مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اصفهان در نشستی با خبرنگاران با گرامیداشت هفته دولت به تشریح مشکلات زیست محیطی، تهدید جدی فرونشست و پیامدهای بحرانی آلاینده ها ناشی از استقرار هزاران واحد صنعتی در شعاع 50 کیلومتری شهر اصفهان و یا فاصله کمتر پرداخت و اعلام کرد: طبق آمار مراکز بهداشت در سال 1403، بیش از 2هزار نفر شهروند اصفهانی دچار مرگ منتسب به عوارض آلاینده ها شده اند.
به گزارش خبرنگار اقتصاد بازار، داریوش گل علیزاده با بیان آنکه اصفهان مجموعه کاملی از مسائل زیست محیطی است، اعلام کرد: بخشی از مشکلات به حد بحران و چالش رسیده اند.
فرونشست بزرگترین بحران زیست محیطی استان اصفهان
او فرونشست را بزرگترین بحران زیست‌محیطی و تهدید جدی برای استان اصفهان دانست و تاکید کرد: من نگران آلودگی هوا نیستم زیرا فرونشست زمین و نابودی آبخوان اصفهان پدیده‌ای بسیار مخرب و نگران کننده تر از آلودگی هوا است. اکنون میانگین فرونشست در استان ۱۵ سانتی‌متر در سال است که می‌تواند اثرات بسیار مخرب‌تری از زلزله‌ای با شدت هشت ریشتر داشته باشد.
او، دلیل اصلی این پدیده را، برداشت بی‌رویه از سفره‌های زیرزمینی و تغذیه نشدن آبخوان ها و نبود طرح های انتقال و جبران آب از دست رفته دانست و افزود: برخلاف زلزله یا سیل، فرونشست زمین قابل‌کنترل نیست و اثرات بلندمدتی بر جای می‌گذارد.
گل علیزاده با اشاره به آمار نگران کننده آلودگی هوای کلانشهر اصفهان، اظهار کرد: طبق گزارش رسمی وزارت بهداشت در سال ۱۴۰۳، ۲ هزار و ۶۶ نفر در اصفهان به دلیل آلودگی هوا وعمدتاً ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون، جان خود را از دست دادند که خسارت اقتصادی آن ۸۱۰ میلیون دلار برآورد شده است.
وی با بیان اینکه در سال ۱۴۰۲، آمار مرگ و میر منتسب به آلودگی هوا در اصفهان ۲ هزار و ۲۹ نفر با خسارت ۷۹۶ میلیون دلار بود، افزود: این آمار در سال ۱۴۰۱ نیز یک هزار و ۸۵۶ نفر با خسارت ۷۲۸ میلیون دلار اعلام شده است.
به گفته مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اصفهان از ۱۳۹۲ تا ۱۴۰۳، طی یک دهه تنها یک درصد روزهای کلانشهر اصفهان در شرایط پاک یا خوب بوده، ۵۵ درصد قابل‌قبول، ۳۴ درصد ناسالم برای گروه‌های حساس، ۹.۷ درصد ناسالم برای همه گروه‌ها و سه دهم درصد بسیار خطرناک گزارش شده است.
گل علیزاده با اذعان به تشدید آلودگی هوا در نیمه دوم سال به دلیل استفاده از سوخت‌های فسیلی در خودروها، صنایع و منازل، خاطرنشان کرد: بیش از ۱۰هزار واحد صنعتی در شعاع ۵۰ کیلومتری یا فاصله کمتر با شهر اصفهان فعالیت می‌کنند که ۷۷درصد آن‌ها در محدوده شهرهای اطراف هستند و اثرات تجمعی این واحدها، آلودگی را به سطح بحرانی رسانده است.
او با اشاره به پیامدهای آلودگی ناشی از خودروها یادآور شد: نوسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی و خودروها می‌تواند تا ۸۰درصد آلودگی را کاهش دهد.
