب مجلس است اجرا شود و عدالت را برای دارو و داروخانه‌ها در کانون توجه قرار دهند.
دکتر صبور با اشاره به اعتبار یک میلیارد دلاری که اجازه برداشت آن از صندوق توسعه ملی داده شده، گفت: اعتبار حدود ۲۰همت باید به دارو داده شود و مسوولان لازم است این اعتبار را سریع‌تر و قبل از پایان سال به حوزه دارو پرداخت کنند چراکه فشارها بر این حوزه غیرقابل تحمل شده است.
او در پاسخ به سوالی درباره اصلاح قیمت برخی داروها که اخیرا در سازمان غذا و دارو شروع شده است، گفت: اغلب این داروها تزریقی و شیاف بوده و اغلب هم داروی بیمارستانی هستند که به محض مصرف در بیمارستان در صورتحساب بیمارستان و با پوشش بیمه لحاظ می‌شود. برخی از افزایش‌های ۳۰۰درصدی و غیره صحبت می‌کنند این در حالی است که این اعداد و ارقام از سوی مسوولان رد می‌شود اما در عین حال لازم است بیمه‌ها چابک باشند و هزینه‌های دارو و سلامت توسط بیمه‌ها پوشش داده شود. هشدار می‌دهیم که اگر ارز دولتی از تجهیرات و ملزومات پزشکی حذف و مدیریت نشود، شاهد افزایش هزینه در طول درمان خواهیم بود و از جیب بیمار خواهد رفت که چالش اساسی ایجاد خواهد کرد.
وی در رابطه با ایفای نقش بخش غیردولتی در نظام سلامت بیان کرد: یکی از موضوعات مهمی که دکتر پزشکیان در جریان تبلیغات خود به آن اشاره کردند، این بود که همه مردم باید بر سر یک سفره بنشینند. نمی‌توانیم با وجود بیمه‌های تکمیلی که فقط یکسری از ارگان‌ها از آن استفاده می‌کنند، شاهد جامعه یکدست در حوزه بهداشت، درمان و سلامت باشیم. امیدواریم بحث ساماندهی بیمه‌ها توسط دکتر پزشکیان انجام شود. در حال حاضر افراد زیادی به دنبال افزایش قیمت دارو هستند اما اگر بیمه‌ها پوشش ندهند، بیماران درمان را رها می‌کنند.
وضعیت وخیم تجهیزات پزشکی
دکتر محمد‌حسین بروجردی، متخصص تجهیزات پزشکی با اشاره به وضعیت وخیم تجهیزات پزشکی در بیمارستان‌ها به «جهان‌صنعت» گفت: با اینکه به تازگی از گرانی 800درصدی تجهیزات پزشکی سخن گفتند اما از سال 98 به دلیل نوسانات ارز بسیاری از بیمارستان‌ها تجهیزات خود را خریداری یا حتی نوسازی نکردند. بنابراین سال‌هاست که اکثر بیمارستان‌های دولتی با کمبود و فرسودگی این تجهیزات مواجه‌اند. بسیاری از این بیمارستان‌ها اعتبار لازم برای نوسازی این تجهیزات را در اختیار ندارند. حتی تولیدکنندگان تجهیزات پزشکی هم نیاز به وارد کردن برخی قطعات دارند که این افزایش نرخ دلار در هزینه تولید آنها هم تاثیر مستقیم دارد و نرخ تمام‌شده کالا را به طرز چشمگیری افزایش می‌دهد.