الزام قانونی اسقاط سالانه ۵۰۰ هزار خودروی فرسوده
گل علیزاده با بیان اینکه از ۱.۲ میلیون خودرو در شهر اصفهان بخش قابل‌توجهی فرسوده هستند، اضافه کرد: قانون ساماندهی صنعت خودرو مصوب سال ۱۴۰۰ پیش‌بینی کرده سالانه ۵۰۰ هزار خودروی فرسوده از رده خارج شود اما در سال گذشته تنها ۳۰۰ هزار خودرو اسقاط شد. همچنین، استفاده از سوخت‌های استاندارد یورو پنج و ۶ و مجهز کردن صنایع به سیستم‌های کنترلی از دیگر راهکارهای پیشنهادی است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اصفهان با اشاره به اینکه همچنان ۲ واحد نیروگاه شهید منتظری از سوخت مازوت استفاده می‌کند، خاطرنشان کرد: نیروگاه‌هایی مانند شهید منتظری به دلیل استفاده از سوخت مازوت و تکنولوژی قدیمی نقش مهمی در آلودگی دارند.
پارک گوگردی پالایشگاه اصفهان منتظر دریافت مجوز زیست محیطی
گل علیزاده درباره طرح توسعه جدید پالایشگاه اصفهان و احداث پارک گوگردی گفت: این طرح مصوبه هیئت وزیران را دارد و ارزیابی زیست‌محیطی آن انجام شده است اما هنوز مجوز محیط‌زیستی ندارد.
او هدف از این طرح را، مدیریت گوگرد تولیدی در فرآیندهای پالایشگاهی عنوان کرد که از فعالیت‌های بهبود کیفیت سوخت حاصل می‌شود. در این پروژه، گوگرد به‌صورت کامل جمع‌آوری و به محصولی قابل‌استفاده تبدیل می‌شود تا از انتشار آن در محیط زیست جلوگیری شود. همچنین، کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی ناشی از فعالیت‌های پالایشگاهی موردنظر است و ما در سازمان حفاظت محیط زیست بر اجرای دقیق آن نظارت داریم تا اطمینان حاصل کنیم که ملاحظات زیست‌محیطی به‌طور کامل رعایت می‌شود.
ضرورت احیای تالاب گاوخونی
گل علیزاده، وضعیت تالاب بین المللی گاوخونی را بسیار نگران کننده توصیف کرد و گفت: پیگیری‌هایی در سطح ملی برای این تالاب انجام شده و شکایتی علیه شرکت آب منطقه‌ای اصفهان درخصوص حقابه تالاب در جریان است.
او با بیان اینکه تالاب گاوخونی نباید به‌عنوان موضوعی تمام‌شده تلقی شود و احیای آن ضروری است، خاطرنشان کرد: به تازگی گزارشی درباره برداشت‌های غیرمجاز پتاس در بالادست تالاب منتشر شد که با اقدام به‌موقع، جلوی این فعالیت را گرفتیم. فرد متخلف با یک مجوز اکتشاف اقدام به برداشت پتاس از شورابه‌ها در ۱۳ کیلومتری تالاب کرده بود.
او تصریح کرد: برخی فعالیت‌های معدنی بدون استعلام از محیط زیست انجام می‌شود که به دلیل ماده ۲۴ مکرر قانون معادن مصوب ۱۳۹۰، الزامی برای استعلام وجود ندارد که اصلاح این قانون در راستای اولویت قرار دادن توسعه پایدار ضروری است.
مشکلات اقلیمی و مهاجرت از دیگر تهدیدات اکوسیستمی
گل علیزده در ادامه به معضل جهانی تغییر اقلیم و تبعات آن اشاره کرد و گفت: بنا بر آمار موجود طی ۲ سال گذشته (۱۴۰۱ و ۱۴۰۲)، حدود ۸۰۰ هزار نفر به دلیل مشکلات اقلیمی، از جمله کم‌آبی و آلودگی هوا از استان‌های دیگر از جمله اصفهان به مناطق شمالی کشور مهاجرت کرده اند که مهاجرت ها نیز می تواند تهدیدی برای اکوسیستم منطقه باشد.
او تصریح کرد: تخریب اکوسیستم‌ها اثری دومینویی دارد و می‌تواند سراسر کشور را تحت تأثیر قرار دهد و مدیریت صحیح منابع آب و کاهش آلودگی هوا برای جلوگیری از تشدید این مهاجرت‌ها ضروری است.
پیشروی فرونشست زمین در شهرهای دارای شبکه جمع‌آوری فاضلاب
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان اصفهان اضافه کرد: در گذشته فاضلاب‌های شهری به تغذیه این سفره‌ها کمک می‌کرد اما با توسعه شبکه‌های جمع‌آوری فاضلاب، این آب برای مصارف صنعتی واگذار شده و تغذیه سفره‌های زیرزمینی متوقف شده است.
گل علیزاده با تاکید بر نقش کلیدی رسانه‌ها در آگاهی‌بخشی و مطالبه گری گفت: روایت اول بهترین ابزار برای اطلاع‌رسانی است زیرا معتقدم اگر اطلاعات درست را به‌موقع ارائه ندهیم شایعات جای آن را پر می‌کنند و پس از آن هر گونه توضیح مسئولان، حکم توجیه کردن دارد. همچنین، رسانه‌ها درباره ضرورت کنترل فرونشست زمین در اصفهان مطالبه گری و راهکارهایی مانند تغذیه مصنوعی سفره‌های زیرزمینی را پیگیری کنند.
او به برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته برای ساماندهی نخاله‌های ساختمانی اشاره کرد و افزود: با پیگیری‌هایی که داشتیم مراکز بازیافت نخاله‌های ساختمانی در اصفهان ایجاد شده و روزانه ۵۰ کامیون نخاله را از اطراف و ورودی شهر جمع آوری و بازیافت کرده و برای تولید مصالح ساختمانی مانند آجر و بلوک استفاده می‌کنند.
گلعلیزاده اضافه کرد: این اقدام نه‌تنها به محیط زیست کمک می‌کند بلکه فرصت‌های سرمایه‌گذاری و درآمدزایی ایجاد کرده است و برنامه‌ریزی برای گسترش این مدل در سایر نقاط استان نیز دنبال می‌شود.
او با بیان اینکه استان اصفهان ۲۱درصد از خاک خود را به‌عنوان مناطق چهارگانه شامل پارک‌های ملی، آثار طبیعی، پناهگاه‌های حیات‌وحش و مناطق حفاظت‌شده در اختیار دارد، تأکید کرد: حفاظت از این مناطق با زور ممکن نیست و باید جوامع محلی را در منافع آن‌ها شریک کرد.
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان اصفهان به برنامه‌ریزی برای توسعه گردشگری پایدار اشاره کرد و گفت: این طرح با حفاظت مشارکتی و گردشگری پایدار ضمن حفاظت از زیستگاه‌ها، درآمدزایی برای مردم محلی ایجاد می‌کند.
فقر اقتصادی و فرهنگی از عوامل اصلی تخریب محیط زیست
گلع لیزاده فقر اقتصادی و ناآگاهی را دو عامل اصلی تخریب محیط زیست دانست و گفت: به تازگی تفاهم‌نامه با آموزش‌وپرورش برای گسترش آموزش‌های زیست‌محیطی در مدارس ابتدایی استان اصفهان منعقد شد زیرا معتقدیم کودکان بهترین همیاران محیط زیست هستند و آموزش مستمر می‌تواند رفتارهای درست را نهادینه سازد.
وی با تأکید بر لزوم همکاری با رسانه‌ها، دستگاه‌های اجرایی و جوامع محلی، گفت: ما به دنبال اجبار نیستیم، بلکه با اقناع‌سازی، مشارکت مردم و برنامه‌ریزی دقیق می‌خواهیم محیط زیست را که حیات انسان ها وابسته به آن است را بهبود بخشیم.
فرزانه افسرطه