وی افزود: کمبود نقدینگی وضعیت را در تجهیزات پزشکی وخیم کرده است. تقریبا از سال 98 به بعد در بسیاری از مواقع افزایش قیمت‌ها در حوزه بهداشت و درمان به صورت چراغ خاموش اعمال شده است. از یک طرف وزیر بهداشت ماه گذشته اعلام می‌کند که برخی اقلام دارویی که زیاد هم نیستند به قیمت واقعی رسیده‌اند اما از طرف دیگر رییس سازمان غذا و دارو از افزایش قیمت بیش از 400قلم دارو خبر می‌دهد. از طرف دیگر هم مردم وقتی برای تهیه دارو به داروخانه‌ها مراجعه می‌کنند هر بار با قیمت جدیدی مواجه می‌شوند، این اتفاق در تمام حوزه‌های بهداشت و درمان رخ می‌دهد. تجهیزات پزشکی فقط دستگاه سونوگرافی و سی‌تی‌اسکن و… نیست، برخی تجهیزات پزشکی را باید بیماران تهیه کنند. در بسیاری مواقع قیمت این اقلام به حدی افزایش پیدا می‌کند که تهیه آن برای همه امکان‌پذیر نیست.
این متخصص تجهیزات پزشکی با اشاره به گرانی دستگاه اکسیژن‌ساز خانگی بیان کرد: برخی بیماران تنفسی مجبور هستند دستگاه اکسیژن‌ساز در خانه تهیه کنند اما همین دستگاه‌ها نیز چنان قیمت‌های نجومی‌ای دارند که بعضی خانواده‌ها مجبور می‌شوند این دستگاه را اجاره کنند چون توان خرید آن را ندارند. قیمت این دستگاه‌ها با توجه به کیفیت و برند و البته لیتر آن که از پنج لیتر شروع می‌شود و نوع خانگی آن که نهایت تا 10لیتر می‌رسد، از 27میلیون تومان شروع می‌شود و تا بیش از 275میلیون تومان هم می‌رسد. اگر کسی بخواهد این دستگاه را اجاره کند، بسته به شهری که ساکن است قیمت اجاره آن فرق می‌کند. در حال حاضر اجاره دستگاه اکسیژن‌ساز در تهران از روزانه 200هزار تومان آغاز می‌شود و حتی به یک میلیون تومان هم می‌رسد. متاسفانه بسیاری از خانواده‌ها توان پرداخت این هزینه‌ها را ندارند و دچار مشکلات بسیاری می‌شوند. بی‌تعادلی در قیمت‌ها و تورم نه‌تنها معیشت مردم را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد که بر چرخه درمان هم تاثیر بسزایی می‌گذارد و بسیاری از بیماران که توان پرداخت هزینه‌های درمان در بخش خصوصی را ندارند به مشکل برمی‌خورند.
گفتنی است این روزها از اصل ۲۹ قانون اساسی و رویای شیرین درمان رایگان همگانی به جایی رسیده‌ایم که امروز قوانین خشن بازار آزاد بر سر بیماران سایه انداخته؛ این بازار و قواعد بیرحم آن است که درمان یا انصراف از درمان را تعیین می‌کند و البته همه نگرانی‌ها به بازار رسمی دارو ختم نمی‌شود. ترس از بیماری، یک ترس جدی است. خیلی از داروها تبدیل به کالای لاکچری نایاب شده‌اند و لاجرم پای «بازار سیاه» به میان آمده است. «اندوکسان» داروی شیمی‌درمانی سرطان، یکی از همین کالاهای لاکچری نایاب است که باید با قیمت‌های نجومی از بازار سیاه خریداری شود. شاید فقط 10درصد مردم توان خرید داروهای چند 10میلیونی بازار سیاه را داشته باشند و در این مختصات دردآور زندگانی مردم، سرنوشتی سیاه‌تر از این نیست که یک عضو خانواده به سرطان یا یک بیماری خاص دیگر دچار شود. وضعیت حال حاضر نشان می‌دهد در سال آینده که قرار است قیمت کالاهای اساسی، خوراکی، مسکن و آموزش نجومی‌تر شود، مردم دیگر توان خرید دارو را نخواهند داشت و مجبور به تعدیل هزینه‌های درمان هستند. با توجه به اینکه سیاست‌های کلان حاکمیت که دولت بخش بسیار کوچکی از آن به شمار می‌رود، هیچ نشانی از تغییر در خود بروز نمی‌دهند، آینده و چشم‌انداز برای مردم به خصوص بیماران خاص تیره و تارتر از هر زمان دیگر خواهد بود.